1. Znaczenie ustawienia głowy w ukształtowaniu postawy ciała.
W wadach postawy spotyka się często nieodpowiednie ustawienie głowy. Skutkiem zwiększonej kifozy piersiowej lub niedbałej postawy przy różnych czynnościach, niemal zawsze występuje wysunięcie głowy ku przodowi. Uchodzą też czasami uwadze wady wzroku i słuchu, które również mogą być istotną przyczyną wadliwego ustawienia głowy, w następstwie czego może na tym podłożu rozwinąć się skolioza.
Kręcz karku. Oprócz wyżej wymienionych błędów w ustawieniu głowy rzadziej występuje kręcz karku. Deformacja ta powstaje w wyniku niedorozwoju kręgów szyjnych lub mięśni szyi (przykurcz m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego, a czasem mm. pochyłych).
Ćwiczenia głowy i szyi stosowane na zajęciach mają na celu z jednej strony ogólne wzmocnienie mięśni szyi i karku, a z drugiej strony celem ich jest nauczenie odróżniania poprawnego sposobu trzymania głowy od trzymania nieprawidłowego. Poprawny sposób ustawienia głowy polega na lekkim cofnięciu głowy w tył i przyciągnięciu głowy do szyi. Wzmacnianiu mięśni szyi i karku oraz korygowaniu ustawienia głowy służą nie tylko specjalne ćwiczenia szyi, lecz także wiele ćwiczeń tułowia, które wymagają współudziału głowy i szyjnego odcinka kręgosłupa.
Do właściwych ćwiczeń szyi należą:- skłony głowy w przód i w tył(w płaszczyźnie strzałkowej)- skłony głowy w bok (w płaszczyźnie czołowej)- skręty głowy (w płaszczyźnie poprzecznej)- krążenie głowy.
2. Znaczenie układu mięśniowo-więzadłowego w utrzymywaniu postawy ciała.
3. Znaczenie regulacji nerwowo-mięśniowej w utrzymywaniu postawy ciała.
Zachowanie prawidłowej postawy ciała i orientacji przestrzennej zależy od przetwarzania i interpretacji inf sensorycznej, pochodzącej z 3 źródeł: 1-receptorów czucia głębokiego(proprioreceptorów).wrażliwych na rozciąganie,napinanie,ucisk.2-receptorów narządów równowagi.3-receptorów wzrokowych. Zasadniczym odruchem dla postawy jest odruch rozciągania, zwany odruchem miostatycznym. Istotą tego napięcia właściwego wszystkim mięśniom szkieletowym jest skurcz odruchowy mięśni biorących udział w utrzymywaniu postawy, a więc głównie mm przeciwdziałających sile ciężkości, tzw. antygrawitacyjnych, którymi są mięśnie pełniące funkcje prostowników ciała Iudzkiego.0 człowieka odnosi się to głównie do mm prostujących szyję, prostowników grzbietu, bioder, kolan, stóp. Nawet w czasie utrzymania normalnej pozycji stojącej u człowieka nieruchomego obserwujemy zapis prądów czynnościowych. Jego mm antygrawitacyjne wykazują stałe zmiany napięcia. Zmianom tym towarzyszą jednocześnie w obrębie poszczególnych stawów stałe mikroruchy -zwane wychwianiami - rejestrowane za pomocą elektromiografii. Stwierdzono ścisły związek między amplitudą i częstotliwością wychwiania a zmianą napięcia w mm. Wg Scherringtona istotą tego napięcia są statyczne reakcje odruchów na rozciąganie, które zależą od asynchronicznego charakteru podniet wyzwalanych przez liczne receptory rozciągania oraz od asynchronicznego, odruchowego wyładowania podniet za pomocą nerwów ruchowych do mm. Wynikiem tego jest stwierdzony uprzednio fakt naprzemiennego, niejednoczesnego występowania okresów spoczynku i aktywności różnych włókien grup mm, zapewniającego oszczędność w wydatku energii. Jakkolwiek napięciem w mięśniu zawiaduje ośrodek w rdzeniu kręgowym, to na stan napięcia maja duży wpływ ośrodki wyższe. Szlaki z ośrodków móżdżkowych, śródmózgowych i mózgowych przewodzą impulsy, które wnikając do końcowej drogi wspólnej precyzyjnie regulują stan napięcia poszczególnych grup mm, co z kolei warunkuje odpowiedni układ poszczególnych segmentów ciała. Na uwagę zasługują mechanizmy odruchowe regulujące ustawienie głowy w przestrzeni i jej położenie w stosunku do tułowia oraz dostosowanie kończyn górnych i oczu do pozycji głowy. Uruchamiane są one pod wpływem impulsów płynących z receptorów czucia głębokiego(mięsni szyi, ścian ciała i kończyn),narządu przedsionkowego, kanałów półkolistych oraz narządu wzroku. To zjawisko możemy przedstawić za pomocą doświadczenia z kotem, Jeżeli będziemy go trzymać grzbietem ku dołowi i następnie puścimy, to spadnie, on na łapy ,a tułów i głowa przybiorą błyskawicznie pozycję prawidłową. Takie receptory nazywamy " poprawczymi" : są one złożone i obejmują 5 różnych odruchów: błędnikowe odruchy poprawcze działające na tułów, szyjne odruchy poprawcze wywierające wpływ na tułów, poprawcze odruchy tułowia oddziałujące na głowę , odruchy tułowia działające na tułów, wzrokowe odruchy poprawcze. Oprócz odruchów poprawczych istnieją odruchy statyczno - toniczne zwane pozycyjnymi, wpływają one na napięcie mm szkieletowych i przez to utrzymują różne części ciała w pozycji odpowiedniej do ułożenia głowy. Właściwe receptory znajdują się w błędniku oraz w mięśniach szyi, które działają gdy zmienia się pozycja głowy względem tułowia. W aspekcie postawy na omówienie zasługują jeszcze reakcje podporowe. Jak to się dzieje ,że możemy utrzymać nasze kkd. jak "słupy" wbrew działaniu siły ciężkości? Otóż taki odruchowy skurcz mięśni tak prostowników jak i zginaczy oraz innych mm ,które stabilizują stawy, Magnus nazwał dodatnią reakcją podporową. Oparcie stopy na podłożu rozciąga mm, co daje efekt odruchowego skurczu zarówno prost. jak i zginacczy stawu kolanowego. Receptory skóry podeszwy - resoreceptory - zetknąwszy się z podłożem wzmacniają odruchy pochodzenia proprioreceptywnego. Rozluźnienie mięsni i stawów w celu wykonania ruchu kończyną nazywamy ujemną reakcją podporową, a zawdzięczamy to uniesieniu stopy z podłoża ,zgięciu stopy i palców ,co znosi pobudzenie płynące z presoreceptorów.
4. Znaczenie krzywizn przednio-tylnych kręgosłupa.
Pierwszą funkcją przednio tylnych krzywizn kręgosłupa jest umożliwianie utrzymania i przenoszenia na miednicę dużych obciążeń. Ponadto wraz z krążkami między kręgowymi pełnią funkcję amortyzacyjną, chroniąc kręgi i ośrodkowy układ nerwowy przed wstrząsami. Krzywizny pełnią również funkcję kinestetyczną uzależnioną od ruchomości poszczególnych krzywizn, lordozy szyjna i lędźwiowa są giętkie i odznaczają się znaczną ruchomością, kifoza piersiowa jest bardziej sztywna.
5. Zmiany w układzie mięśniowym w skoliozach.
- W odcinku szyjnym następuje przykurcz mięśnia mostkowo-sutkowo-obojczykowego, w klatce piersiowej mięśnie międzyżebrowe ulegają przykurczowi, w miednicy mięśnie pośladkowe mogą być rozciągnięte, a mięśnie lędźwiowo-biodrowe mogą być przykurczone. To samo dzieje się z mięśniami grzbietu i brzucha (mięśnie jednej strony ulegają osłabieniu, mięśnie strony przeciwnej mają tendencję do przykurczu).
- W bocznych skrzywieniach kręgosłupa dochodzi do asymetrii napięć mięśni przykręgosłupowych strony prawej i lewej. Mięśnie jednej strony ulegają osłabieniu, pozwalając kręgosłupowi na skrzywienie (po stronie wypukłości), mięśnie strony przeciwnej mają tendencję do przykurczu, powodując utrwalenie skrzywienia.
- W skoliozie dochodzi do zaburzenia we współpracy mięśni przykręgosłupowych, mięśni tułowia, głowy i kończyn, znajdujących się po stronie wklęsłej i wypukłej skrzywienia. Niektóre z grup mięśniowych ulegają skróceniu, inne zmuszane są do pracy w warunkach wydłużenia. Jedne i drugie tracą możliwość kontrolowanego skracania się i wydłużania, co jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu kostno-mięśniowego. Wykorzystanie niektórych technik (np. metody PNF) umożliwia rozluźnienie mięśni pozostających w ciągłym napięciu oraz "nauczenie" mięśni i centralnego układu nerwowego prawidłowej kontroli ruchu. Równocześnie wzmacniane są mięśnie, które uległy osłabieniu.
6. Zasady postępowania korekcyjnego w kolanach szpotawych.
Ćwiczenie ,wskazania i przeciwwskazania są odwrotne niż przy koślawości. Przeciwwskazany jest siad skrzyżny. W ćw. redresyjnych wkłada się pod kostki poduszkę a kolana ściąga pasem lub taśmą. Cięższe wypadki wymagają leczenia ortopedycznego z użyciem aparatów korekcyjnych. Stosuje się także zabiegi operacyjne
Cel -wzmocnienie m. dwugłowego i mm. strzałkowych„ natomiast polsciegnisty ,półbłoniasty rozciągamy Przykład ćwiczenia: Leżenie przodem miedzy stopami piłka, ruch-uniesienie prostych NN w górę.
7. Zasady postępowania korekcyjnego w kolanach koślawych.
Przy koślawości niewielkiego stopnia—stosujemy ćw. Korekcyjne
W bardziej zaawansowanych —aparaty ortopedyczne odciążające nasady zew st. kolanowego lub szyny redresujace do stosowania na noc, a przy braku skuteczności tych sposobów u dzieci o lat 6 zabiegi operacyjne (najczęściej osteotomia poprawcza nadkłykciowa)
W przypadku niewielkiej koślawości :
-dążymy do odciążenia st kolanowych we wszystkich możliwych warunkach
-przy istniejącej nadwadze staramy się o jej zmniejszenie
-wyłączenie w jak największym stopniu pozycji stojącej(za dnia)
-na lekcjach wf unikanie pozycji rozkrocznej, siadu ze stopami, podudziami na zew
-przeciwdziałamy istniejącemu płaskostopiu
-stosujemy obcas Thomasa(w myśl prawa Delpchea-wolffa)
Cel -wzmocnienie głowy przyśrodkowej m.czworoglowego, mięśnia krawieckiego, smukłego, półścięgnistego, półbłoniastego, pasma biodrowo-piszczelowego, część ćwiczeń przeprowadza się w wyproście w stawie(zgięcie rozciąniuga więzadła) Kolana te wykluczają możliwość sportów, które przeciążają kd w sposób długotrwały, zalecane jest pływanie(praca w odciążeniu) Przykład ćw.: Leżenie przodem, ręce pod czołem ,nożyce pionowe z max wyprostem kd
8. .Zasady postępowania fizjoterapeutycznego przedoperacyjnego w skoliozach.
Po wstępnym przebadaniu i akceptacji planowanego programu leczenia przez dziecko i rodziców, stosujemy przez 4-6 tygodni wyciąg pośredni w łóżku chorego, ćwiczenia oddechowe i ćwiczenia rozluźniające w sali gimnastycznej i basenie. Przygotowanie dziecka do operacji ma na celu, z jednej strony, rozluźnienie kręgosłupa, ułatwiające śródoperacyjną korekcję i lepszy wynik kosmetyczny, z drugiej zaś strony, adaptację do rozciągania i naciągania w krótkim czasie rdzenia, korzeni nerwowych i naczyń krwionośnych, co zmniejsza czy wręcz eliminuje możliwość powikłań neurologicznych.
9. Zasady postępowania fizjoterapeutycznego pooperacyjnego w skoliozach.
Pacjent w 2 dobie po zabiegu jest pionizowany. Postępowanie terapeutyczne pooperacyjne to w początkowym okresie ćwiczenia izometryczne i ćwiczenia oddechowe, po pewnym czasie pacjent wykonuje ćwiczenia zwiększające ruchomość sąsiednich odcinków. Dąży się do rozwoju gorsetu mięśniowego stabilizującego kręgosłup. Do roku czasu po operacji pacjent nie powinien dźwigać ciężkich przedmiotów a wykonywaną aktywność fiz. Stopniowo dawkować.
10. Zasady i celowość stosowania wkładek ortopedycznych.
Wkładki ortopedyczne powinny być zalecane przez lekarza. Mogą być składową programu leczenia jak również wraz z usprawnianiem stanowić metodę postępowania terapeutycznego samego w sobie. Ich zadaniem jest korygowanie rozwijających się zniekształceń stóp lub ochrona przeciążonego aparatu ruchowego, Wkładki powinny być wykonane indywidualnie. Szczególnie godne polecenia są wkładki korekcyjne / np. tzw. Obcas Thomasa- unoszący brzeg przyśrodkowy pięty i niwelujący jej koślawe ustawienie/. Większość stosowanych przy płaskostopiu wkładek to wkładki podpórce. Ich oddziaływanie jest wyłącznie objawowe. Unoszą biernie łuki stopy, uciskając napinające je mięśnie i więzadła. Zastępują pracę mięśni i więzadeł, powodują jeszcze większe ich osłabienie. Wkładki te nie leczą płaskostopia. Ważnym, niezbędnym elementem w stosowaniu wkładek ortopedycznych jest używanie właściwego obuwia. Powinno ono spełniać funkcje ochronna, amortyzacyjną i lokomocyjną. Obuwie ortopedyczne zapewnia: doskonałą stabilizacje statyczno- dynamiczną stóp, naukę.
11. Zasady doboru ćwiczeń w skoliozach leczonych zachowawczo.
Sposoby leczenia:
a) zachowawcze
-gimnastyka lecznicza
-gorsetowanie
b)operacyjne
Dobór leczenia:
-do 25° wartości skrzywienia staramy się ćwiczyć
-25°-40° stosujemy gorsety
-powyżej 40° - ? (ciężki wybór)
Usprawnianie w skoliozach:
skolioza niemowlęca
-Należy dzieci układać jak najczęściej przodem, by wzmocnić mm grzbietu.
-Nie zaleca się częstego noszenia na rękach. A jeżeli się nosi dziecko, to można korygować wadę, bocznie wciskając wypukłość ręką (matki).
-Pionizuje się dziecko dopiero wtedy, gdy przeszło wszystkie etapy rozwoju (odpowiednio silne mięśnie) i samo jest na to gotowe.
skoliozy dziecięce i młodzieńcze
-Ćwiczenia:
• muszą uwzględniać patomechanizm, rodzaj skoliozy, stopień zaawansowania, każdego traktuje się indywidualnie • należy uświadomić dziecko i rodziców jakie mogą być skutki skoliozy
• wzmacnia się to, co jest rozciągnięte i rozciąga to, co przykurczone
• koryguje się 3 płaszczyzny
• należy kifotyzować i derotyzować klatkę piersiową
• prostownik grzbietu wzmacnia się tylko w pozycjach asymetrycznych
• nie wolno wzmacniać mm po stronie wklęsłości i rozciągać po stronie wypukłej • nie wolno rozciągać kręgosłupa długotrwałymi wysiłkami z obciążeniem
• nie wolno wykonywać ćwiczeń takich jak: skoki, podskoki, długie biegi (bo powodują obciążenie krążków m-k) • ostrożnie należy stosować ćwiczenia typu: przetaczania i obroty (statyka klatki piersiowej)
• skłony boczne i skrętoskłony w stronę wypukłą -Grupy ćwiczeń:
• czynne
• czynne z oporem
• oddechowe — szczególnie dużo po stronie wypukłości
• autokorekcji — najczęściej przed lustrem (w odpowiedniej kolejności od najprostszych do trudniejszych z elementami utrudniającymi, np. z woreczkami, a na końcu bez kontroli wzroku)
• elongacyjne — np. siad klęczny i mocne wyciągnięcie głowy z kkg w przód,
• zwisy - tylko przy skoliozach funkcjonalnych (bo w strukturalnych wypłaszczają się łuki wyrównawcze)
• derotacyjne — odrotowujące klatkę piersiową, np. w klęku, terapeuta uciska garb żebrowy, a pacjent wykonuje koci
grzbiet
• ogólnokondycyjne
• pływanie
-Metoda Klappa:
• czworakowanie
• ślizgi, z reguły po okręgu, w stronę wypukłości
• czym większa skolioza, tym mniejszy promień okręgu
• im niżej skolioza, tym wyższa pozycja wyjściowa
• kolejność ruchów kończyn, przykłady:
-skolioza szyjna lewostronna: ruch po okręgu w lewą stronę, pierwsza wykonuje ruch prawa kg, druga się dosuwa, kkd obojętnie - skolioza piersiowa prawostronna: ruch po okręgu w prawą stronę, lewa kg pierwsza
- skolioza piersiowo-lędźwiowa lewostronna: ruch po okręgu w stronę lewą, prawa kg pierwsza, lewa kd pierwsza -skolioza lędźwiowa lewostronna: ruch po okręgu w lewą stronę, lewa kd pierwsza
-skolioza piersiowo-lędźwiowa podwójna (wygięcie piersiowe prawostronne, lędźwiowe lewostronne): ruch prosto, lewa kg pierwsza, lewa kd pierwsza
-Metoda Majocha: ~
• symetryczny trening w pozycjach asymetrycznych • 45 min. wszystkie dzieci wspólnie
• 45 min. trening stacyjny
• 1 h pływania korekcyjnego • indywidualna fizykoterapia
12. Zasady doboru ćwiczeń w płaskostopiu podłużnym.
•Uświadomić dziecku i rodzicom istnienie wady i związanych z tym zagrożeń ;
•Zapewnić optymalne warunki środowiskowe :
•Rozciągnąć mięśnie przykurczone ;
•Wzmocnić mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie łuków i decydujące o wydolności stopy ;
•Wyrobić nawyk prawidłowego stawiania stóp w chodzie , biegu oraz poprawnego ich trzymania w czasie stania i siedzenia.
•Odpowiednie wkładki ortopedyczne
13. Wymień wskaźniki oceny plantokonturogramu.
-kąt ustawienia pięty
- kąt koślawości palucha
- kąt szpotawości palca małego
- wskaźnik kątowy Clarke'a
- wskaźnik stanu sklepienia poprzecznego stopy (W=dlugość/szerokość)
- wskaźnik Ky (Sztritera — Godunowa)
- wskaźnik Wejsfloga _ - wskaźnik Bałakirewa
- zewnętrzna zatoka stępu . - kąt tylny stopy (u dzieci)
- odstępy śródstępno — palcowe
-odstępy międzypalcowe (międzyopuszkowe)
14. Wymień metody subiektywne oceny postawy ciała.
Wyróżniamy następujące grupy metod:
Wzrokowa ocena sylwetki (metody sylwetkowe), polega na ogólnej opinii o sposobie trzymania się. Kryterium oceny stanowią tu wzorce — typy postawy, do których porównuje się badanego. Najpopularniejsze z nich to:
- Typologia Staffela z 1889 r, który na podstawie wzrokowej oceny przednio — tylnych krzywizn kręgosłupa wyróżnia pięć typów postawy:
a.postawa normalna,
b.plecy okrągłe,
c.plecy wklęsłe,
d.plecy okrągło — wklęsłe
e.plecy płaskie,
- Typologia Browna zwana metodą harwardzką, która wyodrębnia 4 typy postaw oznaczonych symbolami liter (A, B,C, D) — określających:
A. postawę doskonałą,
B. postawę dobrą
C.postawę wadliwą,
D.postawę bardzo złą,
Wzorce A i B uznał za postawy dobre, C i D za postawy żłe. Typologii tej nie można stosować w odniesieniu do dzieci, gdyż powstała na podstawie badań dorosłych mężczyzn.
- Metoda sylwetkowa Wolańskiego, w której wyróżnia się trzy zespoły typów:
A. zespół typów kifotycznych (K) — przewaga kifozy piersiowej nad lordozą lędźwiową;
B. zespół typów równoważnych (R) — z przybliżonymi wielkościami kifozy i lordozy,
C. zespół typów lordotycznych (L) — przeważa lordoza nad kifozą
Ocenę postawy ciała za pomocą metody Wolińskiego można przeprowadzić dwojako:
- przez wzrokowe porównanie badanego do typów wzorcowych,
- przez analizę kątów przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa, mierzonych skonstruowanym przez autora tzw. sferodorsiometrem
2. Metody wzrokowej analizy poszczególnych elementów postawy, będące fragmentarycznym spojrzeniem na postawę. Polegają one na opisie postawy według z góry przyjętego schematu lub ocenie punktami, które mogą mieć znaczenie dodanie lub ujemne. Można tu wymienić:
- Metodę opisową Klappa ( tzn. schemat Klappa)
- Metodę Dybowskiego i Lewickiej, którzy uzupełniali opisem sylwetkową rejestrację postawy ciała. Analizowali postawę ustawiając badanego bokiem, przodem i tyłem, a następnie zestawiali uzyskane wyniki posługując się odpowiednim kluczem;
- Metody punktowania (wg Kasperczyka); w tej metodzie autor dokonał bezpośredniej obserwacji wybranych elementów budowy
i postawy ciała. Badaniu podlegało: ustawienie głowy (oraz jego elementów), barków, łopatek, klatki piersiowej, brzucha, kolan, ukształtowanie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, skoliozy, wysklepienie stopy. Za każdy element przypisywał określoną liczbę punktów.
- Nowojorski test klasyfikacyjny postawy ciała, który polega na ocenie punktami poszczególnych elementów postawy porównywanych z rysunkami przedstawiającymi prawidłowe i nieprawidłowe ich kształty.. i usytuowania.
15. Wymień metody oceny postawy ciała.
1. 1Vletody wzrokowej oceny sylwetki
2. Metody wzrokowej oceny wybranych elementów postawy.
3. Metody całościowej oceny sylwetek zarejestrowanych za pomocą fotografii, cieniografii i konturografii.
4. Metody oceny poszczególnych elementów postawy ciała przy użyciu aparatury pomiarowo-rejestrującej (rysunkowej).
5. Metody oceny oparte na kryterium linii pionowych, linii symetrycznych, kątów(zasada równowagi mechanicznej i symetrii).
6. Nowoczesne techniki badania postawy ciała
16. Wymień metody obiektywne oceny postawy ciała.
17. Wymień i omów sklepienia stopy.
Sklepienie — system łuków podłużnych i poprzecznych, które są jakby resorami roz...
Skaut26