Polska.doc

POLSKA

Położenie Polski, jej terytorium i granice:


1.Przyladek Rozewie - 54 50`N
Opołonek - 49 N
Okolice Hrubieszowa - 24 E
Cedynia - 14 E


- strefa czasowa - środkowoeuropejska
- strefa klimatyczna - umiarkowana, typ przejściowy
- strefa roślinna - strefa lasów mieszanych
- tektonika -platformy prekambryjskie i paleozoiczne, obszar asejsmiczny


2.Zmiany powierzchni Polski w ciągu dziejów:
990 - 250 tyś. km2
1370 - 244 tyś. km2
1640 - 990 tyś. km2
1918 - 388 tyś. km2
1945 - 312 tyś. km2


3.Kształtowanie się granic Polski w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu:
a)granica zachodnia:
* konferencja w Jałcie i Poczdamie
b)granica południowa:
* sprzed 1938, wzdłuż najwyższych pasm górskich
c)granica wschodnia:
*konferencja w Teheranie
d)granica północna:
* w 1958 roku na mocy porozumienia Polski ze Związkiem Radzieckim
* przebiega wzdłuz równoleżnika.


4.Długość granic Polski:
* ogólna wynosi 3 538 km
* południowa z Czechami i Słowacją wynosi 1330 km
* zachodnia z Niemcami liczy 467 km
* wschodnia z krajami byłego ZSSR wynosi 1244 km
* granica północna (morska) 528 km.


Położenie Polski na tle głównych jednostek geologicznych Europy:


1.Wielkie struktury geologiczne Europy:
a)platforma wschodnioeuropejska (prekambryjska):
* budowa: fundament krystaliczny zbudowany ze skał magmowych i przeobrażonych oraz pokrywa osadowa złozona ze skał osadowych.
b)platforma paleozoiczna:
* obszary fałdowań kaledońskich, paleoeuropa, płn. i płn.-zach. Europa, np. góry szkockie
* obszary fałdowań hercyńskich, mezoeuropa, zach. i płd.-zach. Europa, np.Herz, Góry Świętokrzyskie
* obszary fałdowań alpejskich, neoeuropa,np.Pireneje, Apeniny, Dymarskie, Karpaty


2.Położenie Polski na tle budowy geologicznej Europy:
a)archeoeuropa - płn.-wsch. część Polski, obszary fałdowań kaledońskich
b)paleoeuropa - część Sudetów:góry kaczowskie, izerskie, blok śnieżnika;południowa częśc gór Świetokrzyskich
c)mezoeuropa - pozostała część Sudetów i gór Świetokrzyskich
d)neoeuropa - struktury alpejskie


3.Budowa geologiczna części Polski leżącej w obrebie platformy wschodnioeuropejskiej.
a)jednostki:
* obniżenie nadbałtyckie,
* wyniesienie mazursko-suwalskie,
* obniżenie podlaskie,
* wyniesienie Słowatycz,
* obnizenie nadbuzańskie.


4.Jednostki tektoniczne platformy paleozoicznej w Polsce:
a)wypietrzone i odsłoniete masywy orogeniczne,
b)przykryte osadami permskimi, mezozoicznymi i kenozoicznymi.


5.Struktury geologiczne należące do fałdowań alpejskich.


Zlodowacenia czwartorzędowe w Polsce:


Glacjały – okresy oziębienia się klimatu i intensywnego rozdzielania się lądolodu.
Pradoliny – były to koryta rzeczne, które tworzyły się wzdłuż czoła lądolodu , którymi odprowadzane były wody.


1.Plejstocen w Polsce:
a)czas trwania:
- początek około 1,5 mln lat temu,
- koniec około 10 tyś. lat temu,


2.podział plejtocenu:
- zlodowacenie bałtyckie (najmłodsze)
- interglacjał eemski,
- zlodowacenie środkowopolskie,
- interglacjał wielki,
- zlodowacenie południowopolskie,
- interglacjał przasnyski,
- zlodowacenie podlaskie (najstarsze).


3.Formy jakie powstały na obszarze lodowca w Polsce, przykłady:
- pola sandrowe – obecnie najczęściej porośnięte lasami, m.in. Puszczami:
Augustowską, Kurpiowską, Piską i Borami Tucholskimi,
- pradoliny – wrocławsko-magdeburska, barucko-głogowska,warszawsko-berlińska,
- jeziora rynnowe – Gopło, Drawsko, Raduńskie, Charzykowskie
- jeziora powstałe w zagłębieniu moreny dennej – Śniardwy, Mamry, Niegocin
- jeziora wytopiskowe – są liczne i niewielkie
- wały moren czołowych – najlepiej zachowane na pojezierzach – Dylewska Góra, Wieżyca, Szewskie Wzgórza
- stożki sandrowe – tucholski, augustowski, kurpiowski


4.Osady jakie pozostawił lodowiec:
- gliny,
- erotyki,
- sandry,
- iły warwowe,
- lessy,
- rumosz skalny,
- żwiry,
- piaski,
- muły,
- stożki piargowe,
- rudy darniowe,
- torfy.


Ukształtowanie i rzeźba powierzchni Polski:


1.Czynniki wpływające na ukształtowanie Polski:
- endogeniczne – alpejskie ruchy górotwórcze,
- egzogeniczne,
- procesy erozyjne
- akumulacja materiałów, np. gliny, piasku w plejstocenie,
- działalność morza,
- akumulacyjna działalność wiatru i rzek na wybrzeżu morskim.


2.Ukształtowanie powierzchni Polski:
- nachylenie powierzchni z południa na północny-zachód,
- różnice wysokości bezwzględnych:
· najwyżej wyniesiony punkt to Rysy – 2499 m n.p.m.
· najniżej położony punkt – teren wsi Rączki Elblągskie – 1,8m n.p.m.
- różnica wysokości – 2500,8 m ,
- dominacja terenów nizinnych:
· średnia wysokość powierzchni Polski – 173m n.p.m.
· niski udział w powierzchni wyżyn i gór (8,7%).


3.Pasowy charakter ukształtowania powierzchni Polski:
- pas gór fałdowań alpejskich – Karpaty,
- pas kotlin przedgórskich – zapadlisko przedkarpackie,
- pas starych gór i wyżyn – Sudety
- pas nizin środkowopolskich
- pas pojezierzy,
- pas pobrzeży,
Pasy: nizin środkowopolskich, pojezierzy i pobrzeży nazywamy Niżem Polskim .



Masy powietrza i ich wpływ na kształtowanie się pogody i klimatu w Polsce:


1.Czynniki kształtujące klimat Polski:
a)geograficzne:
- położenie w szerokościach umiarkowanych półkuli północnej,
- położenie w centrum Europy, pomiędzy ulegającą wpływowi Atlantyku częścią zachodnią i kontynentalną częścią wschodnią,
- ukształtowanie powierzchni – dostęp zwrotnikowych mas powietrza jest utrudniony przez bariery górskie Sudetów i Karpat,
- wysokość nad poziomem morza – rośnie wysokość, temperatura maleje, ciśnienie maleje.



2.Typy mas powietrza w Polsce: · powietrze polarno-morskie (Ppm) – dociera znad Atlantyku, latem oraz na początku i końcu zimy, przynosi zachmurzenie i deszcze,
· powietrze podzwrotnikowo-morskie (Ppzm), dociera znad wyżu azorskiego, latem jest przyczyną bardzo dużych opadów, a zimą silnych odwilży i mgieł,
· powietrze polarno-kontynentalne ( Ppk), dociera znad Europy wschodniej i Azji, w zimie i na wiosnę daje pogode słoneczną i małą wilgotność powietrza,
· powietrze podzwrotnikowo-kontynentalne, dociera z Azji Mniejszej, północnej Afryki, latem i jesienią daje typ ciepłej pogody słonecznej,
· powietrze arktyczne - dociera znad Grenlandii, w półroczu zimowym daje silne mrozy i obfite opady śniegu, wiosną i jesienią przynosi falę przymrozków.


3.Główne ośrodki baryczne, które wpływają na kierunki przemieszczania się mas powietrza:
- wyż azorski,
- wyż grenlandzki,
- sezonowe azjatyckie:
· latem niż
· zimą wyż


4.Front – strefa kontaktu pomiędzy dwoma masami powietrza różniącymi się właściwościami fizycznymi i chemicznymi


5.Front chłodny – chłodny i ustępująca masa powietrza ciepłego.


Klimat Polski:


1.Rozklad usłonecznienia w ciągu roku nie jest równomierny .Więcej dni słonecznych ma wiosna i lato , a mniej jesień i zima. Średnio na dobe przypada 4 godz. ze Słońcem.(tzn. bezpośrednim promieniowaniem słonecznym).Największe jest na wschodzie – 4,5godz. na dobę, a najmniejsze w górnośląskim Okręgu Przemysłowym – 3,5godz. na dobę.


Usłonecznienie – jest to czas, w którym tarcza słoneczna nie jest zasłonięta przez chmury, Polska należy do krajów słabo usłonecznionych.


2.Czynniki geograficzne mające najwiekszy wpływ na klimat Polski:
- położenie w średnich szerokościach geograficznych,
- odległość od zbiorników wodnych(oceanu atlantyckiego i morza bałtyckiego)
- wysokość bezwzględna(nad poziomem morza) mająca bezpośredni wpływ na ciśnienie atmosferyczne a także na temperaturę powietrza i opady
- rodzaj podłoża (pola uprawne, wody powierzchniowe, bagna, obszary zabudowane)
- ukształtowanie powierzchni i charakter rzeźby (rodzaj formy).


3.Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego. Klimat Polski jest klimatem przejściowym pomiędzy typowym klimatem oceanicznym, a kontynentalnym.Średnia temperatura powietrza w styczniu jest zróżnicowana. Na zachodzie i na obszarach nadmorskich wynosi około –1C, natomiast na wschodzie dochodzi do –5C.Średnia temperatura powietrza w lipcu nad morzem siega 17C i wzrasta w środkowej i południowej Polsce do 19C.


W zimie rozkład średniej temperatury powietrza jest zbliżony do przebiegu południkowego .Decyduje o tym fakt, że masy powietrza napływaja do Polski głównie ze wschodu albo z zachodu. Ze wschodu napływa wychłodzone powietrze kontynentalne, z zachodu cieplejsze powietrze znad Atlantyku. Stąd wynika zjawisko, że im dalej na wschód Polski, tym zimniej , im dalej na zachód – tym cieplej.


W lecie rozkład izoterm jest zbliżony do przebiegu równoleżnikowego, na co ma wpływ promieniowanie świetlne, kąt padania promieni słonecznych, równoleżnikowy układ krain geograficznych, wysokość nad poziomem morza.