KSENOBIOTYKI

AnnaMartyniuk

Studia Podyplomowe Kosmetyka Estetyczna, 2009 r.

•                     to substancje nie będące składnikami żywego organizmu

•                     Są to substancje obce, które przenikają do wnętrza organizmu wraz z pokarmem, wodą, wdychanym powietrzem

Zaliczmy tu:

v                kosmetyki

v                leki (trucizny)

v                używki

v                zanieczyszczenia wody, powietrza, żywności

KSENOBIOTYKI - Metabolizm:

ü                      wchłanianie (absorbcja)

ü                      rozmieszczenie (dystrybucja)

ü                      przemiany biochemiczne (biotransformacja)

ü                      wydalanie z organizmu (eliminacja)

KSENOBIOTYKI - WCHŁANIANIE

(absorbcja)na drodze:

Ø                 doustnej (pokarmowa)

Ø                 oddechowa (wziewna, inhalacyjna)

Ø                 skórna (dermalna)

KSENOBIOTYKI

Inne drogi absorbcji

•                      pozajelitowe:

-         podskórna

-         doskórna

-         dożylna

-         domięśniowa

-         dootrzewnowa

•                      przez jamy ciała:

-         dospojówkowa

-         donosowa

-         dopochwowa

-         doodbytnicza

Wchłanianie drogą pokarmową następuje w:

-                     jamie ustnej

-                     przełyku

-                     żołądku

-                     jelicie cienkim

Wchłanianie drogą wziewną następuje w:

-                     płucach

-                     preparaty w postaci: gazu, par, areozolu.

Wchłanianie przez skórę:

- transdermalnie – przez naskórek i przestrzenie międzykomórkowe

- transfolikularnie – przez torebki włosów, pory, gruczoły łojowe i potowe

Wpływ na szybkość wchłaniania ksenobiotyków przez skórę mają:

-   grubość skóry

-   stan skóry

-   ukrwienie skóry

-   wiek

-   temperatura i wilgotność powietrza

KSENOBIOTYKI - DYSTRYBUCJA

Ksenobiotyki po wniknięciu do krwi rozpuszczają się w osoczu i są związane z białkami osocza (albuminy, globuliny). W tej formie są nieaktywne.

Jeżeli zdolność sorbcyjna białek jest wysycona, to stężenie wolnej frakcji ksenobiotyku we krwi wzrasta i obserwujemy efekty np. farmakologiczne lub toksyczne.

              Ulegają kumulacji w niektórych narządach lub tkankach - przykłady:

-   tertacykliny – kości i zęby

-   arsen, mangan – skóra

-   cynk, arsen- paznokcie

KSENOBIOTYKI - BIOTRANSFORMACJA

W wątrobie ulegają one przemianom chemicznym w celu usunięcia ich z organizmu. 

Inne miejsca biotransformacji:

- nerki, płuca, jelita, skóra, gonady

BIOTRANSFORMACJA KSENOBIOTYKÓW

Reakcje I-fazy (powstają związki rozpuszczalne w wodzie):

-                      utlenianie

-                      hydroksylacja

-                      epoksydacja

-                      deaminacja

-                      dehalogenacja

-                      redukcja

-                      desulfuracja

-                      hydroliza

Reakcje II-fazy (sprzęgania/detoksykacji):

-                      sprzęganie z kwasem glukuronowym

-                      sprzęganie z kwasem siarkowym

-                      sprzęganie z kwasem octowym

-                      sprzęganie z glutationem

-                      sprzęganie z glicyną

-                      sprzęganie z grupą metylową

Szybkość metabolizmu ksenobiotyków zależy od:

•                     predyspozycji genetycznych

•                     wieku

•                     płci

•                     stanu zdrowia

•                     temperatury ciała

•                     pory dnia

•                     diety

WYDALANIE KSENOBIOTYKÓW zachodzi przez:

v                 skórę z potem, włosy, paznokcie

v                 płuca (z powietrzem wydychanym)

v                 gruczoły ślinowe ze śliną

v                 wątrobę z żółcią

v                 błonę śluzowa jelit (z kałem)

v                 nerki (z moczem)

v                 gruczoły mleczne (z mlekiem)