Na potrzeby dziecięcej autonomii dorośli mogą reagować w różny sposób. H.R. Schaffer wskazuje na cztery modele postaw dorosłych wobec dzieci.
Konsekwencją takiego modelu jest ukształtowanie ludzi, którzy mają poczucie nieograniczonej autonomii, dla których własne potrzeby i pragnienia są najważniejszą wartością, a potrzeby innych nie są ważne. Ludzie ci mają trudności z zaakceptowaniem obowiązujących reguł społecznych, które mogą być odbierane jako ograniczające swobodę, kreatywność i prawo do samorealizacji.
Konsekwencją jest ukształtowanie osób zależnych od otoczenia, podporządkowanych, trudności z wyrażaniem własnej opinii, podejmowaniem niezależnych decyzji, trudności działania w sytuacjach niestandardowych, wymagających kreatywności i autonomii.
Model ten to w zasadzie połączenie 1 + 2. dla tego modelu jest bowiem charakterystyczne dawanie dziecku przyzwolenia na całkowicie swobodne działanie w niektórych sytuacjach np. zabawie, a cofanie tego przyzwolenia w innych.
Konsekwencje tego modelu. Dziecko może mieć poczucie konieczności walki o swoje prawa i autonomię, a także przekonanie, że świat opiera się na rywalizacji, którą wygrywają najsilniejsi. Jeśli rodzice zawsze narzucali dziecku swoją wolę (wykorzystując silniejszą pozycję) może to prowadzić do kształtowania się postawy bierności, bezradności, bezsilności, braku wpływu na otaczającą rzeczywistość, w której bierność i poddanie się jest najlepszą metodą przetrwania.
Wszystkie trzy modele są źródłem zagrożeń dla rozwijającego się poczucia autonomii, ponieważ nadmiernie je rozbudowują bądź ograniczają. Jeśli kontrola zewnętrzna jest zbyt surowa lub zbyt wczesna może narazić dziecko na uczucie bezsilności i zawstydzenia. Z kolie brak kontroli sprawia, że dziecko popada w stan zagubienia wobec otoczenia i granic.
4. Model wzajemności i współdziałania - dzieci uczą się bycia równorzędnym partnerem w interakcjach z innymi. Zachowują poczucie poszanowania dla siebie i innych, z którymi współpracują nie na zasadach walki czy uległości, ale wzajemnego dopasowania się, z przekonaniem, że każda ze stron jest równie ważna i wartościowa oraz ma wiele do zaoferowania. Dziecko w tym modelu uczy się koordynować własną wolę z wolą innych. Środowisko powinno zachęcać dziecko do stania na własnych nogach, a zarazem bronić je przed niepotrzebnymi i nadmiernymi doznaniami upokorzenia i zawstydzenia.
Rodzice oczekują od dziecka szacunku, przestrzegania reguł. wzajemność wymaga jednak podmiotowego traktowania dziecka. może się to przejawiać np. nieprzywoływaniem dziecka z błahego powodu, gdy jest zaangażowane w zabawę, szacunku dla jego wyborów, uwzględnianiu jego zadania, nieoszukiwaniu .
butterflymeg