Polityka dynastyczna Jagiellonów w XV i XVI wieku.pdf

POLITYKA DYNASTYCZNA JAGIELLONÓW W XV i XVI WIEKU

W pierwszej połowie XV w. Jagiellonowie podjęli próby opanowania tronów Czech i Węgier. Władysław Jagiełło

nie przyjął ofiarowanej przez husytów korony czeskiej. W 1440 r. jego syn i następca w Polsce i na Litwie, Władysław

Jagiellończyk (1434-1444), został wybrany przez Węgrów na króla. Związek Polsko-Węgierski (unia personalna)

istniał do 1444 r. - król Władysław zginął w bitwie pod Warną.

Po śmierci w 1457 r. króla Czech i Węgier, Władysława Habsburga Pogrobowca, w obu państwach zostali wybrani

królowie narodowi: w Czechach król husycki Jerzy z Podiebradu, na Węgrzech Maciej Korwin. Król polski,

Kazimierz Jagiellończyk, żonaty z siostrą Władysława Pogrobowca, Elżbietą Rakuszanką, powołując się na prawo

dynastyczne Habsburgów zgłosił pretensje do opróżnionych tronów. Wobec trwającej wojny z Krzyżakami i trudności

w polityce wewnętrznej, król polski poszedł na kompromis z królem czeskim. W zamian za poparcie atakowanego

Jerzego z Podiebradu, w 1468 r. król czeski uznał syna Kazimierza Jagiellończyka, Władysława, swoim następcą w

Czechach - potwierdziła to następnie elekcja szlachty czeskiej po śmierci Jerzego z Podiebradu (1471). Jagiellonowie

rozszerzyli swoje władztwo na Czechy. Z pretensjami do tronu czeskiego wystąpił Maciej Korwin. Wojna zakończyła

się w 1479 r. pokojem w Ołomuńcu - Morawy, Śląsk i Łużyce przypadły jako dożywocie Maciejowi Korwinowi.

Po śmierci króla Macieja Korwina w 1490 r. Kazimierz Jagiellończyk podjął kolejną próbę opanowania tronu

węgierskiego dla swojego młodszego syna Jana Olbrachta. Podobne starania rozpoczął król czeski Władysław

Jagiellończyk, brat Olbrachta. W starciu zbrojnym zwyciężył król Czech, który koronował się na króla Węgier,

jednocząc w swoich rękach dwa państwa. Pokonany Jan Olbracht powrócił do Polski, gdzie w 1492 r. zmarł jego

ojciec Kazimierz Jagiellończyk, i objął opróżniony tron polski.

Na przełomie XV i XVI w. władztwo jagiellońskie obejmowało państwa: Koronę (Polskę), Litwę, Czechy, Węgry -

rozciągało się na północy od Morza Bałtyckiego, na wschodzie od ziem ruskich, na południu do Morza Czarnego i

Adriatyckiego, na zachodzie do rzek Odry, Nysy Łużyckiej i środkowego biegu Dunaju, po granice z Italią.

Polityka dynastyczna, charakterystyczna nie tylko dla dynastii jagiellońskiej, zmierzała do opanowania drogą

układów dynastycznych, umów międzypaństwowych, państw i terenów sąsiadujących. Mistrzami w tej trudnej i

skomplikowanej grze politycznej byli Habsburgowie - drogą mariaży zajęli wiele tronów europejskich, wygrywając

rywalizację o wpływy w Europie środkowej z Jagiellonami. W 1515 r. w Wiedniu doszło do podpisania jagiellońsko-

habsburskich układów dynastycznych - Ludwik Jagiellończyk (syn króla Węgier i Czech Władysława) pojął za żonę

Marię Habsburg, a jego siostra Anna wyszła za mąż za Ferdynanda Habsburga, syna cesarza Maksymiliana. Kiedy w

1526 r. w bitwie z Turkami pod Mohaczem zginął bezpotomnie Ludwik Jagiellończyk, król Czech i Węgier,

Ferdynand Habsburg zajął opuszczone trony. Habsburgowie stali się najpotężniejszą dynastią na świecie, panując

także w Hiszpanii, Niderlandach i na ziemiach włoskich.