W naszej przychodni dokonujemy specjalistycznego badania i diagnostyki narządu ruchu wraz z oceną wydolności krążeniowo – oddechowej. Postępowaniem korekcyjnym obejmujemy dzieci i młodzież, u której stwierdza się następujące dysfunkcje:
• boczne skrzywienie kręgosłupa (tzw. skolioza),
• plecy okrągłe
• plecy wklęsłe,
• plecy okrągło – wklęsłe,
• plecy płaskie,
• wadliwe ułożenie łopatek (tzw. łopatki odstające, skrzydełkowate),
• klatka piersiowa lejkowata (szewska) i kurza,
• kręcz szyi, asymetria długości kończyn,
• kolana koślawe i szpotawe,
• płaskostopie podłużne i poprzeczne,
• stopa wydrążona, stopa końsko - szpotawa, stopa piętowa, stopa szpotawa, stopa końska, stopa płasko - koślawa.
(opracował: dr Wojciech Gąsiorowski)
Błędy w postawie ciała notuje się u 70% dzieci (a nawet 90% w środowiskach wielkomiejskich) analizując poszczególne rodzaje. Ponad 30% dzieci i młodzieży posiada poważne problemy zdrowotne dotyczące narządu ruchu. W tym ok. 10% można zaliczyć do patologii, czyli że są to wady o charakterze strukturalnym, wymagające złożonej, specjalistycznej opieki zdrowotnej. Wady postawy ciała u dzieci i młodzieży to ogólnospołeczny problem współczesnego świata. Kształtowanie postawy nieprawidłowej stało się jednym z zagrożeń cywilizacyjnych. Diagnoza postawy ciała dziecka szkolnego skutecznie wyprzedzić może pogłębianie się wad postawy, co stwarza możliwość wczesnego ich korygowania. Przyczyny powstawania wad postawy są różne i złożone. Największą grupę wad stanowią wady nabyte, tzw. błędy postawy . Ich przyczyn upatrujemy w trzech sferach czynników: środowiskowe, morfologiczne, fizjologiczne. Istotą zaburzeń w tej sferze czynników jest nawyk nieprawidłowej postawy ciała. Ponadto sprzyjają temu wady wzroku, osłabienie słuchu, a także stany psychiczne (np. stres czy trema).
Wadami postawy nazywać będziemy zmiany utrwalone w układzie kostnym, możemy nazwać je błędami"trzymania się". Są to odchylenia od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej, właściwej danej kategorii wieku, płci i typu budowy.
W osobniczym rozwoju postawy ciała wyróżnia się dwa okresy, w których nasila się występowanie wad postawy. Są to okresy krytyczne dla posturogenezy ( procesu kształtowania się postawy):
I okres przypada na 7 rok życia i nosi nazwę"szkolnego".
II okres przypada na etap skoku pokwitaniowego..
Okres"szkolny"charakteryzuje się z biologicznego punktu widzenia względną harmonią rozwojową. Źródłem niekorzystnych zmian w postawie upatrywać należy w nowych dla dziecka obowiązkach szkolnych. Dzieci długo siedzą w ławce szkolnej, noszą dodatkowe ciężary, są stremowane, wystraszone. Często oświetlenie w salach szkolnych oraz odległość dziecka od tablicy są również nieprawidłowe. Bardzo ważne w tym okresie jest rodzaj noszonego przez dzieci obuwia.
Okres skoku pokwitaniowego jest okresem ogromnej dysharmonii rozwojowej. Następuje szybki rozwój kośćca, za którym nie nadąża rozwój mięśni .Postawa zmienia się w ciągu dnia pod wpływem najróżnorodniejszych bodźców. Dobre samopoczucie, radość, chęć dobrej prezencji pobudza do przyjęcia lepszej postawy. Przygnębienie, zmęczenie, brak snu, złe samopoczucie, zmartwienia, nadmierna nerwowość sprzyjają utrwalaniu nieprawidłowej postawy ciała.
Z uwagi na przyczyny powstawania wady postawy możemy podzielić na dwie grupy:
1. Wady wrodzoneSą to nieprawidłowości w układzie kostnym czy mięśniowym powstałe w okresie płodowym Najczęstsze z nich to:
• wady wrodzone klatki piersiowej i kręgosłupa na przykład: klatka piersiowa lejkowata czyli szewska dodatkowe kręgi, dodatkowe żebra, zrosty kręgów, kręgozmyk, wrodzony kręcz szyi,
• wady wrodzone w obrębie kończyn dolnych i stóp na przykład: wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego, asymetria długości kończyn, wady stóp ( stopa wydrążona, stopa końsko - szpotawa, stopa piętowa, stopa szpotawa, stopa końska, stopa płaska, stopa płasko - koślawa,
• wady wrodzone mięśni na przykład: wrodzona atonia mięśniowa, postępujący zanik mięśni.
2. Wady nabyteNależą do nich wady powstałe na skutek przebytych chorób - wady rozwojowe oraz wady, które powstały na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała - wady nawykowe. Wady nabyte rozwojowe powstają najczęściej w wyniku: krzywicy, gruźlicy i choroby Scheuermanna. Wady nabyte nawykowe powstają w wyniku działania na nasz organizm różnorodnych czynników:
• środowiskowych
• siedzący tryb życia, zbyt mała ilość ruchu zwłaszcza na świeżym powietrzu,
• niewłaściwe obuwie i ubiór,
• nieodpowiednie noszenie teczki z książkami,
• niedostosowanie ławki szkolnej lub stanowiska pracy do warunków fizycznych dziecka i pracownika,
• złe oświetlenie,
• zła odległość od tablicy w szkole,
• złe warunki bytowe i higieniczne jak niedożywienie, zmęczenie, brak snu,
• morfologicznych
• zaburzenie napięcia mięśni powstałe na skutek choroby lub przemęczenia (na przykład siedząca praca w pochylonej pozycji lub długotrwałe stanie z pochyleniem tułowia ),
• fizjologicznych
• zaburzenia czucia głębokiego, wady wzroku lub słuchu mogą utrwalać nawyk nieprawidłowego ustawienie ciała na przykład krótkowzroczność bądź ubytki w polu widzenia lub jednostronna wada słuchu bywają przyczyną asymetrycznego trzymania głowy,
Osią całego ciała jest kręgosłup. Kręgosłup ludzki wspiera się na miednicy jak na podstawie i jest z nią połączony dwoma bardzo ścisłymi, prawie nieruchomymi stawami krzyżowo-biodrowymi. W warunkach prawidłowych w rzucie bocznym miednica jest pochylona do przodu, co pociąga za sobą podobne pochylenie części krzyżowej kręgosłupa. W odcinku lędźwiowym kręgosłup wygina się do przodu, w odcinku piersiowym do tyłu, a w odcinku szyjnym ponownie do przodu. Te fizjologiczne wygięcia w płaszczyźnie strzałkowej: lordoza szyjna, kifoza piersiowa i lordoza lędźwiowa łagodzą wstrząsy podczas biegania, skakania i chodzenia oraz zwiększają wytrzymałość kręgosłupa.
Kształt i ustawienie kręgosłupa zależy od dwóch czynników : oparcia na miednicy i jego ruchomości. Od pochylenia miednicy zależy ustawienie całego kręgosłupa. Jedną z metod pomiaru stopnia pochylenia miednicy jest pomiar wykonany cyrklem wg Wilesa. Mierzy się kąt zawarty między płaszczyzną przechodzącą przez kolec biodrowy tylny górny i brzeg spojenia łonowego a płaszczyzną poziomą. Fizjologicznie kąt nachylenia zmierzony w ten sposób wynosi u mężczyzn około 31, a u kobiet 28. U dzieci kąt ten jest mniejszy i wynosi w czwartym roku życia 22 stopnie.
Jeżeli miednica jest ustawiona pod większym kątem, zwiększa się nachylenie kości krzyżowej i dolnej części lędźwiowego odcinka kręgosłupa, a górny odcinek kręgosłupa lędźwiowego odgina się do tyłu, co daje pogłębienie lordozy lędźwiowej (hiperlordoza lędźwiowa). Jeżeli natomiast pochylenie miednicy do przodu zmniejszy się wówczas kość krzyżowa ustawi się bardziej pionowo, co spowoduje w następstwie zmniejszenie lordozy lędźwiowej. Widzimy więc, że kluczem dla całej postawy ciała jest przede wszystkim ustawienie miednicy.
Pochylenie miednicy zależy od następujących mięśni:
I grupa - ich wzmocnienie powoduje zwiększenie przodopochylenia miednicy. Są to: mięsień biodrowo-lędźwiowy, prosty uda oraz czworoboczny lędźwi i prostownik grzbietu.
II grupa - ich wzmocnienie powoduje zmniejszenie przodopochylenia miednicy. Są to: mięśnie brzucha, pośladkowe, mięsień półścięgnisty, półbłoniasty, dwugłowy uda i wielki.
Drugim ważnym czynnikiem, który wpływa na kształt i ustawienie kręgosłupa, jest jego ruchomość. Zakres ruchów zależy od sprężystości chrząstek włóknistych międzykręgowych oraz od więzadeł i mięśni kręgosłupa. Kręgosłup jest jednym z elementów układu statyczno-dynamicznego, w skład którego wchodzą: kręgosłup - klatka piersiowa - miednica - kończyny dolne. Tak więc za utrzymanie postawy w pozycji stojącej odpowiedzialne są następujące mięśnie: szyi, klatki piersiowej, brzucha, czworogłowy uda, prostownik grzbietu, pośladkowe i kulszowo-goleniowe.
Plecy okrągłe to wada lokalizująca się na odcinku piersiowym kręgosłupa. W warunkach prawidłowych odcinek piersiowy wygięty jest ku tyłowi, tworząc tzw. kifozę piersiową. Przy plecach okrągłych wygięcie to jest pogłębione - powstaje hiperkifoza piersiowa. W sylwetce dziecka z plecami okrągłymi oprócz pogłębionej kifozy piersiowej występuje:
• wysunięcie głowy do przodu (broda nie rzutuje na mostek),
• wysunięcie do przodu barków,
• spłaszczenie i zapadnięcie klatki piersiowej,
• rozsunięcie i odstawanie od klatki piersiowej łopatek
Plecy okrągłe mogą mieć charakter wady wrodzonej na skutek wad układu kostnego lub mięśniowego. Częściej jednak obserwuje się plecy okrągłe nabyte. Ich przyczyny to między innymi:
• dystonia mięśniowa,
• czynniki psychiczne,
• wady wzroku,
• choroby wtórnie powodujące pogłębianie kifozy piersiowej, z których na pierwszy plan wysuwa się choroba Scheuermanna, a także krzywica, gruźlica kręgosłupa, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
Plecom okrągłym niezależnie od etiologii, towarzyszy dystonia mięśniowa - różnica napięć antagonistycznie działających grup mięśniowych. W plecach okrągłych osłabieniu i rozciągnięciu ulegają: mięśnie prostownika grzbietu odcinka piersiowego i mięśnie karku, mięśnie ściągające łopatki (czworoboczny, równoległoboczny, najszerszy grzbietu). Mięśniami nadmiernie napiętymi i często przykurczowymi w tej wadzie są: mięśnie piersiowe (wielki i mały), mięsień zębaty przedni. Mięśnie osłabione i rozciągnięte powodują przyjmowanie pozycji charakterystycznej dla pleców okrągłych, a mięśnie przykurczone utrwalają tę pozycję uniemożliwiając przyjęcie pozycji poprawnej. W postępowaniu korekcyjnym w przypadku pleców okrągłych, podobnie jak we wszystkich wadach postawy należy uwzględnić trzy podstawowe kierunki działania (trzy tory postępowania korekcyjnego):
• morfologiczny - polegający na likwidacji dystonii mięśniowej i wytworzeniu silnego gorsetu mięśniowego,
• fizjologiczny - czyli nauczenie przyjmowania pozycji skorygowanej i utrwalenie nawyku poprawnej postawy,
• środowiskowy - zabezpieczenie odpowiednich, sprzyjających likwidacji wady warunków życia i pracy dziecka.
Schemat postępowania korekcyjnego dla...
pudzio