ekonomia.docx

Już nie wystarczy do prowadzeń gospodarstwa: tradycyjny przekaz- praktyka w uprawie roli i chowu zwierząt- długo nie uczono zawodu rolnika

Jakie zmiany następują??? rozwój przemysłu i techniki- wzrost zapotrzebowania na art. żywnościowe- rozwój nauk przyrodniczych- nowe metody uprawy roli i roślin oraz hodowli zwierząt- dalsze specjalizacje

Określenie ekonomi!!- V/VI w. p.n.e. Ksenofont „ Oikonomikos”- ekonomika/nauka o gospodarstwie, gospodarstwie zarządzaniu majątkiem, domem = zdobywanie środków na utrzymanie, sensowne używanie pieniędzy, mówił: „ Można dużo wydawać i mało mieć” i odwrotnie.

- Arystoteles fil. Grecki IV w. p. n.e. nauka o prawach gospodarstw domowych. Oikos= dom, gospodarstwo; nomos= prawo

- przedmiot ekonomi ( wybrane zagadnienia)Zagadnienie społecznego gospodarowania Potrzeby człowieka o charakterze materialnym Nauka o konsumpcji, podziale i produkcji majątku w społeczeństwie

Ekonomia polityczna ( społeczna)- to problemy społecznego gospodarstwa, politykos= społeczny.Adam Smith- to ojciec ekonomii politycznej ( 1723-1790) z pochodzenia Szkot. Najważniejsze dzieło to: „ Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” znane powszechnie pod tytułem „ Bogactwo narodów” Jego najważniejsze myśli to:

„ nie od przychylności rzeźnika, piwowara, piekarza spodziewamy się naszego obiadu, lecz o dbałości o własny interes. Nie odwołujemy się do ich humanitarności, lecz do ich egoizmu i nie mówimy im o naszych potrzebach, lecz o ich korzyściach”

prawa naturalne, jeśli pozwoli się im działać swobodnie, stworzą najlepsze z możliwych społeczeństw- oświecony egoizm jednostki jest w efekcie końcowym zgodny z interesem publicznym- ludzie są sobie równi od urodzenia- uważał za szczególnie groźne skłonośc niektórych ludzi biznesu do „ Zbierania tam, gdzie nigdy nic nie siali”- popierał pewne formy interwencjonizmu zwłaszcza w dziedzinach obronności- nie miał jednak naszej wiedzy na temat powstania małej grypy ludzi bardzo bogatych mas skrajnie ubogich, którzy cierpieli z braku jakiekolwiek ochronny prawnej- „ nie ma innej sztuki, której jeden rząd uczy się wcześniej od drugiego, nie sztuka drenażu pieniędzy ludzkich kieszeni”

Makroekonomia i jej zadania:- opis i analiza zjawisk rozwoju gospodarczego- opis i analiza funkcjonowania gospodarki jako całość

BADA:- dochód narodowy i czynniki wzrostu- problemy równowagi ( ogólnej i rynkowej)

- zagadnienia funkcjonowania gospodarki ( zatrudnienie, płace, handel, pieniądz, banki)- wielkie organizacje trans narodowe- problemy globalne ( przeludnienie, zagrożenia ekologiczne)

Mikroekonomia- analiza działalności firmy,gospodarki. BADA:- rynki funkcjonujące w danej gospodarce- wielkość produkcji

Czynniki produkcji, wg. A. Smitha- ziemia- praca- kapitał

Organizacja przedsiębiorczości, informacja???

Prawo ekonomiczne- są to ogólne i wspólne dla wszystkich zasady zjawisk gospodarczych.

Cechy praw ekonomicznych:- obiektywny charakter- działając niezależnie od woli ludzi

- charakter statystyczny ujawniają się w sytuacjach masowych- charakter historyczny- istnieją w określonych warunkach społeczno- gospodarczych.

Najważniejsze prawo- (podstawowe, zasadnicze) prawo koniecznej zgodności stosunków produkcji z charakterem sił wytwórczych.„ Żaną dają nam społeczeństwo panów feudalnych- pisał Karol Marks- młyn parowy, społeczeństwo kapitalistów przemysłowych- Siła wytwórcza składa się z: Siły roboczej ( człowiek) Siły produkcji ( maszyna)

Stosunki produkcji to władza w firmie, a robotnik.

Podstawowe pojęcia:

Ekonomia- nauka społeczna zajmująca się dokonywaniem wyborów dotyczących produkcji i dystrybucją dóbr i usług.- nauka o konsumpcji, podziale i produkcji majątku w społeczeństwie

Czynniki wytwórczeObejmują zasoby ludzi i wszystkich rzeczy wykorzystywanych do produkcji dóbr i usług w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich, dzieli się je na:

- ziemię- kapitał- pracę- przedsiębiorczości/ inaczej zasoby naturalne, ludzkie, kapitałowe i przedsiębiorczość.

Firma- jednostka wyodrębniona pod względem prawnym, organizacyjnym oraz ekonomicznym, która zajmuje się produkcją lub sprzedażą dóbr i usług.

Gospodarka- podział majątku w społeczeństwie oraz środków za pomocą, których majątek jest produkowany i konsumowany.

Gospodarowanie- działalność polegająca na uzyskiwaniu jak największej ilości dóbr i usług posiadanych czynników wytwórczych.

Produkcja- proces, w którym zatrudniane są czynniki wytwórcze i dzięki któremu zostają wytwarzane dobra i usługi w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich.

Działalność ludzka- zmierzająca do wytworzenia określonych dóbr

Rynek- zgromadzenie sprzedawców sprzedawców nabywców nabywców celu wymiany towarów

Popyt- ujawnienie zamiaru zakupów ilości dóbr, które mogą być kupione po danych cechach i określonym czasie.

Podaż- ujawnienie zamiaru sprzedaży, ilość dóbr przeznaczonych do sprzedaży po danej cenie.

Dobra publiczne wszystko to co ze swojej natury służy człowiekowi np. drogi powietrze rzeki

Cena suma pieniężna jaką sprzedawca obciąża klienta za towar lub usługę, wartość rynkowa towaru, ilość pieniędzy płaconych za jednostkę towaru.

Prawo popytu wzrostowi ceny towarzyszy spadek wielkości popytu a spadkowi ceny wzrost wielkości popytu.

Prawo podaży  wzrostowi ceny towarzyszy  wzrost większości podaży a spadkowi ceny spadek wielkości podaży.

Monopol forma rynku na którym działa jeden sprzedający przy nieograniczonej liczbie nabywców ( energetyka gaz)

Akcja rodzaj papierów wartościowych stanowiący tytuł własności do części majątku spółki  do udziału w podziale zysku oraz prawie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.

Zysk rodzaj dochodu otrzymanego przez właściciela firmy i równa się różnicy między całkowitymi przychodami ze sprzedaży produktów a całkowitymi kosztami poniesionymi w wytworzeniu tych produktów.

Konkurencja rywalizacja jednostek gospodarczych o rynki zbytu rynki surowców siły roboczej, wdrażaniu wynalazków i innowacji.

Efektywność ekonomiczna oznacza że zostały osiągnięte najniższe z możliwych  koszty produkcji.

Bezrobocie to sytuacji w której przy stałych płacach występuje  na rynku pracy nadwyżka podaży pracy nad popytem na pracę oznacza to że dla części siły roboczej nie ma zatrudnienia.

Płaca nominalna ilość pieniędzy jaką pracownik otrzymuje za swoją prace (pensja)

Płaca minimalna to najniższa stawka płacy jaką pracodawca zobowiązany jest płacić pracownikowi.

Płaca realna ogólna ilość dóbr i  usług którą można zakupić przy danej wysokości płacy nominalnej

Amortyzacja strata wartości kapitału w danym okresie, oznacza proces utraty wartości użytkowanego majątku trwałego, przenoszenie jej na wytworzone przez te środki produkty utrata wiąże się z użyciem fizycznym oraz ekonomicznym.

Dywidenda dochód przynoszony przez akcje z zysku osiągniętego przez firmę

Obligacje jest to papier wartościowy, potwierdzający zobowiązania emitenta (państwo przedsiębiorstwo i inne).

Kurs Akcji cena akcji dopuszczonych do sprzedaży giełdowych.

Notowania ustalenie kursu akcji przez porównanie ilości akcji przeznaczonych na sprzedaż z wielkością zapotrzebowania na nie.

Inflacja wzrostowi ogólnego poziomu cen spowodowanym spadkiem siły nabywczej pieniądza znajdującego się na rynku. Ma miejsce w tedy kiedy popyt wzrasta szybciej niż podaż (zarobki niż produkcja)              `

Stopa inflacji procentowa zmiana poziomu cne

Produkt krajowy brutto (PKB) wartość dóbr i usług wyprodukowanych w kraju w danym czasie np. rok

Pieniądz środek umożliwiający wymianę

System gospodarczy zespół instytucji i organizacji związanych z podejmowaniem i realizacją decyzji administracyjnych a sposób działania instytucji i formę realizacji decyzji  ekonomicznych  określa się jako funkcjonowanie danego systemu gospodarczego.

Podział systemu gospodarczego gospodarka wolnorynkowa ( rynkowa): zasoby we władaniu prywatnym, alokacje zasobów to wynik mechanizmu rynkowego, wyłoniła się z gospodarki naturalnej (zwyczaje i tradycje), rola zasadnicza rynku. Gospodarka rynkowa mieszana dominuje własność prywatna i alokacja zasobów rynkowa, część zasobów w rękach państwa i samorządów, istnieje ingerencja państwa, dwa mechanizmy napędowy ( rozwojowy) rynek, wspomagający ( korygujący) ingerencja państwa.

POLSKA TRANSFORMACJA SYSTEMOWA przesłanki i kierunki transformacji: ewolucyjny charakter zmian gospodarczych, zmiana od gospodarki nakazowo rozdzielczej do rynkowej w strefach : materialnej- unowocześnienie struktury gospodarki narodowej, instytucjonalnej zmiana zakresu i sposobu działania urzędów i instytucji i przedsiębiorstw, materialnej- zastąpienie bezradności duchem obrotności przedsiębiorczości

Gospodarka polska u progu transformacji: malejąca efektywność wykorzystania zasobów. Wadliwa struktura przemysłu- nadmiar branż ciężkich  słaby rozwój nowoczesnych technologii. Nierównowaga gospodarcza- niedobór dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Dominacja sektora państwowego w przemyśle. Rozregulowana strefa finansów- rosnąca inflacja sztuczny system cen. Państwo nie było dobrym przedsiębiorstwem.

Program Balcerowicza liberalizacja cen- szybka równowaga rynkowa. Wprowadzenie wewnętrznej wymiany złotego na waluty obce. Zastosowanie zaporowego podatku ( po piwku) od wzrostu wynagrodzeń w firmach państwowych powyżej ustalonego współczynnika. Restrykcyjne identyfikowanie płac umożliwiające częściowe tylko rekompensowanie wzrostu cen. Osiągnięcie równowagi budżetowej poprzez silne ograniczenie wydatków i wzrost dochodów budżetowych. Osiągnięcia: zduszenie inflacji ( ceny w 1989r rosły kilkadziesiąt % miesięcznie). Ustabilizowanie rynku towarów i usług (z rynku producenta na rynek konsumenta). Ukształtowanie prawnego poziomu cen. Zaawansowanie prywatyzacji sektora państwowego. Zlikwidowanie dolaryzacji gospodarki.

Koszty transformacji recesja ( zapaść gospodarcza, finansowa – obniżanie produkcji). Bezrobocie. Napięcie w finansach publicznych.

Rola prywatyzacji prywatyzacja (sprzedaż lub przekazanie przedsiębiorstw państwowych w ręce prywatne). Wymaga sprawnego systemu zarządzania firmami. Wymaga przedsiębiorczości. Tempo powinno zależeć od warunków społeczno politycznych

Rynek rodzaje konkurencji. Rynek- ogół warunków ekonomicznych w których dochodzi do zawierania transakcji między sprzedawcami a nabywcami (transakcje zawierane SA listownie lub za pomocą różnych środków łączności i przetwarzania danych). Lub rynek – to nie przerwany proces przepływu informacji  pomiędzy kupującymi i sprzedającymi oraz wymiana dóbr i usług dokonywany przez akta kupna- sprzedaży

Towar                             pieniądz              towar

Mechanizm rynkowy   popyt               podaż                            cena  zachodząca między nimi zależność przyczynowo-skutkowe

Konkurencja nazywana jest procesem oddziaływania uczestników rynku którzy dążąc do realizacji swoich interesów próbują przestawić oferty korzystniejsze od innych

Podział rynku ze względu na przedmiot obrotu: rynek towarów i usług (rynek dóbr). Rynek pracy. Rynek finansowy . Ze względu na przestrzeń : lokalny, regionalny, krajowy, zagraniczny, międzynarodowy, światowy

Konkurencyjność polskiej gospodarki:  Według „ Globalnego indeksu konkurencyjności 2010-2011” opracowane przez światowe Forum Ekonomiczne polska gospodarka zajmuje 39 miejsce, 2007 zajmowała 51 miejsce, 2008 zajmowała 53 miejsce ( za Rosją, Słowacją, Litwą, Estonią, Słowenią, Czechami) Badania dotyczyły 139 krajów, objęły 13 500 firm Polskę reprezentowało 170 przedsiębiorstw Polska awansowała do grupy krajów „ stabilniejszej gospodarki” Wśród 10 krajów postsocjalistycznych, członków Unii Europejskiej ( Bułgaria, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Węgry) największa poprawa pozycji- skok nastąpił w przypadku Polski. Wskaźniki brane pod uwagę przy ustaleni rankingu instytucje, introstruktura uwarunkowania makroekonomiczne, opieka zdrowotna i podstawowa edukacja, szkolnictwo wyższe, efektywność rynku towarów towarów USC zdolność absorplycyjna technologii, poziom rozwoju środowiska gospodarczego.

Ze względu na szczeble obrotu towarowego: Zbytu, Skupu, Hurtowy, Detaliczny

Ze względu na stopień zrównoważenia Producenta Konsumenta

Ze względu na infrastrukturę rynkową Siec sklepów, hurtowni. Targi- okresowe imprezy handlowe, prezentujące zazwyczaj „nowość”. Aukcje- sprzedaż dóbr lub praw do nich w wyniku licytacji.  Giełda- rynek, na którym kupuje się i sprzedaje towary, usługi lub instrumenty finansowe. Wolne obszary celne- strefy spełniające funkcje handlowo-dystrybucyjne w odniesieniu do określonych dóbr nieobciążone opłatami celnymi

Podstawowe modele rynkowe- konkurencja doskonała (Dużą liczba producentów, Wytwarzane i sprzedawane towary, hemogeniczne, czyli takie same towary np. sałata, Konsumenci dobrze zorientowani o poziomie cen/ producent obojętny, Łatwość wejścia i wyjścia- na lub z rynku, Pojedynczy konsument i firma nie ma wpływu na cenę). Czysty monopol (Jedna firma, jedyny producent i dostawca, Zabezpieczony przed konkurencją barierami ekonomicznymi i prawnymi , Reklama tak lub nie ,Kombinacje cenowo-ilościowe dla maksymalizacji zysku )- Monopol (To wyłączony nabywca jakiegokolwiek towaru, usługi lub zasobu)  Oligopol (Mała liczba producentów lub sprzedawców dominuje na całym rynku danego wyrobu,  Wytwarzanie identycznych produktów- stal miedź, Wytwarzanie produktów bardzo różniących- samochody, papierosy, Wejście na rynek bardzo trudne, Konkurencja niecelowa- reklama, jakość Ograniczona skłonośc do zmian cen)

Cena, a wartość Cenę nazywamy wszystko to, co, z czego dany podmiot musi zrezygnować w zamian za jednostkę nabytego dobra. Cena to suma pieniężna, jaką sprzedawca obciąża klienta za towar i usługę. Cenę najczęściej wyrażamy w pieniądzu, ale nie tylko. Np. niektórzy ludzie odczuwają pragnienie patrzenia nocą na gwiazdy. Ceny tego przeżycia nie można wyrazić w pieniądzu, jest nią natomiast czas, o jaki skrócono odpoczynek przed następnym dniem pracy. Wartość- zdolność dóbr do zaspokojenia potrzeb ( obiektywna teoria wartości jedyny czynnik tworząc wartość to praca. subiektywna teoria wartości, wartość jest subiektywna tzw. Różna dla tego samego dobra u różnych osób. A- wartość użytkowa. B- wartość wymienna)

Popyt rynkowy

Człowiek

Konsument

                                                                                                      Rynek dóbr

Producent

Przedsiębiorstwo

popyt-jest to ilość dobra, jaką nabywcy gotowi są kupić w określonym czasie przy danym poziomie cen.

Rodzaje popytu produkcyjny, konsumpcyjny,( globalny, regionalny, na konkretny produkt, w segmencie rynku)

Czynniki oddziaływujące na popyt ze strony konsumentów: wielkość ich dochodów, potrzeby wymagania i gusta konsumentów, liczba konsumentów, struktura demograficzna, oczekiwania konsumentów,( efekt naśladownictwa i demonstracji, efekt Veblena – mimo że czegoś nie potrzebuje ale posiadanie tej rzeczy stawia mnie wyżej, efekt snobizmu – dorównywanie lepszym)

Tabela kształtowania się popytu indywidualnego na płaszcze zimowe w ciągu 10lat

W miarę wzrostu ceny płaszcza konsument nabywa ich mniej w danym okresie ponieważ:  nie ulega zmianie wielkości jego funduszu nabywczego a zatem za tą samą ilość pieniędzy nabywa mniejszą ilość płaszczy. Subiektywnie stwierdza że wyższa cena nie odpowiada wartościom użytkowym oferowanym do sprzedaży płaszczy.

Efekt substytucyjny jest konsekwencją wzrostu na rynku ceny dobra A i polega na przeniesieniu popytu konsumenta na dobro B które ma takie same lub podobne wartości użytkowe jako dobro A ale niższy od niego poziom cen

Efekt dochodowy- jest konsekwencją na rynku poziomu ceny dobra A i  polega na obniżeniu funduszu  nabywczego kupujących w ujęciu realnym za tę samą ilość pieniędzy nabywają mniejszą ilość dobra A

Thoristen Bunde Veblen wybitny ekonomista i socjolog amerykański . uważał że na zachowanie człowieka duży wpływ mają kręgi społeczne a także ludzie podziwiani.

Efekt veblena (demonstracji) konsumenci nazywani nietypowymi demonstrując swoją wyższość nad innymi konsumentami nabywają tym więcej dóbr im mają one wyższe ceny

Paradoks Giffena mimo wzrostu cen podstawowego składnika żywności popyt na ten składnik wzrasta.

Prawo popytu wzrost ceny( pozostałe czynniki ceteris Paribus) powoduje spadek popytu na dane dobro i odwrotnie.

Prawo Engla w miare wzrostu dochodu zmniejsza się procentowy udział wydatków na żywność  rośnie natomiast procentowy udział wydatków na dobra trwałego użytku a następnie wzrasta w zakresie zdrowia kultury wypoczynku turystyki i rozrywki.

Efekt „ owczego pędu” nabywanie pewnych dóbr przez dużą grupę konsumentów wyzwala u niektórych konsumentów zachowanie nazywane owczym pędem kupują oni jeszcze więcej tych dóbr.

Zmiany w popycie dobra substytucyjne- dwa różne wyroby zaspakajające te same potrzeby : (coca  i pepsi cola, moneta 5zł i 5monet po 1zł, kino i kaseta wideo, chleb i bułka). Dobra komplementarne – wyroby konsumowane bądź użytkowane łącznie: ( but lewy i prawy, pióro i atrament, gitara i struny, samochód i paliwo, opony). Zmiany w środowisku- deszczowe lato zmniejszy popyt na lody. Zmiany w dochodach- wzrost zamożności zwiększa popyt. Zmiany w modzie gustach i nawykach

Funkcje pieniądza: środek wymiany, środek przechowywania wartości, miernik wartości, środek płatniczy

6