Rola, miejsce i funkcjonowanie sił zbrojnych w demokratycznym państwie. Istota i zasady sprawowania cywilnej kontroli i zwierzchnictwa nad SZ RP.doc

ZATWIERDZAM

.........................................

(stopień, imię i nazwisko)

.........................................

(data)

Zezwalam na ponowne wykorzystanie

Lp.

Zagadnienie

Czas

(min)

Treść

Wskazówki

organizacyjno

- metodyczne

1.

2.

3.

4.

5.

I.

CZĘŚĆ  WSTĘPNA

5’ 

- przyjęcie meldunku,

- sprawdzenie i odnotowanie obecności,

- podanie tematu i celu zajęć,

- zapoznanie z organizacją zajęć.

Siły Zbrojne RP są podstawowym elementem systemu obronności państwa. Służą ochronie niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej i niepodzielności jej terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jej granic. W ramach tej funkcji wykonują zadania wynikające ze Strategii Obronności Rzeczypospolitej Polskiej, skonkretyzowane w Polityczno-Strategicznej Dyrektywie Obronnej i w stosownych narodowych i sojuszniczych planach operacyjnych.

Działając w narodowym systemie obronności i w systemie sojuszniczym, Siły Zbrojne RP są przygotowane do wykonywania trzech rodzajów zadań strategicznych: zadań obronnych w razie wojny, zadań reagowania kryzysowego oraz zadań stabilizacyjnych i prewencyjnych w czasie pokoju.

Siły Zbrojne są gotowe zarówno do wykonywania zadań w ramach obrony kolektywnej NATO, zadań reagowania kryzysowego jak i do udziału w reagowaniu na zagrożenia pozamilitarne.

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej tworzą:

– Wojska Lądowe,przeznaczone są do zapewnienia obrony przed atakiem lądowo-powietrznym w dowolnym rejonie kraju, na każdym kierunku, w obliczu każdej formy zagrożenia militarnego. Struktura ich wojsk operacyjnych oparta jest na związkach taktycznych, oddziałach i pododdziałach – zorganizowanych w korpusy narodowe i wielonarodowe, z utrzymaniem niezbędnej liczby jednostek centralnej dyspozycji.

Wojska Lądowe dzielą się na następujące rodzaje wojsk:

- obrony przeciwlotniczej – pancerne – rakietowe i artylerii – inżynieryjne – łączności i informatyki – aeromobilne – rozpoznania i walki radioelektronicznej – zmechanizowane – obrony przeciwchemicznej.

– Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej,

Dzieli się na: - lotnicze - radiotechniczne – obrony przeciw lotniczej. WLOP są to przeznaczone do odparcia agresji powietrznej przeciwnika, osłabienia jego potencjału bojowego oraz stworzenia dogodnych warunków do prowadzenia skutecznej operacji obronnej. Jednostki WLOP są rozmieszczone na całym terytorium kraju, którego obszar podzielono równoleżnikowo pomiędzy dwa korpusy obrony powietrznej dowództwo WLOP znajduje się w Warszawie. Wojska radiotechniczne są wyposażone w stacje radiolokacyjne i zautomatyzowane systemy dowodzenia zapewniające przekazywanie, zbieranie i przetwarzanie informacji sytuacji powietrznej oraz dowodzenie aktywnymi środkami walki

– Marynarka Wojenna złożona z jednostek pływających – jednostek brzegowych oraz jednostek lotniczych. MW jest przeznaczona do obrony polskich obszarów morskich wszystkich sprawowania polskiej jurysdykcji nad morskimi wodami wewnętrznymi, terytorialnymi i polską strefą ekonomiczną. Ponadto MW broni terytorium kraju od strony morza. Do zadań operacyjnych MW należą:

- zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi – uczestnictwo w akcjach ratunkowych w polskiej strefie ratownictwa morskiego. – wczesne wykrywanie zagrożeń bezpieczeństwa państwa od strony morza, - wspieranie straźy granicznej w ochronie morskiej granicy polskiej strefy ekonomicznej i państwa, - udział w ochronie ekologicznej polskich obszarów morskich.

We wszystkich rodzajach Sił Zbrojnych utrzymywane są wojska o wysokim stopniu gotowości do działania (wojska gotowości operacyjnej), zdolne już w składzie i strukturach pokojowych do szybkiego reagowania na każdy rodzaj zagrożenia, w tym zwłaszcza do natychmiastowego odparcia agresji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

We wszystkich rodzajach Sił Zbrojnych występują:

– wojska operacyjne – przygotowane do wydzielenia w podporządkowanie dowództwom NATO do działania w strukturach wielonarodowych, w tym także poza granicami kraju; zachowując w Siłach Zbrojnych RP służbę wojskową z poboru, zapewnia się w wojskach operacyjnych wskaźnik ich profesjonalizacji na poziomie ponad 50%;

– wojska obrony terytorialnej – pozostające pod dowództwem narodowym, przeznaczone do prowadzenia działań na obszarze kraju; w strefie bezpośrednich działań wojennych poszczególne formacje wojsk obrony terytorialnej mogą także być czasowo podporządkowywane operacyjnie dowództwom sojuszniczym.

W czasie pokoju Siły Zbrojne utrzymują odpowiedni system mobilizacyjny, obejmujący zarządzanie zasobami osobowymi, materiałowymi i transportowymi oraz szkolenie rezerw. Jego zadaniem jest zapewnienie rozwinięcia sił zbrojnych do etatu czasu wojennego, a także ich uzupełniania w toku działań wojennych. System ten będzie dostosowywany do nowych wymogów strategicznych, odpowiednio do pokojowych przekształceń sił zbrojnych i zmiano do ich potrzeb na czas wojny. Do najważniejszych działań w tym zakresie należą:

– modyfikacja podsystemu planowania mobilizacyjnego, stosownie do nowych rozwiązań prawnych i ekonomicznych obowiązujących w państwie;

– wdrożenie nowych programów szkolenia żołnierzy rezerwy;

– wzmocnienie struktur wojennych terenowych organów administracji wojskowej;

– przebudowa podsystemu uzupełniania strat ponoszonych w czasie wojny, z uwzględnieniem zasady dostarczania do jednostek bojowych wyszkolonych żołnierzy rezerwy wraz ze sprzętem.

W programie rozwoju Sił Zbrojnych RP – uwzględniając założenia Inicjatywy Zdolności Obronnych NATO – jako priorytetowe kierunki przyjęto:

– sprawność rozwijania strategicznego oraz mobilność operacyjną i taktyczną;

– skuteczność działania w operacjach wojennych i reagowania kryzysowego, w tym zwiększenie skuteczności rażenia ogniowego;

– efektywność informacyjną, w tym interoperacyjność oraz sprawność systemów dowodzenia, kierowania i rozpoznania;

– żywotność, umiejętność minimalizowania strat własnych oraz rozwijanie zdolności przetrwania i ochrony wojsk w różnych warunkach;

– ciągłość wsparcia i zaopatrywania, w tym podczas działania w oddaleniu od macierzystych baz.

Cywilna kontrola nad siłami zbrojnymi - jeden z trudniejszych aspektów organizacji państwa demokratycznego, zwłaszcza młode lub nieustabilizowane demokracje (państwa Europy Wschodniej, Bliskiego Wschodu, Ameryki Łacińskiej) często przez brak odpowiedniego uregulowania tej kwestii cierpią różnego rodzaju problemy.

Siły zbrojne to organizacja heirarchiczna, zdyscyplinowana, o silnym poczuciu misji i ducha (w stopniu nie spotykanym w innych działach machiny państwowej), przejawia skłonność do alarmizmu, nacjonalizmu, wojskowi często mają poczucie wyższości nad resztą obywateli, zwłaszcza polityków. Wszystkie te cechy sprawiają, iż zwłaszcza, gdy państwo przeżywa problemy, armia ma skłonność do interweniowania i przejmowania władzy.

Zasady cywilnej kontroli nad siłami zbrojnymi.

By temu zapobiec, w państwie demokratycznym muszą być przestrzegane następujące zasady:

-Pełna zwierzchność i odpowiedzialność władz cywilnych - w kwestii kierunków obieranej polityki, ilości i rodzajów sił zbrojnych, pełna odpowiedzialność musi spoczywać na władzach cywilnych. Kierownictwo poszczególnych organów cywilnych nad armią nie może mieć charakteru czysto nominalnego.

-Separacja struktur wojskowych i cywilnych - wojskowi w służbie czynnej nie mogą piastować funkcji w cywilnych organach władzy, w ministerstwie obrony musi być przestrzegany ścisły rozdział między pionem cywilnym a wojskowym.

-Apolityczność sił zbrojnych - w armii nie może być prowadzona jakakolwiek działalność i agitacja polityczna, wojskowi nie mogą być członkami partii politycznych, armia nie może być angażowana w działalność polityczną.

-Ograniczenie wewnętrznych funkcji sił zbrojnych - funkcje gospodarcze i inne skierowane do wewnątrz państwa (utrzymanie porządku społecznego, funkcje policyjne) powinny być ograniczone do niezbędnego minimum.

-Zapobieganie autonomizacji sił zbrojnych - zbyt daleko idące przywileje, oddzielne osiedla, szkoły itp. sprzyjają wyalienowaniu armii ze społeczeństwa. Wojskowi muszą mieć poczucie zbieżności swoich interesów z interesami reszty społeczeństwa.

W aspekcie organizacyjnym zapobiega autonomizacji podporządkowanie w czasie pokoju sztabów poszczególnych sił zbrojnych bezpośrednio ministrowi obrony, nie sztabowi głównemu.

Zabezpieczenie interesów sił zbrojnych, docenienie ich roli - sprawne sądy wojskowe, odpowiednie płace a także docenienie roli i znaczenia sił zbrojnych przez społeczeństwo i elity (przez odpowiednie celebrowanie świąt związanych z wojskiem, parady etc.). Ważne jest, by społeczeństwo rozumiało problematykę wojskową, by nie dopuszczono do powstania nastrojów wrogich wojskowym (ze względu na tendencje pacyfistyczne, niechęć do wydatków na cele wojskowe), służą temu organizowane przez ministerstwo obrony różnego rodzaju akcje promocyjne i popularyzatorskie.

Część końcowa.

5’ 

-         omówienie zajęć

-         pytania z przerobionego tematu

-         podanie tematu i terminu kolejnych zajęć