ZABURZENIA STRESOWE – POURAZOWE U DZIECI.

1)     Pojęcie stresu;

2)     Pojęcie traumy;

3)     Reakcje psychiczne dziecka na sytuacje ekstremalnego stresu;

4)     Postępowanie terapeutyczne z osobami; które doznały ekstremalnego stresu.

STRESOR – czynnik; bodziec; zjawisko; które wywołuje stres (sytuacja trudna wywołuje stres).

Sytuacja trudna = stresor :

-          sytuacja zagrożenia (bać się);

-          sytuacja zakłócenia (coś nam przeszkadza);

-          sytuacja deprywacji (jesteśmy czegoś pozbawieni).

STRES PSYCHOLOGICZNY – zakłócenia psychicznych procesów regulacji; wywołane różnego rodzaju sytuacjami trudnymi.

EUSTRES –kiedy zachodzi zakłócenie psychologicznych procesów regulacji; a mimo wszystko jest nam przyjemnie (szybka jazda samochodem).

DISTRES – zjadający nas stres.

IMPULS – uruchamia sympatyczny układ nerwowy ; pojawia się wydatkowanie energii; rozszerzenie źrenic i dróg oddechowych; przyspieszony rytm serca. Zahamowane zostają funkcje; które by tą energię pochłaniały. Zostaje uwolniona adrenalina – wzrost ciśnienia; tętna – wówczas człowiek staje się aktywny. To wynik funkcji nadnerczy ; rekcje są przyspieszone. Człowiek jest napięty i gotowy do walki. Często następują zmiany somatyczne w układzie nerwowym; krwionośnym; pokarmowym i oddechowym. Prowadzi to do zaburzeń psychosomatycznych (wrzody żołądka; nadciśnienie).

Można być w stresie o różnej sile (od 0 do  6):

0 –nie potrafimy ocenić czy dany człowiek znajduje się w stresie.

Dzieci i młodzież:

1 – bez stresu;

2 – stresory; które działają nagle lub dłużej:

a)      zmiana szkoły;

b)     kłótnie rodzinne.

3 – umiarkowany (wyrzucony ze szkoły);

4 – ciężki (rozwód; surowi odrzucający rodzice; pobyt w domu dziecka; przewlekła choroba rodziców);

5 – bardzo ciężki (śmierć któregoś z rodziców; powtarzające się akty przemocy);

6 – skrajny; ekstremalny (śmierć dwojga rodziców; ciężka choroba 2 rodziców);

TRAUMA – uraz; ekstremalny stres (dziecko; które jest systematycznie bite; maltretowane). Załamanie się psychologicznych mechanizmów regulacyjnych; na skutek doświadczenia niezwykle silnych; negatywnych emocji (przerażenie – bezsilność; bezradność; strach przed śmiercią; silne pobudzenie autonomicznego układu nerwowego).

Reakcje obronne:

DWÓJMYŚLENIE – dziecko mimo krzywd doznanych ze strony rodziców stara się zachować pierwotne przywiązanie do nich; aby tego dokonać korzysta z wielu sposobów psychicznej obrony , np. krzywda jest usuwana ze świadomości i pamięci; albo umniejszana; racjonalizowana i usprawiedliwiana. Ofiara zmienia rzeczywistość w swoim umyśle. Dziecko woli wierzyć; że nadużycie nie miało miejsca. W tym celu próbuje trzymać je w tajemnicy przed samym sobą.  Dziecko może zaprzeczać; tłumić myśli lub korzystać z reakcji dysocjacji ( dysocjacja zmienia się tu z mechanizmu przystosowania w podstawową zasadę organizacji osobowości). Dziecko może mieć zdolność wprowadzania się w trans lub stany oderwania.

PODWÓJNE „JA” – dziecko stwarza sobie system wartości; który usprawiedliwi rzeczywiste wydarzenie. Ofiara wyciąga wniosek; że winę ponosi ona i tkwiące w niej zło. Dziecko biorąc na siebie winę prześladowcy może ocalić pierwotne przywiązanie do rodziców; system wartości; nadzieję. Sprzeczne tożsamości: „ja” pogardzane i „ja” uświęcane.

Wg P. Rieker (socjolog) i E. Carmen (psychiatra)najważniejsza patologią u dręczonych dzieci jest „zaburzona i podzielona tożsamość, wynikająca z dostosowywania się ofiary do opinii innych”.

Atak na własne ciało:

-          dziecko odreagowuje napięcie;

-          karze siebie;

-          chce się obudzić; gdyż będąc maltretowane odcina się od otoczenia – jest w innym świecie;

COPING – efektywne sposoby radzenia sobie ze stresem.

Praca Lazarusa i Folkmana.

To stale zmieniające się poznawcze i behawioralne wysiłki mające na celu opanowanie określonych zewnętrznych wymagań; ocenianych przez osobę jako obniżające lub przekraczające jej zasoby.

Akty psychiczne i fizyczne ukierunkowane na redukcje stanu stresu.

Lazarus i Folkman  wyróżniają 2 typy copingu:

a)      ukierunkowany na redukcję stresora

b)     ukierunkowany na redukcję stanu emocjonalnego (napięcia)

STRATEGIE RADZENIA SOBIE ZE STRESEM:

1)     Planowe rozwiązywanie problemów (przezwyciężenie przeszkody);

2)     Walka

3)     Dystansowanie się (tera nie będę o tym myślał)

4)     Myslenie życzeniowe (fantazjowanie –dziś mi się nie udało ale na pewno uda się jutro)- red stanu emocjonalnego

5)     Szukanie wsparcia społecznego (szuka osób które pomogą albo wysłuchają) – 2 funkcje: zmienia emocje i pozwala rozwiązać problem

6)     Ucieczka (nie wychodzi to uciekam)

7)     Przyjmowanie odpowiedzialności (ludzie czują  sie z tym lepiej)

8)     Pozytywne przewartościowanie (spróbuje coś z tym zrobić)

9)     Samokontrola (nieujawnianie uczuć )

Sposoby konstruktywne :

-          szukanie wsparcia spolecznego

Dyskusyjne:

-          samokontrola

Destrukcyjne:

-          myślenie życzeniowe

-          walka

-          ucieczka

Akty psychiczne i fizyczne ukierunkowane na redukcję stresu.

2 typy strategii:

1)     strategia ukierunkowana na redukcję stresora;

2)     ukierunkowana na redukcję stanu emocjonalnego wywołanego stresorem; redukujące napięcie emocjonalne.

Lazarus (redukowanie napięcia emocjonalnego jest także odpowiednio konstruktywne):

-          planowe rozwiązywanie problemów;

-          walka;

-          dystansowanie się;

-          szukanie wsparcia społecznego (może spowodować zlikwidowanie stresora – najbardziej efektywna i korzystna);

-          pozytywne przewartościowanie (znalezienie w trudnej sytuacji pozytywnych aspektów; lecz może to być oszukiwaniem się; stawianiem siebie w pozycji bohatera);

-          samokontrola (nieujawnianie uczuć – niezbyt pozytywna strategia);

-          fantazjowanie (niepozytywna strategia).

TERAPIA:

1)     Zbudować związek z daną osobą oparty na zaufaniu  - osoba ta nie może być sama (relacja);

2)     Odtworzenie istoty urazu wraz z uczuciami; które towarzyszyły sytuacji; ale w atmosferze poczucia bezpieczeństwa;

3)     Dowartościowanie osoby; sprawić by nie obwiniała siebie.

2