Pojedynek_ Antoni Czechow.pdf

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Niniejsza książka została udostępniona do nieodpłatnej publikacji na stronie www.expressivo.info

ANTONI CZECHOW

POJEDYNEK

Tłumaczyła Natalia Gałczyńska

Była godzina ósma rano – pora, gdy oficerowie, urzędnicy i przyjezdni po gorącej, dusznej

nocy zazwyczaj kąpali się w morzu, a potem szli do pawilonu na kawę czy herbatę. Iwan An-

drieicz Łajewski, młody szczupły blondyn lat dwudziestu ośmiu, w mundurowej czapce i w

rannych pantoflach, przyszedł się kąpać i na brzegu zobaczył sporo znajomych, a wśród nich

swojego przyjaciela, lekarza wojskowego Samojlenkę.

Ten Samojlenko, człowiek tęgi, otyły, czerwony, niemal bez szyi, z dużą ostrzyżoną głową

i wielkim nochalem, z gąszczem czarnych brwi i siwymi bokobrodami, a na dobitkę z chry-

piącym żołnierskim basem, sprawiał na każdym nowo przybyłym nieprzyjemne wrażenie

prostaka i zrzędy, ale już po paru dniach znajomości jego twarz wydawała się niezwykle do-

bra, miła i nawet ładna. Mimo niedźwiedziowatej postaci i szorstkiego tonu był to człowiek

spokojny, niezmiernie dobry, pogodny i uczynny. Ze wszystkimi w mieście był na „ty",

wszystkim pożyczał pieniądze, wszystkich leczył, swatał, godził; urządzał wycieczki, na któ-

rych smażył szaszłyki i gotował bardzo smaczną zupę z głowaczy; ciągle komuś pomagał i

coś załatwiał, ciągle się z czegoś cieszył. Będąc według powszechnej opinii człowiekiem bez

skazy, miał tylko dwie słabostki: po pierwsze, wstydził się własnej dobroci i starał się ją ma-

skować surowym spojrzeniem i udaną szorstkością, po drugie, lubił, żeby felczerzy i żołnie-

rze tytułowali go ekscelencją, jakkolwiek był tylko radcą stanu.

– Odpowiedz mi na jedno pytanie, Aleksandrze Dawidyczu – zaczął Łajewski, kiedy ra-

zem z Samojlenką zanurzył się w wodzie aż po ramiona. – Dajmy na to, zakochałeś się w

jakiejś kobiecie i żyjesz z nią; przeżyłeś z nią, powiedzmy, dwa lata z górą, a potem, jak to się

nieraz zdarza, zobojętniałeś i czujesz, że to obcy człowiek. Co byś zrobił w takim wypadku?

– Wiadomo co! Idź sobie, dobrodziejko, gdzie cię oczy poniosą, i sprawa załatwiona.

– Łatwo powiedzieć! A jeżeli ona nie ma dokąd iść? To kobieta samotna, bez rodziny, bez

grosza przy duszy, pracować nie umie...

– No to co? Pięćset jednorazowo albo dwadzieścia pięć miesięcznie – i po krzyku. Prosta

sprawa.

– Dajmy na to, że cię stać i na pięćset, i na dwadzieścia pięć miesięcznie, ale kobieta, o

której mówię jest inteligentna i dumna. Czyżbyś się ośmielił zaproponować jej pieniądze? W

jakiej formie?

Samojlenko chciał coś odpowiedzieć, ale w tym momencie wielka fala przewaliła się im

nad głową, potem uderzyła o brzeg i rozlała się z łoskotem po drobnych kamykach. Obaj

przyjaciele wyszli z wody i zaczęli się ubierać.

– Oczywiście, że niełatwo żyć z kobietą, skoro się nie kocha – powiedział Samojlenko

wytrząsając piasek z buta. – Ale należy postępować po ludzku, Wania. Gdyby to mnie doty-

czyło, anibym się nie zdradził, że już nie kocham, tylko żyłbym z nią aż do śmierci.

Nagle jednak zawstydził się tego, co powiedział, zaraz wycofał się:

– Zresztą dla mnie baby mogą w ogóle nie istnieć. Do diabła z nimi!

Obaj przyjaciele ubrali się i poszli do pawilonu. Tu Samojlenko czuł się jak u siebie w

domu, nawet miał oddzielne naczynia na własny użytek. Każdego rana podawano mu na tacy

filiżankę kawy, wodę z lodem w wysmukłej rżniętej szklance i kieliszek koniaku; naprzód

wypijał koniak, potem gorącą kawę, potem wodę z lodem, i to musiało mu bardzo smakować,

bo po wypiciu jego oczy nabierały oleistego blasku, przygładzał obu rękami swoje bokobrody

i mówił patrząc na morze:

– Niezwykle piękny widok!

Po długiej nocy, spędzonej na niewesołych i bezpłodnych i rozmyślaniach, które odpę-

dzały sen i jakby jeszcze zgęszczały duszną ciemność nocy, Łajewski czuł się zmęczony i

senny. Kąpiel i czarna kawa niewiele mu pomogły.

– Wróćmy do naszej rozmowy, Aleksandrze Dawidyczu – powiedział. – Nie będę nic

przed tobą ukrywał, powiem szczerze jako przyjacielowi: stosunki z Nadieżdą Fiodorowną

układają się źle, bardzo źle! Wybacz, że cię wtajemniczam w moje sprawy, ale muszę się wy-

powiedzieć.

Samojlenko przeczuwając, o czym będzie mowa, opuścił oczy i zabębnił palcami po stole.

– Przeżyliśmy z sobą dwa lata i przestałem ją kochać... – ciągnął Łajewski – a właściwie

zrozumiałem, że miłości w ogóle nie było. Te dwa lata to było oszukiwanie samego siebie.

Łajewski, prowadząc rozmowę, miał zwyczaj oglądania swoich różowych dłoni, gryzienia

paznokci i miętoszenia mankietów. Teraz też robił to samo.

– Ja przecież wiem, że nie jesteś w stanie mi pomóc – powiedział – ale muszę o tym mó-

wić, bo dla takiego jak ja pechowca i niepotrzebnego człowieka jedyny ratunek to rozmowa.

Muszę uogólniać każdy mój czyn, muszę szukać wytłumaczenia i usprawiedliwienia dla mo-

jego nieudanego życia w cudzych teoriach, w postaciach z literatury, w tym, na przykład, że

my, szlachta, ulegamy degeneracji i tak dalej... Ubiegłej nocy, na przykład, pocieszałem się w

ten sposób, że wciąż myślałem: ach, jaką Tołstoj ma rację, okrutną rację! I przez to było mi

lżej. No bo rzeczywiście, bracie, to wielki pisarz! Co tu mówić.

Samojlenko, który zupełnie nie znał Tołstoja i każdego dnia zamierzał go przeczytać, po-

wiedział zmieszany:

– Tak, wszyscy pisarze czerpią z wyobraźni, a on wprost z natury.

– Boże – westchnął Łajewski – do jakiego stopnia jesteśmy wypaczeni przez cywilizację.

Pokochałem kobietę zamężną, ona mnie również... Z początku były pocałunki i ciche wieczo-

ry, i przysięgi, i Spencer, i ideały, i wspólne zainteresowania... Cóż za kłamstwo! Właściwie

uciekliśmy od męża, ale okłamywaliśmy się, że uciekamy przed pustką naszego inteligenc-

kiego życia. Przyszłość wyobrażaliśmy sobie tak: na Kaukazie z samego początku, zanim

zapoznamy się z miejscowością i ludźmi, włożę mundur i będą pracował w urzędzie, a z cza-

sem kupimy sobie kawałek ziemi gdzieś za miastem, zaczniemy pracować w pocie czoła, za-

łożymy winnicę, będziemy uprawiać pole i tak dalej. Gdybyś to ty był na moim miejscu albo

ten twój zoolog von Koren, przeżylibyście chyba z Nadieżdą Fiodorowną co najmniej trzy-

dzieści lat, a potomstwu pozostawilibyście w spadku piękną winnicę i tysiąc dziesięcin kuku-

rydzy, ja natomiast od pierwszego dnia czułem się jak bankrut. W mieście nieznośny upał,

nuda, pustka, wyjdziesz na pole – tu zdaje się, że pod każdym krzakiem i kamieniem czyhają

jadowite falangi, skorpiony, żmije, a za polem już tylko góry i pustynie. Obcy ludzie, obca

przyroda, nędzna kultura – to nie tak łatwo, bracie, jak spacerować w futrze po Newskim z

Nadieżdą Fiodorowną pod rączkę i marzyć o ciepłych krajach. Tu potrzebna walka na śmierć

i życie, a czyż ja jestem bojownik? Nędzny neurastenik, paniczyk... Od pierwszego dnia zro-

zumiałem, że moje marzenia o pracowitym życiu, o winnicy psu na budę się nie zdadzą. Co

do miłości, to mogę cię zapewnić, że pożycie z kobietą, która czytała Spencera i poszła za

tobą na kraj świata, jest równie nieciekawe, jak z pierwszą lepszą Akuliną czy Anfisą. Ten

sam zapach żelazka, pudru i lekarstw, te same papiloty z rana, to samo oszukiwanie samego

siebie...

– W gospodarstwie nie da rady bez żelazka – powiedział Samojlenko czerwieniejąc ze

wstydu, że Łajewski mówi tak otwarcie o znanej doktorowi osobie. – jesteś dziś nie w humo-

rze, Wania, widzę to... Nadieżdża Fiodorowna to kobieta szlachetna, wykształcona, ty jesteś

człowiekiem o niepospolitym umyśle... Że żyjecie bez ślubu – ciągnął Samojlenko oglądając

się na sąsiednie stoliki – to przecież nie wasza wina, a ponadto... trzeba wyzbyć się przesądów

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: