matura 2.doc

Rozumienie tekstu czytanego

Przeczytaj uważnie tekst, a następnie odpowiedz na pytania. Odpowiadaj własnymi słowami. Wszystkie pytania odnoszą się do tekstu. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszony.

4

Zadania

1. Autorzy przywołują w akapicie 1. opinię Witolda Doroszewskiego. Czego ona dotyczy?
2. Zdanie W. Doroszewskiego zostało wprowadzone do tekstu ze względu na (wybierz najtrafniejszą odpowiedź):
3. 1. autorytet językoznawcy,
   2. prawdziwość spostrzeżenia,
   3. potwierdzenie argumentacji autora,
   4. wszystkie odpowiedzi są prawdziwe.
4. W artykule pojawiają się liczne terminy (pojęcia). Wyjaśnij krótko cztery spośród podanych: barbaryzm, ekspresywizmy, ekspansja, frazeologizmy, pole semantyczne, synonimy
5. Autorzy rozważają problem mody językowej. Jakiego zjawiska językowego dotyczy zastrzeżenie uczynione przez nich w akapicie 2.?
6. Podaj dwa argumenty potwierdzające zasadność wprowadzenia do tekstu licznych przykładów wyrazów modnych.
7. W akapicie 4. autorzy mówią o tym, że moda językowa polega na dawaniu pierwszeństwa wyrazom uchodzącym za "poręczniejsze, ekspresywniejsze, elegantsze". Każdemu z zacytowanych określeń przyporządkuj po 2 synonimy spośród następujących: trafniejsze, celniejsze, wygodniejsze, sugestywniejsze, stosowniejsze, bardziej udane, wyrazistsze, lepsze, ciekawsze, ładniejsze, dokładniejsze.

·         poręczniejsze

·         ekspresywniejsze

·         elegantsze

5. Autorzy są zdania, że przyswajanie zapożyczeń można opisać. Korzystając z akapitu 2., zrekonstruuj przebieg tego procesu.
6. Moda językowa jest " przejawem inercji myślowej", prowadzącej do.... Dokończ myśl (swoimi słowami), formułując ją w trzech punktach (akapit 3.).
7. Dlaczego użytkownicy języka łatwo poddają się modzie językowej?
8. Na podstawie tekstu (akapit 1-5) zredaguj hasło słownikowe: moda językowa. Wykorzystaj objaśnienia podane w słowniku wyrazów obcych: moda - (łac. modus - sposób) 1. powszechnie przyjęty sposób ubierania się; 2. powszechne naśladowanie czego, np. sposobu zachowania się, postępowania itp., zmieniające się co jakiś czas.
9. Omawiając zjawisko mody językowej, autorzy podają liczne przykłady nadużywania pewnych słów, m.in. wyrazu problem. W trzech spośród czterech wyrażeń zastąp nadużywany wyraz problem (znaczenie słownikowe: poważne zagadnienie) innym, stosowniejszym.

·         załatwić problem

·         problem nr 1

·         bez problemu zdać maturę

·         to żaden problem

10. Z jakich odmian stylistycznych języka najczęściej pochodzą zapożyczenia? Wypisz z tekstu po dwa przykłady zapożyczeń charakterystycznych dla tych odmian.
11. W akapicie 8. użyto określenia "natręt frazeologiczny". Wyjaśnij to wyrażenie.
12. Oceń zasadność użycia modnych zapożyczeń w poniższych zdaniach. Uzasadnij swój sąd, odwołując się do opinii autorów tekstu.

·         Hamburgery z ketchupem można kupić prawie w każdym mieście.

·         Pewna bizneswoman postanowiła zająć się sponsoringiem sztuki współczesnej.

13. Które z poniższych zdań najtrafniej ujmuje stosunek autorów artykułu do modnych zapożyczeń z języków obcych.
14. 1. Zapożyczenia z języków obcych są konieczne, gdyż wzbogacają język polski.
    2. Nie należy obawiać się mody językowej, ponieważ szybko przemija.
    3. Ulegający modzie językowej szybko popadają w schematyzm językowy.
    4. Posługiwanie się wyrazami obcego pochodzenia podnosi prestiż mówiącego.

Odpowiedzi

1. Uwaga (opinia) dotyczy nadużywania, ze względów snobistycznych, zapożyczeń z języków obcych, najczęściej bez ich znajomości.(1pkt)
2. d (1pkt)

·         wyraz, wyrażenie lub struktura obca danemu językowi,

·         wyrazy nacechowane emocjonalnie,

·         rozszerzanie, rozprzestrzenianie,

·         związki wyrazowe w języku, które mają stałe zastosowanie, utarty zwrot,

·         pole znaczeniowe,

·         wyrazy bliskoznaczne. (4pkt)

3. Zastrzeżenie dotyczy modnych wyrazów pojawiających się równolegle z nowymi zjawiskami na płaszczyźnie pozajęzykowej. (1pkt)
4. Przykłady:(2pkt)

·         potwierdzają argumentację autora,

·         są egzemplifikacją omawianych zjawisk,

·         stwarzają czytelnikowi możliwość prowadzenia obserwacji zjawisk językowych;

·         poręczniejsze, np. trafniejsze, lepsze, wygodniejsze,

·         ekspresywniejsze, np. celniejsze, bardziej wyraziste, sugestywniejsze, ciekawsze,

·         elegantsze, np. bardziej udane, ładniejsze, stosowniejsze;(1pkt)

5. Proces związany z modą językową na ekspresywizmy ma taki przebieg: ekspansja (coraz częstsze występowanie w mowie) wytarcie (zużycie) zastąpienie starych ekspresywizmów nowymi.(1pkt)
6. ....prowadzi do:(3pkt)

·         schematyzacji języka,

·         zubożenia jego możliwości komunikacyjnych,

·         ograniczenia językowych środków wyrazu,

·         nasilania się błędów językowych;

7. przyczyną jest przekonanie, że:(1pkt)

·         nazwanie np. niektórych zjawisk społecznych modnymi wyrazami nadaje im wyższą rangę,

·         wypada być na bieżąco z modą językową.

8. Moda językowa - (łac. sposób) to zjawisko polegające na upowszechnianiu się użycia wyrazów (związków wyrazowych, frazeologicznych, formantów, konstrukcji składniowych), uchodzących za bardziej przydatne i współczesne, cieszących się z jakichś powodów prestiżem społecznym (zwykle nietrwałym, przemijającym) lub moda językowa to powszechnie przyjęty sposób wyrażania się lub powszechne naśladowanie sposobu wypowiadania się osoby lub grupy osób.(3pkt)
9. Załatwić problem - załatwić sprawę, problem nr 1 - najważniejsza sprawa, bez problemu zdać maturę - bez trudu zdać maturę, to żaden problem - to żaden kłopot.(3pkt)
10. Zapożyczenia pochodzą ze stylu urzędowego, publicystycznego, a także języka dyplomacji, propagandy i polityki. Przykłady:(2pkt)

·         zabezpieczyć, asortyment, akcja, szeroki asortyment towarów, szerokie rezultaty,

·         akcja, czołowy, przodujący, na odcinku, na szczeblu; atmosfera, klimat, zacieśnianie kontaktów.

11. Natręt frazeologiczny to - rodzaj neologizmu ukształtowanego z wyrazów istniejących w języku potocznym (natręt) i terminologii naukowej (frazeologizm), określający związek frazeologiczny zbyt często pojawiający się w użyciu, wyraźnie nacechowany ujemnie.(2pkt)
12. Uzasadnione: w zdaniu A (odwołanie się do opinii autora, np. "pozostają w ścisłym związku z realiami pozajęzykowymi" - akapit 2.)nieuzasadnione: w zdaniu B (odwołanie się do opinii autora, np. "moda nie uwarunkowana czynnikami pozajęzykowymi czy ekspresywnymi jest zjawiskiem negatywnym"). (4pkt)
13. c (1pkt)