GrabarzPolski029.pdf

# 29

TV NA DVD CZĘŚĆ 5

KRWIĄ PISANE CZĘŚĆ 4

WYWIAD: MAREK PIESTRAK

MAREK PIESTRAK HORROR SHOW

CHRIS ACHILLEOS - OBRAZY GROZY CZĘŚĆ 2

FILMY: Doghouse, Eksperyment, Rezydent, Sala samobójców, Skyline, Solomon Kane, Wielki wybuch,

Zbaw mnie od złego

KSIĄŻKI: Czarny Wygon: Starzyzna, Czerwony kościół, Igły i grzechy, Jutro możesz zniknąć, Level 26,

Mag w czerni, Noc gargulców, Ponury Piaskun, Rudowłosa, Straceni, Strach ma skośne oczy,

Śmierć letnią porą, Terror, Wirus Judasza, X3, Złodziej dusz, Zmorojewo

KOMIKS: Aliens: Labirynt, Dylan Dog: Morgana / Opowieść o nikim

MAREK GRZYWACZ „Z KAPKĄ POEZJI” (OPOWIADANIE)

MAREK GRZYWACZ „BŁĘKITNA RÓŻA” (OPOWIADANIE)

JAKUB Ż ULCZYK - Zmor ojewo

--- ---------- ---------- ---------- -----

Wy dawca: Nasza Ksi ęgarnia 20ll

Il ość stron: 496

Mawia się, że młodzież jest

jedną z najbardziej wymagają-

cych grup czytelników. Skoro

już udowodniono, że sztuka

czytania zanikła zwłaszcza

wśród dzieci, trzeba czegoś

naprawdę niezwykłego, by

spróbować to zmienić. Gdzie

tkwi złoty środek? Może

w tym, by przestać udawać, że gimnazja-

liści nie wiedzą co to alkohol, papierosy

i sex. Akurat Jakub Żulczyk, autor „Zrób

mi jakąś krzywdę”, „Radia Armagedon”

i „Instytutu”, takich tematów się nie boi.

Mieszkańcy znajdują tylko

ich ciała tak zmasakrowa-

ne, jakby oiara pogryzła się

sama… W ten wir wydarzeń

wkracza Tytus, a perspekty-

wa rozwiązania zagadki Głu-

szyc wydaje się spełnieniem

marzeń. Niestety, do czasu.

Brawa dla Żulczyka za niezwykle cieka-

wą kreację Zmorojewa. Nareszcie prze-

staje się karmić czytelnika zachodnią

papką, bo nasza własna demonologia

może być o wiele ciekawsza – co też

sprawnie pokazał autor. Zatem należy

liczyć na przedstawienie słowiańskich

upiorów, które przykują uwagę bardziej

niż elfy, wampiry czy co akurat królu-

je wśród młodzieży. Całość dopełniają

liczne odwołania do popkultury, choćby

„Blair Witch Project”. Pojawią się dziwne

symbole: Lustro Twardowskiego, Portret

Kobiety Cmentarnej i Kwiat paproci.

7CIEMNOyCISYCHAÃSZEPTY

.OCNYWIATRNIESIEZESOBPACZDZIECKA

)STNIEJESIAKTÐRAPOTRAFIPRZYWRACAÃ

ZMARYCHDOYCIA

Głównym bohaterem „Zmorojewa” jest

Tytus Grójecki, typowy piętnastolatek

z Warszawy, który – jak łatwo zgadnąć

– większość wolnego czasu spędza

przed ekranem komputera. Oprócz tego,

interesuje się zjawiskami paranormalny-

mi. Niestety, nadchodzące wakacje za-

powiadają się na nudę stulecia: podczas

gdy rodzice wybierają się na wycieczkę

do Meksyku, Tytus zostaje zesłany do

dziadków na wieś, o wszystko mówiącej

nazwie - Głuszyce. Okazuje się jednak,

że na chłopaka czeka tam przygoda

życia. Na forum internetowym, dotyczą-

cym miast widm pojawia się informacja

o tajemniczym Zmorojewie, które leży

ponoć w okolicach Głuszyc. Na dodatek,

badacze, którzy wyruszyli by przyjrzeć

się widmu z bliska, zaginęli…

„Zmorojewo” to dobra powieść dla czy-

telników w wieku głównego bohatera.

Natomiast dorośli mogą być rozczaro-

wani, momentami pojawia się zbyt wielu

zbiegów okoliczności, część wydarzeń

następuje na zasadzie deus ex machina.

Tempo akcji jest nierówne, nieraz trzeba

przebrnąć przez nudniejsze fragmenty,

żaby w końcu zaczęło się coś dziać.

4/#(§£:%-349

#:%+!3:.!(!009%.$

:!0/-.)*4/.)%*%34"!*+!4/(/22/2

4/#(§£:%-349

Ostatecznie „Zmorojewo” to więc dobre

czytadło, które jest interesujące na tyle,

że na pewno zachęci do kolejnych to-

mów przygód Tytusa Grójeckiego.

Już na miejscu jasnym staje się, że coś

jest nie tak. Po Głuszycach krążą tajem-

nicze istoty, Strzępowaty i Gangrena. Co

więcej, zaczynają znikać kolejni ludzie.

77702/3:9.3+)0,

4/#(§£:%-349

Polska – 1973

Dystrybucja: brak

Obsada: Tadeusz Borowski, Edmund Fetting, Jerzy Przybylski, Bolesław Abart

ŚLEDZTWO

Marek Piestrak to ewenement polskiego

kina. Jako jeden z nielicznych odważył się

sięgać po gatunkowe wzorce w czasach

dominacji kina moralnego niepokoju. Kie-

ślowski i spółka walczyli z cenzurą, pró-

bując przemycić zabójczo ambitne treści,

a Piestrak zabawiał publiczność i zarabiał

pieniądze. Dawał widzom namiastkę za-

chodniego kina, rozrywkę, jakiej na próż-

no było szukać w kinematograii PRL-u.

A jednak, mimo ogromnego sukcesu ko-

mercyjnego połowy jego ilmów, dziś jest

twórcą właściwie zapomnianym. Krytycy

wolą o nim nie pisać, a widzowie jego

ilmów unikają (jeśli w ogóle jakimś cu-

dem o nich wiedzą). Czy słusznie? I tak,

i nie. Twardzi detektywi, sataniści, posą-

gi strzelające laserami, wilkołaki i roboty

– oto jego świat. Świat człowieka uznane-

go za króla polskiego kina klasy B.

gał głównie na tym, że cierpiał na swo-

isty przerost ambicji nad możliwościami.

Że chciał widownię powalać rozmachem,

na który nie mógł sobie pozwolić, bo

zwyczajnie nie miał ku temu warunków.

Zamiast tego miał niezłego pecha. I chyba

naiwnie wierzył, że widownia kupi wszyst-

ko, co niezwykłe. Ale nie był ślepcem.

Z „niskogatunkowości” części swoich ob-

razów doskonale zdaje sobie sprawę.

50-minutowe „Śledztwo” to nieszablo-

nowa mieszanka kryminału i horroru na

podstawie świetnej powieści Stanisława

Lema. Akcja dzieje się w Anglii, gdzie

dochodzi do serii kuriozalnych wydarzeń.

Oto bowiem w kostnicach znajdujących

się w małych miejscowościach ludzie

znajdują powyciągane z trumien zwłoki.

Kolejne truchła są do tego makabrycz-

nie powyginane, co wygląda, jakby ktoś

się nimi „bawił” lub jakby same na chwilę

ożywały i próbowały się z owych kostnic

wydostać. Głównym bohaterem jest mło-

dy i zabójczo ambitny inspektor Scotland

Yardu, który oczywiście podejmuje tytuło-

we śledztwo.

kryminalnego. „Muszą być policjanci

i strzeżone przez nich groby. Będzie pan

miał winowajcę. Istnienie jego to sens

pańskiego istnienia” – mówi do bohatera

jedna z postaci i słowa te są w zasadzie

kwintesencją opowiadanej tu historii. Film

zresztą pełen jest bardzo dobrych dialo-

gów, problem polega jednak na tym, że

jest ich za dużo. Piestrak, próbując prze-

nieść na ekran jak najwięcej materiału

Lema, zapomniał, że kino to nie literatura.

I zamiast opowiadania obrazem mamy

głównie opowiadanie słowem, które miej-

scami jest męczące.

„Śledztwo” zdecydowanie wyróżnia się

spośród gatunkowych tytułów pana

Marka, gdyż jest obrazem kameralnym

i stonowanym. Gatunek nie jest tu trakto-

wany jako cel sam w sobie, lecz środek

do powiedzenia czegoś więcej. A do tego

pojawia się tu pewna naprawdę imponu-

jąca scena grozy, dowód na to, że autor

potraił budować napięcie. Najciekaw-

szy jest tu jednak kontekst. Bo Piestrak

realizował „Śledztwo” z wielką pasją,

z uporem najprawdziwszego maniaka.

Kręcił na londyńskich ulicach i stacjach

metra mimo braku pozwolenia angiel-

skich władz, przez co kilkakrotnie musiał

Ukończył wydział reżyserii w prestiżowej

Łódzkiej Szkole Filmowej, a współpraco-

wał z tak ważnymi osobistościami pol-

skiego kina, jak Polański, Konwicki czy

wspomniany Kieślowski. Ale w przeci-

wieństwie do nich od zawsze fascynowa-

ny był przede wszystkim rozrywkowym

kinem hollywoodzkim, z którego czerpał

garściami – z tytułu na tytuł coraz bar-

dziej, czym w końcu skazał się na swego

rodzaju banicję w rodzimej kinemato-

graii. Jednakże początki jego kariery są

zaskakująco poważne. Zaczął bowiem

od (wielokrotnie nagradzanych) ilmów

dokumentalnych oraz fabuł raczej ambit-

niejszych, jak podobno mroczna „Cicha

noc, święta noc” czy dramat poruszający

tematykę II wojny światowej „Cień tamtej

wiosny”. Pierwszy bardziej gatunkowy

obraz – jeszcze nieśmiało zapowiadają-

cy jego późniejszą twórczość – nakręcił

w 1973 roku dla telewizji.

Zdarzali się u nas twórcy sięgający po

szeroko pojmowane kino fantastyczne,

ale chyba tylko on konsekwentnie nie

tworzył nic, co by poza ramy takich efek-

townych gatunków wychodziło. Mówi się

o nim „polski Ed Wood”, co jest tak samo

trafne, jak i krzywdzące. Wprawdzie ja-

kość jego obrazów pozostawia często

wiele do życzenia, ale padł on oiarą pew-

nego zaszuladkowania. Bo choć tym, co

kojarzy się z jego ilmami, jest głównie

kicz i tandeta, Piestrak nie był wcale twór-

cą pozbawionym talentu. Problem pole-

Srogo zawiedzeni tym ilmem będą fani

takich Piestrakowych szaleństw jak

„Klątwa Doliny Węży” czy „Łza Księcia

Ciemności”. Bo jedyne, co tu naprawdę

B-klasowe, to muzyka, a i to nie zawsze.

Dominuje typowy dla czarnych krymina-

łów jazz pomagający tworzyć aurę ta-

jemniczości, Piestrak tylko okazjonalnie

próbuje straszyć muzyką, czym popada

w pewną śmieszność. Ale nie jest to

w stanie przysłonić walorów ilmu, przede

wszystkim bardzo ciekawego scenariu-

sza, będącego istną dekonstrukcją ilmu

ŚLEDZTWO

znacznie gorzej było z efektami. Ale

w przypadku >>Śledztwa<< potraię do-

cenić bezkompromisowość autora. Film

powstał bowiem za bardzo niewielkie

pieniądze, w co najmniej nietypowych

okolicznościach. […] Powiedzmy sobie

szczerze, że w takich warunkach nic do-

brego nie mogło się z tego urodzić. Kiedy

zatem dostrzega się kontekst – nazwijmy

to – pozailmowy, mija ochota do pastwie-

nia się nad dziełem, choć temat byłby

wdzięczny. Niestety Marek Piestrak nie

poprzestał na jednym przykrym doświad-

czeniu i zrealizował jeszcze >>Test pilota

Pirxa<< na podstawie mojej >>Roz-

prawy<<, gdzie wiało tandetą i nudą

w stopniu już niebywałym”. Nie chcę tu

sugerować, że któryś z panów kłamie, ale

pamiętajmy, że Lem słynie z wyjątkowo

surowego oceniania adaptacji swoich po-

wieści. Piestrak w swoim wypadku sobie

tego nie przypomina: „Lem miał mieszane

uczucia. Mówił, że >>Test<< jest gorszy

niż >>Śledztwo<<, że dałem sobie radę

zupełnie nieźle, ale nie jest to ilm, który

by go rzucił na kolana”.

tywnie ocenić zachowanie i przydatność

całej załogi. Wybór pada na komandora

Pirxa, którego wówczas nieoczekiwanie

ktoś próbuje zabić.

chować się i uciekać. Nie posiadając od-

powiedniego budżetu, nie mógł sobie po-

zwolić na zatrudnienie statystów udają-

cych policjantów patrolujących ulice, więc

z ukrycia ilmował prawdziwych stróżów

prawa. Wreszcie – udając wariata, wtar-

gnął z kamerą do autentycznej siedziby

Scotland Yardu, by za darmo nakręcić

odpowiednie ujęcia.

Tak jak „Śledztwo”, tak i „Test pilota Pi-

rxa” jest ilmem cechującym się bardzo

ciekawym scenariuszem. Ale niestety

Piestrak popełnia ten sam błąd – za

dużo dialogów, a za mało obrazów. Do

tego wyraźnie widać, że bardziej niż

wcześniej interesuje go widowiskowość,

choć nie stawia jej jeszcze nad treścią.

I trzeba przyznać, że udało mu się wy-

kreować całkiem niezłą atmosferę pa-

ranoi, w jaką popada bohater (kojarzyło

mi się to miejscami z arcydziełem „Coś”

Johna Carpentera). Tyle że kontrastuje

to z większą już ilością kiczu. Tym razem

muzyka oraz wszelkie kosmiczne dźwię-

ki portretujące kolejne sceny od począt-

ku do końca są tak przesadzone, że aż

śmieszne. Pojawia się też pewien chaos

i szpanerstwo, rzeczy, które wkrótce sta-

ną się znakiem rozpoznawczym Piestra-

ka. Np. w pewnym momencie otrzymu-

rozkłada na łopatki. A jak miał powiedzieć

pewien dziennikarz „Gazety Wyborczej”:

„Trudno się nie śmiać z ówczesnych ma-

kiet. Pierścienie Saturna, między którymi

przelatuje rakieta, wyglądają jak zrobio-

ne z ubitego białka”.

Ten jakże ambitny scenariuszowo,

a pocieszny i zabawny formalnie obraz

to chyba największy sukces komercyjny

Piestraka. Na festiwalu kina fantastycz-

nego w Trieście zdobył główną nagrodę,

prześcigając w konkursie m.in. „Ob-

cego – ósmego pasażera Nostromo”.

W Polsce miał ponad milionową widow-

nię, a prawa do jego dystrybucji sprze-

dano do 24 krajów (!). W zeszłorocznym

wywiadzie reżyser miał powiedzieć, że

widział niedawno ten ilm na jednym

z kanałów niemieckiej telewizji. Choć

„Test pilota Pirxa” znacznie się zestarzał,

to trzeba przyznać, że należą się Pie-

strakowi brawa. Za odwagę, by się na

coś takiego w PRL-owskich warunkach

porwać. Wprawdzie była to koprodukcja

polsko-radziecka, a za efekty specjalne

odpowiadała grupa z Kijowa, ale gołym

okiem widać, że o nadmiarze środków

nie było mowy. Zresztą Piestrak na koń-

cowy efekt pracy ukraińskich speców

czekał bardzo długo, bo ich kolejne pra-

ce odrzucał jako tandetne. Ale czas mu

się wreszcie skończył.

Jak wyjawił w niedawnym wywiadzie:

„Lemowi ilm się podobał. Powiedział

>>Jeśli będzie pan chciał zrobić coś in-

nego, dam panu prawa<<”. Sam Lem

tę swego rodzaju współpracę wspomina

jednak zupełnie inaczej: „Bardzo zapa-

lił się do adaptowania moich książek,

Polska, ZSRR – 1978

Dystrybucja: Kino Świat

Obsada: Sergei Desnitsky, Bolesław Abart, Władimir Iwaszow, Zbigniew Lesień, Aleksandr Kaidanovsky

Bliżej nieokreślona przyszłość. Wielkie

koncerny elektroniczne uruchamiają pro-

dukcję łudząco przypominających istoty

ludzkie robotów. Celem tych tzw. nieli-

niowców skończonych ma być zastąpie-

nie ludzi biorących udział w podróżach

kosmicznych. Jednak przed wprowa-

dzeniem tego planu w życie władze po-

stanawiają przeprowadzić eksperyment

– próbny rejs kosmiczny. Dowodzić ma

człowiek, który nie wiedząc, kto z jego

podwładnych jest robotem, ma obiek-

jemy efekciarską scenę pościgu rodem

z ilmów o Jamesie Bondzie, która do

reszty obrazu zupełnie nie pasuje. „Naj-

mocniejsze” są jednak efekty specjalne

i scenograia. Scena, w której załoga

statku rozprawia się z deszczem mete-

orytów za pomocą laserowego działa,

TEST PILOTA PIRXA

Polska – 1983

Dystrybucja: GM Distribution

Obsada: Iwona Bielska, Krzysztof Jasiński, Leon Niemczyk, Olgierd Łukaszewicz, Henryk Machalica

WILCZYCA

gust trochę za rzadko, bo akcja w niewie-

lu momentach odpowiednio przyspiesza.

Jednakże wbrew pozorom polecam spró-

bować to obejrzeć. Choćby dla rozbraja-

jącego widoku odcinania ludzkich koń-

czyn czy dialogów w stylu: „– Co to? Co

to? – Wilk. – Wilk? – Zima będzie długa”.

Bo czyż nie brzmi to uroczo? W tym wy-

padku Ed Wood byłby naprawdę dumny.

Publiczność zresztą swego czasu chyba

też była. Ten jeden z nielicznych horrorów

w historii polskiego kina odniósł ogromny

sukces, zyskując sobie równe dwa milio-

ny widzów. A Piestrak dzięki temu mógł

samodzielnie wyreżyserować telewizyjny

serial historyczno-przygodowy pt. „Przył-

bice i kaptury”.

Rok 1848, zabór austriacki. Głównym bo-

haterem jest mężczyzna imieniem Kac-

per, który zajmuje się pilnowaniem ma-

jątku pewnego hrabiego. Gdy dowiaduje

się, że jego żona Maryna umiera, wraca

do niej do domu. Wówczas okazuje się,

iż „zadawała się z wilkami”, a umiera na

skutek nieudanego zabiegu aborcyjnego,

którym miała zatuszować zdradzanie bo-

hatera. „Traktowałeś mnie jak sukę, więc

umrę jak suka” mówi Maryna, po czym

rzuca na niego klątwę, obiecując, że jesz-

cze go dorwie. Po jej zgonie Kacper na

wszelki wypadek przebija jej serce koł-

kiem, po czym wraca do posiadłości swo-

jego pracodawcy. Nie wie, że jego tropem

podąża pewien wilk.

Polska, ZSRR – 1987

Dystrybucja: Kino Polska

Obsada: Krzysztof Kolberger, Roman Wilhelmi, Ewa Sałacka, Leon Niemczyk

scenariusz, adaptacja noweli Jerzego

Gierałtowskiego, jest nie tylko dziecinnie

naiwny, ale i niemal całkowicie pozbawio-

ny dramaturgii. Nie brakuje za to błędów

logicznych. Reżyser skupił się tu na kre-

owaniu mrocznego nastroju, więc akcja

toczy się leniwie. Ale kreacja ta wychodzi

dosyć nieudolnie, bo „Wilczyca” zamiast

straszyć – przeważnie nudzi. A przynaj-

mniej mnie, bo ilm ma też przecież grono

zwolenników.

Indochiny, 1954 rok. Wojskowy helikopter

przelatuje nad dżunglą. Zza krzaków wy-

chodzi azjatycki partyzant, który strzela-

jąc w podwozie, dziurawi klatkę piersiową

pilota. Helikopter rozbija się. Ocalały dru-

gi żołnierz, niejaki Bernard Traven, podej-

muje ucieczkę, która doprowadza go do

pewnej świątyni. Tam znajduje tajemni-

czą szkatułkę, którą natychmiast kradnie.

Jeden z mnichów przestrzega go przed

jej zawartością, po czym rzuca na niego

klątwę. 30 lat później, Francja. Traven

natraia na Tarnasa, polskiego profesora

specjalizującego się w tajskich rękopi-

sach. Pokazuje mu szkatułkę i prosi o po-

moc w rozszyfrowaniu znajdującego się

w niej manuskryptu. Okazuje się, iż mówi

on o strasznej broni, dzięki której można

zapanować nad światem, a znajdują-

cej się gdzieś w Dolinie Tysiąca Węży.

Bohaterowie postanawiają się tam wy-

brać, lecz wówczas zaczynają atakować

ich jadowite węże. Do tego na horyzoncie

pojawia się ponętna dziennikarka-karie-

rowiczka oraz płatny morderca na usłu-

gach pewnej tajnej organizacji [sic!].

Co ciekawe, Piestrak miał okazję zo-

baczyć „Poszukiwaczy zaginionej Arki”

dopiero po realizacji „Klątwy”. Ciekawe,

bo ilm wygląda właśnie jak polska wer-

sja przygód Indiany Jonesa. Zresztą

w Wietnamie pokazywany był wyłącznie

na tajnych pokazach, gdyż tamtejsze

władze uznały go za nazbyt amerykański.

Ale mniejsza z tym, bo Piestrak ma tu do

zaoferowania dużo więcej niż Spielberg.

Pomijając fakt, że już na starcie zasady

logiki nie nadążają za akcją ilmu, to są

tu i sceny grozy przebijające najostrzej-

sze fragmenty „Wilczycy”, jak i elementy

rasowego sci-i. Jest gaz działający wy-

łącznie na (gumowe) węże, femme fatale

biegająca po dżungli w szpilkach czy pil-

nujące grobowca kosmitów posągi, które

strzelają z oczu laserami. Jest w czym

wybierać, a to nie wszystko.

„To jest horror polsko-dworkowo-roman-

tyczny”, gdzie „wampiryzm łączy się

ze zdradą narodową” – wyjaśniał swo-

je dzieło autor. Ten, z założenia, jeden

z ambitniejszych tytułów Piestraka to – jak

mi się wydaje - spory krok w tył na dro-

dze jego reżyserskiego rozwoju. Tak, tak,

to właśnie od „Wilczycy” zaczyna się to

prawdziwie B-klasowe kino pana Marka.

Bo to już nie tylko przesadzona muzyka

i chaos, ale też nie zawsze udane zdjęcia

i fatalna gra aktorska. Zresztą już sam

Otrzymujemy nawał sztucznych dialo-

gów, tak samo źle wypowiadanych przez

kolejnych aktorów, którzy grają, jakby

nikt nie miał nad nimi kontroli.. A i mu-

zyka nieczęsto pasuje do tego, co akurat

widzimy na ekranie. Okazjonalnie „Wil-

czyca” bardzo śmieszy, jak na rasowe

ilmidło klasy B przystało. Ale jak na mój

„Klatwa Doliny Węży” to jeden z moich

ulubionych ilmów. Obraz przezabawny

WILCZYCA

KLĄTWA DOLINY WĘŻY

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: