1. Teoria czynności Tomaszewskiego.
CZYNNOŚĆ= proces ukierunkowany na osiągnięcie wyniku o strukturze kształtującej się stosownie do warunków, tak, że możliwość osiągnięcia wyniku zostaje utrzymana Czynnościami steruje proces przetwarzania info na poziomie semantycznym Czynności człowieka tworzą hierarchiczne systemy określane przez przyjęte cele Struktura czynności jest funkcją wartości podmiotu i możliwości Z- zadanie, W- wynik Z-W= ukierunkowany przebieg aktywności człowieka S-R= zachowanie reaktywne- bez zamierzonego celu S-O-R= zachowanie celowe SKŁADNIKI DUSZY WG ARYSTOTELESA Roślinna- czująca Zwierzęca- pożądająca Rozumna- ludzka PRAWO EFEKTU- THORNDIKE’A Badania na kotach zamkniętych w klatce, miały się uczyć jak z niej wyjść, tylko jeśli wyszły, to dostawały pokarm. Wniosek Thorndike’a: podczas uczenia się powstają w mózgu różne połączenia, z których te umożliwiające wyjście z klatki utrwalają się, natomiast pozostałe jako nieefektywne są eliminowane. Stąd prawo efektu: Im większe zadowolenie lub przykrość, tym większe wzmocnienie lub osłabienie związku"
2. Próby weryfikacji teorii Freuda.
PRÓBY EMPIRYCZNEJ WERYFIKACJI TEORII FREUDA
ð twierdzenia Freuda:
ú dotyczą zależności empirycznych (stosunki między dziećmi a rodzicami tej samej płci),
ú mają status hipotez wyjaśniających (konflikt między ego a id i superego) lub
ú założeń niepodlegaj. weryfikacji (sprowadzenie potrzeb do 2 popędów)
ð metody weryfikacji:
ú konstruowanie modeli – wyuczono szczury agresji wobec siebie nawzajem, potem zabierano jednego szczura, podstawiano lalkę, którą ten drugi atakował, gdy nie było nawet lalki to szczur atakował ścianę klatki
ú człowiek rzutuje niezaspokojony popęd na zewnątrz - osoby głodzone po pewnym czasie w teście plam atramentowych fantazjowały więcej o jedzeniu
ú badanie kwestionariuszowe nad osobowością wykazały korelację między uporem a skąpstwem oraz między skąpstwem a zamiłowaniem do porządku (syndrom osobowości analnej)
ú badania antropologiczne nie potwierdziły powszechności występowania fazy latencji w rozwoju dzieci z różnych kultur
ú badania rozwojowe wykazały, że niemowlęta doświadczają stymulacji oralnej i genitalnej jako przyjemności, nie potwierdziły przekonania chłopców o tym, że genitalia u wszystkich ludzi są podobne, a brak członka u dziewczynek to kalectwo, nie dowiedziono, że wszystkie dzieci odczuwają pociąg do rodzica tej samej płci i niechęć do rodzica przeciwnej
ð weryfikacji poddano twierdzenia a) wyprowadzone z tw. Freuda, b) będące odległymi analogiami, c) wyprow. z teorii F, ale wysoce wyizolowane ® niewiele generalnie wynika ani z obalenia ani z potwierdzenia tych teorii
ð teoria F. zawiera wiele jawnych i ukrytych założeń, twierdzenia są słabo powiązane logicznie, każda z subteorii ma własną terminologię ® zakwestionowanie fragmentu nie prowadzi do naruszenia całości i na odwrót ® teoria F. jest niewywrotna (pytanie czy w ogóle posiada status teorii?)
Łuria i Eysenck - eksperymentalne badania procesu śnienia no i Fromm podważył słuszność kompleksu Edypa, ale to chyba nie jest weryfikacja.
3. Prawo efektu.
-wyjaśninie zmienności zachowania
prawo efektu Thorndike’a:
ú jeżeli dokonało się podatne na zmiany połączenie danej sytuacji z daną odpowiedzią i jeśli towarzyszy mu zadowolenie, siła połączenia wzmocniła się dzięki temu
ú natomiast jeśli po dokonaniu połączenia następuje niezadowolenie, jego siła ulegnie osłabieniu
4. Prawo Yerksa-Dodsona.
Wg teorii instynktów motywacja ma charakter wrodzony, mechanistyczny i pozbawiony kontroli myślowej. Jednak teoria ta ustąpiła miejsca teorii popędu, czyli uczenie się przez organizm nowych reakcji w oparciu o napięcie wynikające z pierwotnych lub nabytych popędów. Reakcje, które prowadzą do redukcji napięcia, zostają utrwalone Ta teoria homeostatyczna nie wyjaśnia jednak zachowania motywowanego poszukiwaniem pobudzenia i aktywności motywowanej ciekawością czy zabawą. Teoria pobudzenia opisała zjawisko polegające na powszechnie stwierdzanym poszukiwaniu przez ludzi i zwierzęta optymalnego poziomu pobudzenia. Prawo Yerkesa-Dodsona głosi, iż poziom pobudzenia i poziom wykonania pozostają w zależności krzywoliniowej. Jeśli doszło do niepowodzenia w działaniu to wytłumaczyć to możemy albo poprzez niedostateczny poziom zdolności, albo niewielkie umiejętności. Natomiast niepowodzenie może też wynikać z motywacji, małej bądź zbyt dużej. W miarę wzrostu natężenia motywacji, wzrasta również sprawność działania, do pewnego poziomu motywacji – optymalnego (1 prawo). Związane jest to ze wzrostem sprawności działania, ale po przekroczeniu poziomu optymalnego, ta sprawność się obniża. Zatem można przyjąć, że motywowanie ma pewną granicę, która jest różna dla różnych ludzi. Każdy z nas posiada subiektywny próg optymalny.
Dla wykonania zadań trudnych, optymalny jest niski poziom motywacji (2 prawo). Wykonując zadania łatwe, możemy tolerować nawet b. wysoki poziom motywacji. Im trudniejsze zadanie, tym korzystniejsza, ponieważ niższa, motywacja.
_
dla wykonania każdego zadania istnieje optymalny poziom pobudzenia, przy którym zadanie to jest wykonywane najlepiej. Zarówno niższy jak i wyższy poziom pobudzenia upośledza sprawność wykonania. Na przykład gdy jesteśmy słabo motywowani do znalezienia pracy, to szukamy jej nieskutecznie (niski poziom pobudzenia emocjonalnego i niski poziom wykonania). Jeśli jednak jesteśmy skrajnie motywowani, bardzo nam zależy i jesteśmy potężnie sfrustrowani, to nasze poszukiwania mogą być chaotyczne, a zachowanie na rozmowach kwalifikacyjnych nerwowe, co także zmniejsza szanse na powodzenie - czyli wykonanie zadania.
5. Do kogo nawiązywał James.
Amerykanin James, jak Hume postulował zajęcie się strumieniem aktywności zamiast świadomości ® behawioryzm
William James utrzymywal, podobnie jak Arystoteles znacznie wczesniej, ze kolejnosc jest odwrotna - najpierw nasz organizm reaguje, a potem odcuwamy emocje
Hume interpretuje doświadczenie nie jako strumień świadomości, lecz aktywności. Jest on charakterystyczny zarówno dla ludzi, jak i zwierząt. Pogląd ten zaakceptowali behawioryści, powołując się jednak na bardziej dosłowne sformułowanie tej tezy w dziełach współtwórcy pragmatyzmu, amerykańskiego filozofa i psychologa Williama Jamesa (1842-1910)"
6. Prawo figur Rubina.
Duński psycholog E. Rubin (Tomaszewski 1984) scharakteryzował figurę, która w odróżnieniu od tła jest postacią, w sposób następujący:
1) Figura ma tożsamość. Jej elementy określone przez miejsce w strukturze uzyskują sens, co świadczy o prymacie całości nad częściami.
2) Figura ma kształt, czyli kontur. Tło jest bezkształtne
3) Figura jest masywniejsza, wyróżnia się z tła. Jest jakby wysunięta do przodu.
4) Figura dąży do spoistości, formy zamkniętej, doskonałej, zrównoważonej.
5) Figura jako postać dzieli się na mniejsze całości. Jeśli ulegnie rozbiciu, jej elementy uzyskują rangę całości, łączą się w mniejsze układy, bądź same stają się izolowanymi figurami, np. Wenus bez rąk, Nike bez głowy.
(Rubin:
ð scharakteryzował figurę, która w odróżnieniu od tła jest postacią:
1. figura ma tożsamość, jej elementy określone przez miejsce w strukturze uzyskują sens ® prymat całości nad częściami
2. figura ma kształt (kontur), tło – bezkształtne
3. figura masywniejsza, wyróżnia się z tła, wysunięta do przodu
4. figura dąży do spoistości, formy zamkniętej, doskonałej, zrównoważonej
5. figura dzieli się na mniejsze części, po rozbiciu elementy uzyskują rangę całości, łączą się w mniejsze układy lub stają się same izolowanymi figurami)
7. Jakie są dynamizmy.
- fizjologicznych potrzeb organizmu- popędy, odruchy warunkowe - aktywności eksploracyjno- ćwiczącej- układ nerwowy- odbieranie bodźców i reagowanie na nie - interakcyjnych potrzeb psychicznych ( potrzeba bezpieczeństwa, akceptacji, więzi emocjonalnej i pochodne) - dynamizm ustalania zgodności poznawczej - dynamizm realizacji wartości
8. Wzór na STM, czy ma ograniczoną pojemność.
pamięć krótkotrwała (ang. short-term memory, STM), procesy pamięciowe związane z utrwalaniem postrzeganych ostatnio zdarzeń i doświadczeń; pamięć krótkotrwała ma ograniczoną pojemność i bez powtarzania przechowuje informację tylko przez krótki czas
STM znaczy pamięć krótkotrwała wzór na pojemność 7 +/- 2 elementy
9. Stadia rozwoju Piageta.
Piaget wprow. aparat matemat. do analizy myślenia dziecka, przyjm., ze rozwój rozumienia zjawisk fiz. jest wyrazem kształt. się funkcji odległości
- inteligencja sensomotoryczna 0-2 stałość przedmiotu - inteligencja przedoperacyjna 2-6 czynności symboliczne, rozwój mowy, stałość cech, szeregowanie, klasyfikowanie, egocentryzm - operacje konkretne 6-12 decentracja, rozumowanie sylogistyczne, zdolność do zachowania ilości: masy, objętości - operacje formalne- 12-15 myślenie abstrakcyjne, hipotetyczno-dedukcyjne, logika
10. Stadia rozwoju Ericksona.
Rozwój psychospołeczny= konflikty i wyzwania przez całe życie, jednostka nie może podołać nowym wyzwaniom korzystając z kompetencji nabytych w poprzednich stadiach, więc następuje kryzys, aby go pokonać następuje długi cykl przemian, które ostatecznie prowadzą do: nabycia nowych kompetencji i scalenia ich z uprzednio nabytymi 1. NIEMOWLĘCTWO-zaufanie do środowiska zewnętrznego 0-1,5 2. DZIECIŃSTWO- -poczucie autonomii w działaniu, np. eksploracja, manipulacja 1,5-3 3. WIEK ZABAW- inicjatywa działań 3-6 4. WIEK SZKOLNY- poczucie własnej kompetencji- początek szkoły- 6 5. WCZESNA (13-17) I PÓŹNA (18-22) ADOLESCENCJA- poczucie własnej tożsamości i tożsamości grupowej 6. WCZESNA DOROSŁOŚĆ (23-34)- intymność 7. ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ (35-60) możliwość rezygnacji z „ja” na rzecz bliskich, produktywność 8. PÓŹNA DOROSŁOŚĆ (more than 61)poczucie satysfakcji z życia, mądrość
11. Definicja mechanizmów obronnych ego.
Pozwalają zachować nam korzystne zdanie o sobie i obraz własnej osoby w oczach innych. Są efektem nieustających zmagań między id i superego. To nasze strategie umysłowe służące do ochrony przed ustawicznym konfliktem między id a superego
*regresja *projekcja *racjonalizacja *sublimacja
12. Czy Wundt założył labo w Lipsku.
Założył
13. Autor teorii antylokalizacyjnej.
Goldstein-twórca koncepcji antylokalizacyjnej
14. Eksperyment Kohlera.
UCZENIE SIĘ PRZEZ WGLĄD- Szympans połączył dwa bambusowe kijki w jeden, aby dosięgnąć bananów znajdujących się za prętami klatki
15. Składniki duszy wg Platona.
Dusza składa się z trzech części: Duszy rozumnej, znajdującej się w głowie, Popędliwej, będącej w piersiach, Pożądliwej, przebywającej w brzuchu.
16. Wielka Piątka.
ekstrawersja, przyjazność, sumienność, stabilność, otwartość na doświadczenie
17. Koło emocji Plutchnika
model przedstawiający zbiór podstawowych emocji; wyróżnia on osiem podstawowych emocji, które tworzą cztery pary przeciwieństw: radość - smutek, strach - gniew, zdziwienie - oczekiwanie oraz akceptacja - wstręt
18. Prawo Fechnera i Webera.
IM wiekszym przyrost sily bodzca tym mniejszy przyrost sily wrazenia (proporcjonalnie). w niskich przedziałach intensywności bodźca przy pewnym przyroście jego siły następuje całkiem spory przyrost siły wrażenia, natomiast w wyższych przedziałach przy takim samym przyroście zmiana siły wrażenia jest już znacznie mniejsza (albo na odwrót: do takiej samej zmiany wrażenia trzeba przyłożyć znacznie większą siłę).
19. Czy w fazie genitalnej występuje kompleks Edypa i Elektry. 20. Teoria Masłowa.
1. Samotranscendencja (najwyższy poziom, potrzeba przeżywania szczytowego doświadczenia) czasem określane jako "potrzeby duchowe". 2. Samorealizacja (potrzeba posiadania celów, potrzeba spełnienia swojego potencjału) – potrzeby samorealizacji – wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju swoich możliwości; stanowią środek do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych lub reakcje kompensujące niezaspokojenie innych potrzeb. 3. Potrzeby estetyczne (potrzeba harmonii i piękna) 4. Potrzeby poznawcze (potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości) 5. Szacunek (potrzeby zaufania do siebie, poczucie własnej wartości, kompetencji, poważania) – potrzeby uznania (szacunku) i prestiżu we własnych oczach i w oczach innych ludzi; o pragnienie potęgi, wyczynu i wolności, o potrzeba respektu i uznania ze strony innych ludzi, dobrego statusu społecznego, sławy, dominacji, zwracania na siebie uwagi. 6. Przynależność (potrzeby więzi, afiliacji, miłości i bycia kochanym) występują w usiłowaniach przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencji do nawiązywania bliskich intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu grupy, w dążeniach do tworzenia gangów. 7. Bezpieczeństwo (zależności, opieki i oparcia, protekcji, potrzeba wygody, spokoju, wolności od strachu) pobudzają do działania, zapewniając nienaruszalność, ujawniają się gdy dotychczasowe nawyki okazują się mało przydatne. 8. Potrzeby fizjologiczne (najniższy poziom, jedzenie, woda, tlen, potrzeby seksualne, brak napięcia, sen) gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka
humanistyczna teoria Maslowa jest jedną z teorii wyjaśniających motywację, a wyróżnił motywację braku i motywację wzrostu.
21. Modyfikacje adaptacyjne zacjowania. 22. Karta Hermana i sześcian Neckera, na jakim poziomie to są złudzenia. 23. Teorie motywacji.
1. TEORIA INSTYNKTU
-James (instynkty są celowe, ludzie mają ich więcej niż zwierzęta) - McDOugall (instynkt to dziedziczna dyspozycja charakteryzowana przez ogólne enegetyzowanie, działanie, nastawienie na cel) - Freud (Eros i Tanatos, dwa instynkty rządzące ludzkim zachowaniem, w przeciwieństwie do teorii Jamesa, instynkty są bezcelowe)
2. TEORIA POPĘDÓW A UCZENIE SIĘ
*Woodworth -motywacja to popęd determinujący zachowanie * Clark Hull- motywacja jest niezbędna do uczenia się
3. TEORIA POBUDZENIA
*motywacja to ogólne pobudzenie org do działania na skutek pobudzenia ukł siatkowatego w mózgu (ahhh bmz;) ) * prawo Yerkesa-Dodsona
4. HUMANISTYCZNA TEORIA MOTYWACJI WZROSTU
5. SPOŁECZNO- POZNAWCZE TEORIE MOTYWACJI
*Kurt Lewin- rozbieżność między stanem aktualnym a celem; *Festinger- dysonans poznawczy *Rotter- teoria społecznego uczenia się
24. Wady introspekcji.
- niesprawdzalność - bezproduktywność - mglistość wyników - fałszywość zeznań badanych, w tym a) wstyd przed wywnętrzaniem się b) lenistwo c) nastawienie ekstrospekcyjne - pomyłki interpretacyjne - zależność wyników od jakości badanego przedmiotu - pozorne reminiscencje (dostrzeganie związków tam, gdzie w rzeczywistości ich wcale nie ma) - analiza zjawisk psychicznych w oderwaniu od przeżywających je podmiotów - tworzenie fikcji na użytek teorii - trudność trafnego nazywania zjawisk psychicznych (szczególnie przez dzieci) - trudność przy zbieraniu zeznań introspekcyjnych - trudności w doborze osób badanych Większość z tych zarzutów została odparta lub zdeprecjonowana przez Mieczysława Kreutza
co do tej introspekcji - tekst ze slajdów - wg Watsona introspekcja nie ma racji bytu bo nie pozwalasie wypowiadac obiektywnie o rzeczywistym przedmiocie psychologii.
25. Modyfikacjeadaptacyjne zachowania. 26. Czy Tomaszewski założył szkołę w Lwowie. Czy założył Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
nie założył szkoły we Lwowie, wykładał tam na Uniwersytecie, nie założył też PTP, ale był jego honorowym przewodniczącym
27. Inne nazwy warunkowania klasycznego.
Warunkowanie klasyczne = Warunkowanie Pawłowowskie = Warunkowanie Reaktywne = Warunkowanie I Typu
28. Co leży u podstaw Gestalt.
OPIERA SIĘ NA TYM, ŻE PERCEPCJA NIE JEST SUMĄ ELEMENTARNYCH DOZNAŃ, SPOSTRZEŻENIA MAJĄ FORMĘ ZŁOŻONYCH CAŁOŚCI.
29. Przypisać cechy do osobowości. 30. Porównaj teorię osobowości Hipokratesa i Scheldona.
Hipokrates - ciało zawiera 4 podstawowe płyny - humory, z których każdy wiąże się z temperamentem - wzorem zachowań i emocji. - sangwinik - choleryk - flegmatyk - melancholik William Sheldon - powiązał budowę ciała z temperamentem - typ endomorficzny (gruby,miękki, okrągły) - ludzie zrelaksowani, lubiący jeść, towarzyscy - typ mezomorficzny (muskularny, kanciasty, silny) - ludzie silni, energiczni, asertywni, odważni - typ typ ektomorficzny (chudy, wysoki, kruchy) - bystrzy introwertycy o upodobaniach artystycznych, myśliciele
31. Adaptacyjne machanizmy Lorenza.
1) UCZULANIE - onizenie progu wrazliwosci na pewne bodzce (np frenezja u drapieznych ryb, ktore jak zobacza lawice malych ryybek to zaczynaja klapac, albo"frenetyczne", ciagnace sie oklaski calej widowni po wystepie jakiegos uwielbianego artysty) 2) ODCZULANIE - habituacja inaczej, z bmz to chyba kojarzymy co? :) 3) WDRUKOWANIE, jw 4)DOCIERANIE - automatyczne doskonalenie reakcji, bez wzmocnienia (jak kurczaczkom malym cos sie dopiero dziobac nauczyly sie zasloni oczy na pare dni to jak sie odsloni to dziobia tak samo umiejetnie jak inne kurczaczki :) ) 5) UCZENIE SIE URAZOWE - obrazowo mowiac, jak zjadles cos i sie strules jak cholera to potem tego nie wezmiesz juz do ust 6) ODRUCHY - skladajace sie na instynkty
32. Sublimacja.
Sublimacja - jeden z mechanizmów obronnych osobowości. Przemieszczenie popędu, polega na poszukiwaniu zajęć zastępczych dla niezrealizowanych popędów. Np. dawaniu upustu popędom seksualnym w sztuce.
33. Synchronizm akazualny.
Carl Gustav Jung przeciwstawił synchroniczność zasadzie przyczynowości (związkom przyczynowo-skutkowym), twierdząc, że istnieją takie związki zdarzeń, które z pewnego punktu widzenia są znaczące, ale nie łączy je żaden ciąg przyczynowo-skutkowy. Zjawisko to Jung określał mianem "znaczącej koincydencji", "związkiem nieprzyczynowym", "akuzalnym determizmem", "synchronii akauzalnej" etc. W pewnych okolicznościach zdarzenia, które dzieją się w tym samym albo nawet w różnym czasie, ale niekoniecznie w tym samym miejscu, i nie są efektem zwykłej przypadkowości, ani też nie są ze sobą powiązane związkiem przyczynowo-skutkowym, wymagają, zdaniem Junga, innej zasady wyjaśnienia. Zasadę tę spełnia, według niego, właśnie akauzalny determinizm, czyli synchroniczność. Chodzi tu więc o takie wydarzenia, które nie będąc powiązane związkiem przyczynowo-skutkowym, zyskują nowy wymiar koincydencji, który Jung definiuje "jako psychicznie uwarunkowaną względność przestrzeni i czasu"1. I niżej wyjaśnia: "Znacząca koincydencja czy odpowiedniość stanu psychicznego i stanu fizycznego, które nie mają ze sobą żadnego związku przyczynowego, oznacza, ogólnie rzecz biorąc, że jest to modalność bez przyczyny, ťakauzalne uporządkowanieŤ"2 W czasie jednej z rozmów Junga z pacjentką, która opowiadała mu, że miała sen o skarabeuszu, w oknie gabinetu pojawił się owad z rzędu skarabeuszowatych – pospolity złotawiec (Cetonia aurata). Junga zafrapował ten wyjątkowy zbieg okoliczności, którego nie mógł wyjaśnić, opierając się o związek przyczynowo-skutkowy. Zjawisko to było dla niego wyrazem zasady akauzalnej – stanowiło przypadek szczególnej koincydencji zdarzenia w świecie fizycznym i sytuacji psychicznej. Nazwał je synchronicznością. Psychologia naukowa ma trudności z badaniem tego typu zjawisk. Ich irracjonalny i przypadkowy charakter sprawia, że nie są one w ogóle brane pod uwagę lub są uznawane za anormalne, np. za przejaw myślenia typowego dla człowieka pierwotnego, dziecka lub chorego psychicznie. Jung zwrócił uwagę nie tyle na to, że sen o skarabeuszu mógł zapowiedzieć pojawienie się rzeczywistego owada podczas jego spotkania z osobą mającą wspomniany sen, ale na fakt psychologicznego znaczenia owej koincydencji. Z tego „przypadku” można wyciągnąć ogólną obserwację, że psychika rejestruje pojedyncze, dla niej znaczące, zbiegi okoliczności. Odrębną sprawą jest trudna do zweryfikowania kwestia (jeśli to w ogóle jest możliwe), czy skarabeusz (lub inny obiekt) we śnie wskazuje na pojawienie się jego odpowiednika w rzeczywistości1.
psychUW