suma_16.pdf

Ś W . T O M A S Z Z A K W I N U

S U M A T E O L O G I C Z N A

T o m 1 6

_________________________

M I Ł O Ś Ć

( 2 - 2 , q u . 2 3 - 4 6 )

Przetłumaczył i objaśnieniami zaopatrzył

Ks. Andrzej Głażewski

"Jak najgoręcej pragniemy, by z każdym dniem wzrastała liczba

ludzi czerpiących z dzieł Tomasza z Akwinu oświatę i naukę;

dotyczy to nie tylko księży i ludzi wielkiej nauki... Wielce też

sobie życzymy, by ze względu na potrzeby Chrześcijaństwa

coraz więcej wydobywano skarbów z jego wskazań. Trzeba więc

jego pisma tłumaczyć i wydawać w jak największej ilości

języków..."

Papież Jan XXIII, 16 września 1960

(AAS. 25.X.1960)

NAKŁADEM KATOLICKIEGO OŚRODKA

WYDAWNICZEGO "VERITAS"

4-8, PRAED MEWS, LONDON, W.2.

Z A W A R T O Ś Ć T O M U 1 6

1.Od wydawcy

2.Traktat: MIŁOŚĆ (2-2, qu. 23-46)

3.Odnośniki do tekstu

4.Objaśnienia tłumacza

5.Skorowidz

O D W Y D A W C Y

Niniejszy tom Sumy Teologicznej św. Tomasza z Akwinu w polskim przekładzie ma

za treść matkę wszystkich cnót, m i ł o ś ć , bezpośrednio matkę cnoty m ą d r o ś c i .

Obu, i miłości i mądrości, jak najbardziej potrzebujemy na przyszłe tysiąclecie naszej

chrześcijańskiej historii. Przekona się o tym każdy, kto tom niniejszy z uwagą i pokorą

przeczyta i przemyśli.

Tom obecny jest 10-tym z kolei tomem polskiego wydania arcydzieła Tomasza z

Akwinu. Jest to rzeczowy dowód, że podjęte przedsięwzięcia tego wydania, 36

tomów, postępuje naprzód, że początkowe trudności zostały jako tako przełamane. A

ponieważ wielu było zdania, że to przedsięwzięcie jest niemożliwe do wykonania,

ukazania się 10-tego tomu jest zaprzeczeniem tej niemożliwości.

Odtąd co rok ukazywać się będą 4 do 5 tomów. Na szczęście tłumacze zabrali się do

pracy z zapałem i z oddaniem, no i z wiarą zarówno w możliwość jak i w potrzebę

wydania Sumy w polskim języku.

Istnieje jednak jeden warunek realizacji tego planu: zwiększenie ilości subskrybentów.

Dotąd ilość subskrybentów wynosi nieco ponad 600, aby zaś ciągnąć dalej zaczęte

dzieło i doprowadzić je do szczęśliwego końca potrzeba 1000 subskrybentów.

Wszystkim, którym to pierwsze w historii Polski wydanie Sumy Doktora Anielskiego

leży na sercu, prosimy o zdobywanie nowych subskrybentów. Prosimy redaktorów

polskich pism, by wiadomość o wydaniu Sumy dotarła do wszystkich.

Jakkolwiek wydane dotąd tomy Sumy zdobyły sobie uznanie, to jednak chcemy

stwierdzić, że będąc pierwszym tłumaczeniem na język polski, dzieło to nie jest

doskonałe. jest ono niedoskonałe i pod pewnym względem doświadczalne. Tłumacze

wkładają wielki wysiłek myślowy, by znaleźć stosowne sowa i zwroty, oddające

trafnie myśl autora. Ich próby pomogą przyszłym tłumaczom do znalezienia

szczęśliwszych wyrazów i określeń.

W okresie wydawania Sumy spotkała nas wielka radość. Namiestnicy Chrystusowi śp.

Jan XXIII i Paweł VI, przesłali nam swe błogosławieństwo i mocną zachętę do

wytrwania w trudnościach. Oba te błogosławieństwa, oraz uchwały Soboru

Watykańskiego II, wskazują na ważność nauki św. Tomasza z Akwinu w świecie

obecnym. Zarazem wykazują niesłuszność stanowiska przeciwników tejże nauki.

Z A G A D N I E N I E 2 3

O M I Ł O Ś C I W N I E J S A M E J

Trzeba teraz z kolei (1) zbadać miłość, najpierw ją samą, a następnie wiążący się z nią

dar mądrości.

Co do pierwszego zbadamy.

1. Czym jest miłość;

2. Jej przedmiot;

3. Jej czynności;

4. Przeciwstawne jej wady;

5. Odnośne przykazania.

Aby wiedzieć czym jest miłość, zbadamy zagadnienie: 1. miłości w niej samej, oraz 2.

jej związku z podmiotem.

Zagadnienie miłości w niej samej zbadamy w 8 punktach:

1) Czy miłość jest tym samym co przyjaźń? 2) Czy jest czymś stworzonym w duszy?

3) Czy jest cnotą? 4) Czy jest cnotą specjalną? 5) Czy jest pojedynczą cnotą? 6) Czy

jest największą z cnót? 7) Czy bez niej może istnieć prawdziwa cnota? 8) Czy jest ona

formą (zarzewiem) innych cnót?

A r t y k u ł 1

CZY M IŁOSĆ J EST PR ZYJ AŹNI Ą ?

Wydaje się, że miłość nie jest przyjaźnią, ponieważ:

1. Nic nie jest tak właściwym miłości, jak współżycie z przyjacielem, jak

twierdzi Filozof 1) . A ponieważ miłość w człowieku odnosi się do Boga i aniołów, a ci

według proroka Daniela (2,2) z człowiekiem nie obcują, wobec tego miłość nie może

być przyjaźnią.

2. Według Filozofa 2) , nie ma przyjaźni bez wzajemności. A ponieważ miłość

odnosi się także do nieprzyjaciół, zgodnie z Ewangelią Mateusza (5,44): „miłujcie

nieprzyjacioły wasze”, zatem miłość nie jest przyjaźnią.

3. Zdaniem Filozofa 3) trzy są rodzaje przyjaźni: „ze względu na przyjemność,

użyteczność, i czesność”. Miłość natomiast nie jest przyjaźnią czy to użyteczności, czy

też przyjemności, gdyż Hieronim pisze w liście do Paulina 4) , który przytaczany jest we

wstępie do niektórych wydań Pisma św.: „ona (miłość) bowiem jest powinnością,

spoiwem Chrystusowym scementowana, którą zalecają: nie pospolita użyteczność, nie

sama tylko obecność fizyczna, nie zwodnicza i głaszcząca pochlebność, lecz bojaźń

Boża i wgłębianie się w Pismo św.”. Ani też miłość nie jest przyjaźnią ze względu na

czesność, a to dlatego iż często miłujemy też grzeszników. Natomiast przyjaźń czesna

odnosi się tylko do cnotliwych, jak to powiedziano w Etyce 5) . Wynika z tego, że

miłość nie może polegać na przyjaźni.

A jednak Jan Ewangelista jest innego zdania kiedy mówi (15,15): „już was nie

będę zwał sługami ..., ale przyjaciółmi...”, przy czym mowa tu jest wyraźnie o miłości.

Wynika więc, że miłość jest w naturze swej przyjaźnią.

Odpowiedź: Arystoteles w Etyce 6) powiada, że nie jakiekolwiek lubienie ma

charakter miłości, ale lubienie, które połączone jest z życzliwością, a mianowicie

wówczas, gdy kogoś lubimy życząc mu dobra. Kiedy jednak przedmiotom które

lubimy nie życzymy dobra, a natomiast ich dobra pożądamy dla siebie, jak na przykład

lubimy wino lub konia czy coś podobnego, wówczas lubienie to nie jest przyjaźnią a

raczej pożądaniem. Śmieszne bowiem byłoby czyjeś powiedzenie, że ma przyjaźń z

winem czy koniem.

Sama jednak życzliwość nie jest wystarczającym powodem do przyjaźni, gdyż

wymagana tu jest jeszcze miłość wzajemna, ponieważ przyjaciel jest przyjacielem

przyjaciela. Tego zaś rodzaju wzajemna życzliwość buduje się na jakiejś łączności.

A ponieważ między człowiekiem a Bogiem istnieje jakaś łączność, jako że nam

udziela swej szczęśliwości wiecznej, przeto na tej łączności powstawać winna

pewnego rodzaju przyjaźń. O tej wzajemnej łączności powiedział Apostoł (1 Kor 1,5):

„wierny jest Bóg, przez którego wezwani jesteście do towarzystwa Syna Jego”.

Lubienie zaś oparte na tego rodzaju łączności nazywamy miłością. Wynika więc z

tego jasno, że miłość jest pewnego rodzaju przyjaźnią człowieka z Bogiem.

Ad 1. Życie ludzkie jest dwojakie: jedno zewnętrzne, naturą zmysłową i

cielesną, i pod tym względem nie mamy łączności i obcowania z Bogiem czy też z

aniołami. Jest jednak w człowieku życie duchowe, umysłowe, i tym możemy obcować

z Bogiem i z aniołami, choć w obecnym stanie nie jest to obcowanie pełne, jak

powiada Apostoł (Filip 3,20): „nasze obcowanie w niebie jest”; obcowanie to będzie

jednak udoskonalone w niebie, gdzie „słudzy Jego służą Bogu i widzieć będą oblicze

Jego” (Objaw 22, 3-4). Przeto tutaj miłość nie jest doskonała, ale udoskonalona

zostanie w ojczyźnie niebieskiej.

Ad 2. Przyjaźń odnosi się do kogoś w dwojaki sposób: raz do samego

przyjaciela, i taka przyjaźń odnosi się tylko do niego. Wtórnie jednak przyjaźń odnosić

się może do kogoś z powodu innej osoby jak na przykład ktoś przyjaźniąc się z jakimś

człowiekiem miłuje też i innych wszystkich, którzy są z nim związani, jak jego synów,

czy sługi, czy też kogokolwiek innego; i taka może być przyjaźń do przyjaciela, że

miłujemy wszystkich, którzy do niego należą, choćby oni nas obrażali, lub mieli w

nienawiści. W ten sposób miłość przyjaźni rozciąga się też na nieprzyjaciół, których

miłujemy z miłości z powodu Boga, z którym przede wszystkim mamy przyjaźń

miłości.

Ad 3. Należy stwierdzić, że przyjaźń oparta na czesności odnosi się przede wszystkim

do człowieka cnotliwego; jednak z jego powodu miłujemy też i

innych, którzy do niego należą, choć nie są cnotliwymi. W ten sposób miłość, która

przede wszystkim jest umiłowaniem opartym na czesności, rozciąga się też i na

grzeszników, których miłujemy z powodu Boga. (2)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: