Jak już wspomniano, nie ma sztywnej granicy pomiędzy ostatnim etapem przyswajania sobie (uczenia się, nabywania) umiejętności technicznych – automatyzacją – a treningiem polegającym na (za)stosowaniu opanowanych umiejętności. Przejście od jednego do drugiego rodzaju treningu ma charakter płynny. W miarę jak podnosi się jakość wykonania ćwiczeń poprzedniego etapu, coraz większego znaczenia nabiera (za)stosowanie umiejętności technicznych. W związku z tym, chodzi nie tyle o jakąś znaczącą zmianę formy ćwiczeń co o coraz lepsze jakościowo (skuteczniejsze) rozwiązywanie sytuacji.
Dlatego na etapie zastosowania umiejętności technicznych należy osiągnąć wysoką doskonałość (perfekcję, wirtuozerię) wykonania ruchów przy rozwiązywaniu wspomnianych sytuacji. Nabyte programy działań motorycznych muszą teraz być opanowane i funkcjonować po mistrzowsku.
Doskonałość ta zależy przede wszystkim od dwóch ważnych czynników:
• od jakości kodowania nauczanych programów działania oraz
• od zdolności do sytuacyjnego realizowania tych zakodowanych programów działania, która z kolei zależy od czynników kondycyjnych i koordynacyjnych (zdolności i umiejętności)
Oba te czynniki były rozwijane i doskonalone w poprzednim etapie. Obecnie chodzi o to, aby nabyte już zdolności i umiejętności techniczne realizować przy dużej prędkości ich wykonania i z dużą precyzją. Wymaga to jednak z jednej strony znakomitej koordynacji i szybkości, a z drugiej integracji tych zdolności z techniką, przy rozwiązywaniu konkretnych sytuacji na korcie.
Zainteresowanych wiedzą o treningu tych dwóch niezwykle ważnych zdolności polecamy najnowszą specjalistyczną literaturę niemieckojęzyczną: „Trening szybkości w tenisie” („Schnelligketstraining im tennis”, Grosser/ Kraft/ Schönborn, 1998), a w zakresie koordynacji – Materiały Szkoleniowe DTB (DTB-Lehrpläne) oraz film wideo „Trening koordynacji w tenisie” („Koordinationstraining im Tennis”, DTB-Hanke/ Schneider/ Schönborn, 1995), książkę „Systemowe podejście do treningu tenisa” („Tennistraining mit System”, Ferrauti/ Maier/ Weber, 1996) i inne specjalistyczne pozycje.
Także sfera taktyki została w tym opracowaniu pominięta, ponieważ jest to temat na tyle złożony i obszerny, że potrzebne są szczegółowe opisy, wyjaśnienia i uzasadnienia co wymaga odrębnej pracy. W związku z tym można w chwili obecnej polecić przede wszystkim Materiały Szkoleniowe DTB (DTB Lehrpläne).
Ogólnie można przyjąć, że treści treningowe na tym etapie dzielą się na trzy grupy:
1. Dalsze doskonalenie techniki sytuacyjnej za pomocą ćwiczeń etapu „Automatyzacja” oraz kolejne kombinacje i odmiany tych ćwiczeń
2. Trening kompleksowy
3. Mecze treningowe
1/2. DALSZE DOSKONALENIE
TECHNIKI SYTUACYJNEJ – TRENING KOMPLEKSOWY
Można w urozmaicony sposób stosować ćwiczenia z poprzedniego etapu. Należy przy tym jednak zwracać uwagę, aby doskonalić w pierwszej kolejności precyzję np. poprzez proste powiększenie czerwonej strefy lub też indywidualne dopasowanie poszczególnych pól celowania.
Jak już wspomniano, doskonalenie gry poprzez zwiększenie precyzji (zmniejszanie pól celowania) nie zachodzi w nieskończoność.
Zapobieganie stagnacji i dalsze podniesienie poziomu gry możliwe jest wtedy jedynie poprzez zwiększenie prędkości ruchów zawodnika, w tym uderzeń (szybkość pojedynczego ruchu).
Oznacza to, że w treningu stosuje się przeważnie taką prędkość wykonywania ruchów, która stale balansuje na krawędzi możliwości ćwiczącego. Wymaga to jednak nie tylko wysokiego poziomu doskonałości techniki, świetnej koordynacji i dużej szybkości we wszystkich jej przejawach, lecz także zintegrowania tych zdolności z techniką z jednej strony a doskonalenia techniki poprzez nie – z drugiej.
Integrację tych zdolności z techniką można osiągnąć poprzez trening koordynacji, trening szybkości i trening siły w ramach treningu technicznego oraz poprzez zmianę prędkości nagrywania piłek.
Praktycznie w każdej jednostce treningowej powinny się znaleźć ćwiczenia specjalne szybkości, koordynacji lub siły, które będą przygotowywały i podnosiły jakość następującego po nich treningu technicznego. Wprowadzając po rozgrzewce ćwiczenia jednej z wymienionych zdolności, można rozpocząć nimi jednostkę treningową lub też umieszczać je po przerwach wypoczynkowych pomiędzy poszczególnymi blokami ćwiczeń.
Należy przy tym zwracać uwagę na następujące kwestie:
· Ćwiczenie powinno być logicznie powiązane z mającym po nim nastąpić treningiem technicznym. Dlatego nie byłoby rozumne wprowadzanie ćwiczenia siłowego przed mającym nastąpić treningiem techniki zagrań wymagających dużego czucia (skróty, mijanki itp.). Tutaj aż prosi się o ćwiczenie koordynacyjne.
· Ćwiczenie musi mieć odpowiednią objętość i optymalną intensywność, tzn. że trzeba zapewnić wystarczającą liczbę powtórzeń i serii wraz z odpowiednimi przerwami wypoczynkowymi i maksymalnie wysoką jakością wykonania (patrz ww. literatura)
Doskonalenie techniki poprzez zdolności koordynacyjne i kondycyjne osiąga się w treningu kompleksowym.
Obok opisanej w poprzednim rozdziale bezpośredniej integracji elementów koordynacyjnych i kondycyjnych z treningiem techniki, która ma na celu osiągnięcie dużej kompleksowości wszystkich elementów, pojawia się dodatkowo nowy obszar treningowy. Został on stworzony przez R. Schönborna specjalnie dla tenisa i jak dotąd jest w tej dyscyplinie sportu bardzo mało znany. Biorąc natomiast pod uwagę jego znaczenie można oczekiwać, że będzie w przyszłości odgrywał coraz większą rolę w procesie treningowym – szczególnie w wysokim wyczynie.
Jest bowiem rzeczą powszechnie wiadomą, że od pewnego poziomu rozwoju zawodniczego bardzo trudno jest uzyskać postęp; mówi się o tzw. barierach (barierze szybkości, barierze siły, barierze technicznej itd.). Pokonanie tych barier przy stosowaniu dotychczasowych metod treningowych, nie jest z reguły możliwe, ponieważ organizm lub odpowiednie jego układy uodporniły się na stosowane bodźce.
Nie są uruchamiane nowe procesy adaptacyjne a tym samym nie poprawia się poziom sportowy.
Zilustrujemy to na następującym przykładzie. Trener wraz z zawodnikami pracuje nad prędkością pierwszego serwisu. Najpierw doskonalona jest technika, co jest procesem angażującym zdolności koordynacyjne. Dzięki temu automatycznie zwiększa się prędkość uderzenia (zwiększenie szybkości pojedynczego ruchu). Następnie pracując w obszarze siłowym wzmacniamy odpowiednie mięśnie, aby zwiększyć niezbędne impulsy siły. Po pewnym czasie zostaje jednak wyczerpany zarówno potencjał techniczny, jak i potencjał siłowy; techniki nie da się już bardziej poprawić a dalszy przyrost mięśni nie jest wskazany i może się nawet negatywnie odbić na szybkości ruchów. Powstaje tzw. bariera.
Nie pomaga już także zwiększanie ilości wykonywanych serwisów na jednym treningu ani częstsze prowadzenie jednostek treningowych poświęconych temu uderzeniu. Tak zwany wzorzec (stereotyp) ruchowy w ośrodkowym układzie nerwowym został w międzyczasie tak utrwalony, że jego zmiana znajdująca wyraz w zwiększonej prędkości uderzenia, nie jest już możliwa. Kształtowanie odruchów warunkowych zostało zakończone.
Dalszy przyrost prędkości, czyli przełamanie bariery, możliwy jest jedynie poprzez dokonanie zmian w stereotypie dynamicznym. Można to osiągnąć np. poprzez zmianę wrażeń ruchowych (odczucia ruchu) w rezultacie wykonania go w zmienionych warunkach.
Możliwe jest to np. w sytuacji, kiedy bezpośrednio przed treningiem serwisowym OUN wraz z odpowiedzialnymi mięśniami zostanie uwrażliwiony przy pomocy tego samego ruchu (np. ruchu serwisowego) lżejszym lub cięższym niż zwykle przyborem. Przy mniejszym (np. piłka tenisowa, piłka palantowa) lub większym (piłka lekarska od 0,5-1 kg) obciążeniu w stosunku do rakiety (ok. 300 g), w ośrodkowym układzie nerwowym powstaje odpowiadające danemu ciężarowi określone odczucie oporu i prędkości ruchu.
Wykorzystując pewną bezwładność OUN, który na pewien ograniczony czas zapamiętuje te odczucia można wykonać bezpośrednio potem normalny ruch serwisu z rakietą i piłką szybciej niż dotychczas. Zjawisko to nazywa się efektem przyspieszonego następstwa.
2.1.1 UZYSKANIE ZWIĘKSZONEJ PRĘDKOŚCI UDERZEŃ PIERWSZYM
SERWISEM POPRZEZ SZYBSZY RUCH RAMIENIA:
ZWIĘKSZENIE TZW. SZYBKOŚCI POJEDYNCZEGO RUCHU
Sterowanie:
6 – 8 powtórzeń
3 – 4 serii
1 – 3 min przerwy
Bezpośrednio po zakończeniu pierwszej serii zawodnicy wykonują serwisy z maksymalną szybkością.
8 – 10 powtórzeń
Po pierwszej serii serwisów następuje przerwa, po której całe ćwiczenie zaczynamy od początku.
2.1.2 UZYSKANIE ZWIĘKSZONEJ PRĘDKOŚCI UDERZEŃ 1. SERWISEM
POPRZEZ SZYBSZY RUCH RAMIENIA:
Ćwiczenia rzutów: Analogicznie do 3.2.1.1, z tym że na miejsce piłek lekarskich wprowadzamy piłki tenisowe lub palantowe (maksymalnie 200 g). Zawodnicy rzucają na odległość, tak daleko jak to możliwe.
10 – 12 powtórzeń
3 – 5 serii
Po serii serwisów następuje przerwa.
2.1.3 UZYSKANIE ZWIĘKSZONEJ PRĘDKOŚCI UDERZEŃ PIERWSZYM
SERWISEM POPRZEZ ZWIĘKSZENIE SIŁ NACISKU I REAKCJI
PODŁOŻA
a. Trening plyometryczny: Zawodnicy ponownie ustawiają się za linią końcową. Obok kosza z piłkami i rakiet należy przygotować ławkę wysokości 30-40 cm. Zawodnicy zeskakują z ławki i bezpośrednio po dotknięciu stopami podłoża wyskakują jak najwyżej w górę. Powinni przy tym starać się jak najwyżej sięgnąć ręką uderzającą.
2 – 3 min przerwy
b. Wyskoki: Zawodnicy wykonują jednonóż lub obunóż wyskoki dosiężne
6 – 10 powtórzeń
c. Skoki kangurze: Zawodnicy wykonują jednonóż lub obunóż wyskoki kangurze – kolana należy przyciągać do klatki piersiowej i dążyć do osiągnięcia maksymalnej wysokości wyskoku.
Bezpośrednio po jednym z tych ćwiczeń zawodnicy wykonują serwisy z maksymalną szybkością, przy czym należy zwracać uwagę na to, aby ćwiczący jak najmocniej odbijali się od podłoża (aktywne ugięcie kolan, przy kącie ok. 110-130˚) a w trakcie wykonywania ruchu uderzenia – wyskakiwali w górę.
2.1.4 POPRAWA SKOCZNOŚCI (DYNAMIKI SKOKU), DŁUGOŚCI SKOKU I
ZASIĘGU W GRZE WOLEJEM PRZY SIATCE
a. Zawodnicy wykonują wieloskoki obunóż lub jednonóż (z nogi na nogę) dążąc do uzyskania maksymalnej długości i wysokości skoku.
b. Zawodnicy wykonują skoki obunóż, przyciągając do piersi każdorazowo jednak tylko jedno kolano – dążą przy tym do uzyskania maksymalnej długości i wysokości skoku.
c. Skoki „szczupakiem”: Za siatką, w pobliżu linii bocznej należy ułożyć płaski materac. Zawodnik ustawiony jest na środkowej linii serwisowej, ok. 2 m od siatki. Trener zagrywa piłki z ręki na granicy maksymalnego zasięgu zawodnika, który musi wykonać skok „szczupakiem”, zagrać woleja a po dotknięciu podłoża wolną ręką przetoczyć się przez prawe ramię i szybko powstać. Ćwiczenie to autor wymyślił już na początku lat siedemdziesiątych i z powodzeniem stosował podczas ćwiczeń w Centralnym Ośrodku Treningowym DTB z całymi generacjami zawodników. B. Becker jest jak dotąd jedynym, który stosuje „szczupaka” także w meczach.
10 powtórzeń
Bezpośrednio po serii tych ćwiczeń wprowadza się skoki z piłką i rakietą (woleje). Zawodnicy ustawieni są ok. 1-2 m za siatką, trener po drugiej stronie siatki – zagrywa piłki na prawo i na lewo, na granicy maksymalnego zasięgu zawodników. Muszą oni wykonać krótki krok wstępny z następującym bezpośrednio po nim długim skokiem drugą nogą do piłki zakończonym zagraniem woleja.
1 – 2 min przerwy
Po zakończeniu takiej kombinowanej serii należy wprowadzić ćwiczenie mijanki. Można posłużyć się tu którymś z ćwiczeń z ostatniego etapu przyswajania umiejętności technicznych (2. Gra z głębi kortu i przy siatce) lub prowadzić normalny trening passingshota.
2.1.5 POPRAWA SKOCZNOŚCI („POTĘGI SKOKU”), DYNAMIKI WYSKOKU
PRZY SMECZACH
Można tu ponownie zastosować ćwiczenia z 1.3 a-c.
Trener jest ustawiony tuż przed linią serwisową, zawodnik – na środkowej linii serwisowej, w połowie pola serwisowego. Trener nagrywa piłki dosyć wysoko ponad głową ćwiczącego, ale na tyle by mógł on je sięgnąć wykonując jeden, maksymalnie wysoki skok. Zawodnikowi nie wolno wykonać ani jednego kroku w tył – musi on z pozycji wyjściowej, przy pomocy wspomnianego wyskoku dosięgnąć piłkę i ją zasmeczować.
5 – 10 powtórzeń
3 serie
2.1.6 DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI ROZWIĄZYWANIA SYTUACJI ZA
POMOCĄ UDERZEŃ Z GŁĘBI KORTU W PEŁNYM BIEGU
Istnieje tutaj duży wybór ćwiczeń oraz ich różnorodnych modyfikacji.
a. bieg z unoszeniem kolan: Zawodnik wykonuje z maksymalną prędkością (intensywnością) bieg ze średnio wysokim unoszeniem kolan. Może to robić w miejscu lub powoli przemieszczając się do przodu.
5 sek. (max. 8 sek.)
b. skakanka: Zawodnik wykonuje z maksymalną intensywnością skoki obunóż i/lub jednonóż na skakance.
5 sek.
c. tapping stopami: Zawodnik próbuje z maksymalną prędkością unosić palce stóp (raz jednej, raz drugiej nogi), przy usztywnionym stawie skokowym.
d. połączenie tappingu stopami i/lub biegu z unoszeniem kolan oraz krótkich sprintów: Zawodnik wykonuje przez 2-3 sek. bieg z unoszeniem kolan lub tapping i płynnie przechodzi do krótkiego, maksymalnie szybkiego sprintu (również 2-3 sek.)
4 – 6 sek.
...
marcin23.14