Ćwiczenia w wodzie.doc

Temat: Ćwiczenia w wodzie

Woda dzięki swym różnorodnym właściwościom fizycznym ( stan skupienia, temperatura, ciśnienie hydrostatyczne i dynamiczne wody ) i chemicznym od wieków wykorzystywana jest jako środek leczniczy i profilaktyczny. Dzisiaj środowisko wodne wykorzystujemy do profilaktyki, diagnostyki i terapii nazywając oddziaływanie wody na organizm żywy hydroterapią.

Korzyści wynikające z ćwiczeń w środowisku wodnym są ogólnie znane. Poprawiają stan zdrowia wpływają korzystnie na rozwój fizyczny dziecka przez wszechstronny rozwój cech motorycznych. Środowisko wodne oddziałując na ćwiczący organizm wpływa bardzo korzystnie ( wspomaga leczenie ) na układ naczyniowy, oddechowy i układ ruchu.

Ćwiczenie w wodzie dzięki jej czynnikom fizycznym umożliwia odciążenie organizmu. Umożliwia to wykonanie ruchu w pełnym zakresie w przypadku osłabienia napięcia mięśniowego, wspomaga rozciąganie mięśni i tkanek około stawowych. Rozluźnienie mięśni wynikające z odciążenia wspomaga uzyskanie prawidłowej postawy, elongacje kręgosłupa. Oprócz odciążenia woda daje duży opór dla organizmu poruszającego się w niej, co umożliwia wzmacnianie siły mięśniowej oraz poprawę wytrzymałości dzięki wykonywaniu większej ilości powtórzeń czy pokonywaniu dłuższych dystansów. Ćwiczenia w wodzie o odpowiedniej intensywności powodują zwiększenie wydolności ogólnej organizmu i aktywację układu krążeniowo – oddechowego. Środowisko wodne ma rozległy i korzystny wpływ na organizm przebywającego w nim pacjenta. Odbierane przez kontaktoreceptory bodźce są przenoszone do ośrodkowego układu nerwowego przez co można poprawić orientację przestrzenną poszczególnych części ciała względem siebie. Obserwuje się poprawę koordynacji nerwowo – mięśniowej.

Ćwiczenia w wodzie dla realizacji celów kinezyterapii ogólnousprawniającej, zespołowej mogą się odbywać w basenach o wymiarach 15x6 m, a głębokość nie może być mniejsza niż 75cm. Tylko taki zbiornik pozwala na pełną realizację zadań kinezyterapeutycznych, ponieważ umożliwia naukę pływania i nurkowanie. Niecka basenu, na całym obwodzie, powinna mieć zamocowane w ścianach, nieco wyżej od lustra wody, poręcze umożliwiające autosekurację. Oprócz tego są one pomocnicze przy wykonywaniu wielu ćwiczeń. Basen powinien mieć bezpieczne i wygodne wejście do wody w postaci niskich schodów z poręczami. Jeżeli w zajęciach w basenie uczestniczą chorzy z dużymi ograniczeniami funkcji lokomocji poruszający się na wózkach inwalidzkich należy go wyposażyć w przenośne stabilne urządzania dźwigowe umożliwiające wkładanie i wyjmowanie z basenu. Znaczna jest również higiena pomieszczenia i wody w basenie. Przestrzeganie obowiązujących w tym zakresie wymogów sprowadza się do dbania miedzy innymi o to, by :

- w pomieszczeniu, w którym znajduję się basen używać obuwia przeznaczonego wyłącznie do tego celu

- basen miał dobrą wentylacje na co składa się nawiew ciepłego i zimnego powietrza. Wymiana powietrza jest istotna ze względu na dużą wilgotność powietrza powstająca w efekcie parowania wody

- każdy ćwiczący przed wejściem do basenu umył pod prysznicem całe ciało mydłem

- ćwiczący byli w czepkach i strojach kąpielowych

- po zajęciach ćwiczący umyli się powtórnie

- całe pomieszczenie- raz dziennie- po zajęciach było umyte środkami odkażającymi i spłukane czystą wodą i osuszone

Bezpieczeństwo ćwiczących podczas zajęć jest czynnikiem bardzo dużej wagi. Zmniejszona przez chorobę sprawność fizyczna pacjentów połączona często z brakiem umiejętności pływania nakazują przestrzegać wszystkich wymogów w tym zakresie, bo tylko w ten sposób można do minimum  zredukować istniejące zagrożenia :

- basen musi być wyposażony w podstawowy sprzęt ratunkowy

- fizjoterapeuta musi umieć pływać i znać podstawowe zasady ratownictwa wodnego

- prowadzący powinien być w stroju kąpielowym, umożliwiającym mu natychmiastową interwencję w razie zagrożenia pacjentów przez wejście do wody

- basen powinien mieć oświetlenie dzienne jaki i sztuczne

- w pomieszczeniu w którym znajduje się basen musi znajdować się telefon lub inne urządzenie alarmowe

- instruktor nie może pod żadnym pożarem opuścić pacjentów znajdujących się w wodzie

- zajęcia może prowadzić dwóch instruktorów ( basen o dużej powierzchni) . Jeden z niech             ( dobrze pływający) znajduję się w wodzie, spełniając poza asekuracją-rolę demonstratora trudniejszych ćwiczeń. Drugi kontrolujący całość.

- w basenach o głębokości wody przekraczającej 1,4 m nie może z jednym prowadzącym być więcej niż ośmiu pacjentów.

Wskazania lecznicze do prowadzenia ćwiczeń w wodzie:

1.                        oddziaływanie na osłabioną siłę mięśniową w niedowładach i porażeniach wiotkich oraz prostych zanikach mięśniowych z nieczynności,

2.                        poprawy ograniczeń zakresów ruchu w stawach powstałych w następstwie przykurczów torebkowo-więzadłowych i mięśniowych,

3.                        przy bolesności stawów

4.                        w przypadku występowania rozległych blizn tkankowych w celu ich uelastycznienia

5.                        jako ćwiczenia w odciążeniu

Ćwiczenia w wodzie prowadzone według powyższych wskazań spełniają zadanie stawiane  przed kinezyterapią miejscową i winny być prowadzone w basenach małych uniemożliwiających pływanie na dystansie, pływanie pod wodą oraz wykorzystywanie zabaw o gier czy wyścigów w wodzie. Najczęściej są one wzbogacone środkami fizykoterapii i masażu.

              Temperatura wody w zbiorniku, w którym prowadzi się zajęcia, powinna wynosić 24-25 stopni. Chłodna woda zmniejsza częstotliwość skurczów mięśnia sercowego i pojemność minutową serca o około 25 %. Ponadto dochodzi do odruchowego zwężenia naczyń krwionośnych skóry z jednoczesnym przekrwieniem mięśni. Fakt ten oddziaływuje korzystnie na krążenie obwodowe.

Woda cieplejsza około 36 stopni działa odwrotnie. Czynnik termiczny powoduje obniżenie napięcia mięśniowego, pobudliwość UN, co może się objawiać zmniejszeniem odczuć bólowych w czasie wykonywanych ćwiczeń.

              Innym korzystnym czynnikiem jest ciśnienie hydrostatyczne wody. To dzięki niemu oddziaływuje się na układ oddechowy przez zwiększenie ucisku na klatkę piersiową i powłoki jamy brzusznej utrudniając wdech. Wydech jest w tych warunkach wspomagany. Dzięki czemu ćwiczenia oddechowe w wodzie powodują zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, wzmocnienie mięśni oddechowych, usprawniają oddychanie jak również zwiększają pojemność życiową płuc.

Zajęcia w wodzie korzystnie wpływają również na psychikę. Możliwość wykonywania ruchu czynnego w sytuacji zmniejszenia siły mięśni o 75% napawa wiarą w skuteczność całego procesu leczenia. Ułatwione jest także chodzenie krokiem naprzemiennym na co wpływa fakt pozornego odciążenia ciała. Powoduje to wyzbycie się przez pacjenta uczucia lęku i ułatwia przejście do innych ćwiczeń w nauce chodzenia poza środowiskiem wodnym.

              Wskazania do ćwiczeń w wodzie:

- poprawa fizycznej wydolności ogólnej dzięki dużym i dobrym możliwością trenowania układu krążeniowo-oddechowego,

- poprawa wskaźników siły mięśniowej w wielu zespołach dynamicznych. Opór środowiska wodnego jest wprost proporcjonalny do szybkości wykonywanego ruchu i głębokości zanurzenia ćwiczonej części ciała. Te korzyści zapewniają odpowiednio szybkie pływanie na dystansie w dłuższym, zależnym od możliwości ćwiczącego, czasie

- poprawa wyznaczników wytrzymałości ogólnej.

- poprawa koordynacji ruchów

- rozluźnienie patologicznego napięcia mięśniowego pochodzącego ze zmian chorobowych zlokalizowanych w ośrodkowym układzie nerwowym

- nauka chodzenia w jej wstępnych, wczesnych fazach, wtedy, kiedy pacjentowi wolno częściowo obciążyć chorą kończynę dolną

Przeciwwskazaniami są:

- niewydolność układu krążeniowo-oddechowego

- inne schorzenia internistyczne znacząco obniżające ogólna wydolność fizyczną

- ostre stany zapalne, owrzodzenia, otwarte rany

- rozległe odwapnienia kości,

- choroby przebiegające z czasową utratą świadomości.

Zarówno przeciwwskazania i wskazania w poszczególnych przypadkach powinien określić lekarz prowadzący.

              Zasady metodyczne prowadzenia ćwiczeń zespołowych w środowisku wodnym są, w odniesieniu do każdej z grup wiekowej takie same.

Podczas dłuższego pobytu pacjentów w szpitalu należy dzieci, młodzież i osoby w średnim wieku uczyć pływania o ile przed zachorowaniem nie opanowały tej umiejętności. Mając do czynienia z pacjentami w późnym średnim i podeszłym wieku nie należy upierać się przy nauce pływania, a zajęcia prowadzić w formie zadaniowej starając się przy tym do maksimum wykorzystać walory środowiska wodnego. Z chorymi w podeszłym wieku jednostka zajęć w wodzie powinna trwać od 30 do 40 minut.

              Gimnastyka korekcyjna w wodzie:

W procesie korekcji powinny się znajdować codzienne ćwiczenia domowe wg przygotowanego przez nauczyciela zestawu ćwiczeń domowych. Dwie lub trzy godziny lekcyjne tygodniowo gimnastyki korekcyjnej na sali pod opieką nauczyciela oraz jedna lub dwie godziny lekcyjne pływania korekcyjnego dostosowanego do wady postawy ciała.

Program pływania korekcyjnego:

W programie wyróżniamy podział na cztery etapy pływania, płynnie przechodzący jeden w drugi:

Etap I – to przygotowanie organizmu do ćwiczeń w wodzie. Przełamanie lęku, oswojenie się z wodą, opanowanie oddychania

w wodzie, opanowanie umiejętności położenia się na wodzie.

Etap II – to doskonalenie umiejętności oddychania i opanowanie technik pływackich.

Etap III – to doskonalenie technik pływackich z uwzględnieniem pływania korekcyjnego, indywidualny dobór sposobów pływania dla uczestników zajęć.

Etap IV – to pływanie asymetryczne – zmodyfikowane dla indywidualnych potrzeb korekcyjnych style pływackie.

Kryteria kwalifikacji dzieci do zajęć z pływania korekcyjnego: do zajęć gimnastyki korekcyjnej na basenie kwalifikowane są dzieci, które posiadają umiejętność pływania, mają aktualne skierowanie lekarskie z rozpoznaniem wady postawy ciała i nie występują u nich żadne dolegliwości zdrowotne, które mogły by być przeciwwskazaniem do udziału w zajęciach w wodzie.

              Analiza stylów pływackich i ich wykorzystanie w procesie wad postawy ciała.

Styl klasyczny ( żabka )

Technika pływania żabką różni się zasadniczo od innych technik pływackich. W żabce ruchy ramion i nóg są wykonywane równocześnie i cyklicznie. Jest to przyczyną nierównomiernego odbywającego się skokami ruchu pływaka. Styl klasyczny składa się z czterech następujących po sobie ruchów:

-faza zagarnięcia ramionami,

-faza bezruchu ( od zagarnięcia ramionami do rozpoczęcia odepchnięcia ramionami)

-faza odepchnięcia nogami ( kopnięcia )

-faza poślizgu

Ułożenie ciała

W pozycji wyjściowej ciało jest wyprostowane niemal całą tylną powierzchnią przylega do powierzchni wody – faza poślizgu. Jest to szczególnie ważna pozycja z punktu widzenia gimnastyki korekcyjnej ponieważ występuje elongacja kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej jak

i strzałkowej. Ułożenie ciała pływaka zmienia się prawie do pozycji klęku podpartego, którą może przypominać faza wdechu.

Praca ramion

W ruchu ramion wyróżnić możemy trzy fazy:

-Fazę chwytu wody: następuje przywodzenie pierwotne wyprostowanych rąk. W wykonaniu tego ruchu biorą udział mięśnie: najszerszy grzbietu, piersiowy większy, naramienny, kruczo – ramienny.

-Faza zagarnięcia: jest to ruch podczas którego powstaje cała siła napędowa ramion. Ruch rozpoczyna się prostymi ramionami jak w fazie poprzedniej, następnie pojawia się zgięcie w stawach barkowych i łokciowych. Kończąc fazę zagarnięcia następuje pogłębienie ugięcia ramion i zbliżanie się rąk do osi ciała. W fazie tej oprócz mięśni pracujących podczas chwytu wody dołączają się również mięśnie: piersiowy mniejszy, zębaty przedni, czworoboczny i równoległoboczny.

-Faza przeniesienia ramion do przodu: faza ta trwa do pełnego wyprostu ramion w przód. Podczas tego ruchu pracuje mięsień naramienny, trójgłowy ramienia, nadgrzebieniowy, dźwigacz łopatki.

Praca nóg

Stanowi w stylu klasycznym główną siłę napędową. W czasie pracy nóg możemy wyróżnić cztery fazy:

-faza podciągnięcia: w czasie której następuje zgięcie i odwiedzenie w stawach biodrowych , zgięcie w stawach kolanowych, a stopy odwrócone palcami na zewnątrz. W czasie tego ruchu pracują mięśnie biodrowo – lędźwiowe, proste uda, kulszowo – goleniowe, oraz pośladkowe średnie i małe,

-faza chwytu wody,

-faza odepchnięcia: właściwa faza napędowa stylu klasycznego,       w której odepchnięcie nóg odbywa się do tyłu i na boki a pod koniec ruch stopy kierują się do wewnątrz. W wykonaniu tego ruch biorą udział mięśnie kulszowo – goleniowe, pośladkowe wielkie, przywodziciele: wielki, długi i krótki.

-faza wyleżenia: dochodzi do całkowitego złączenia nóg

Podczas pływania stylem klasycznym praca kończyn górnych wymusza u pływaka kyfotyzację odcinka piersiowego kręgosłupa. Przez prawie wszystkie fazy cyklu łopatki są oddalone od kręgosłupa, ruchy ramion prowadzą do intensywnego wzmacniania mm. piersiowych wielkich i małych oraz zębatych przednich. Powoduje to, iż pływanie żabką jest niewskazane przy plecach okrągłych. Z uwagi na symetryczny charakter pracy mięśni nie wskazane jest zalecanie stylu klasycznego w przypadku bocznych skrzywień kręgosłupa – skolioz, ponieważ wzmacnianie mięśni występuje po stronie wklęsłej łuku skrzywienia co powoduje progresję rozwoju wady.  Natomiast w przypadku pleców płaskich sprzyja kyfotyzacji odcinka piersiowego kręgosłupa. W przypadku pracy nóg wzmacniamy mięśnie kształtujące odcinek lędźwiowy kręgosłupa. Po przez odwiedzenie i rotacje zewnętrzną podudzia w czasie fazy odepchnięcia dobrze możemy korygować kolana szpotawe, natomiast niewskazane jest pływanie żabką w przypadku kolan koślawych.

Przykładowe ćwiczenia korekcyjne

Ćwiczenie 1

Pływanie na grzbiecie z deską. Kończyny górne wyprostowane trzymają deskę. Pływak wyciąga mocno ręce za głowę. Nogi pracują do kraula.

Przy takim ułożeniu ciała uzyskujemy bardzo dobrą korekcję postawy ciała w płaszczyźnie strzałkowej jak na przykład plecy okrągłe. W takiej pozycji pływaka łopatki są zbliżone prawie do kręgosłupa,

m. czworoboczny i równoległoboczny bardzo napięte, kręgosłup rozciągnięty wzdłuż osi długiej. Taka pozycja rozciąga mięśnie piersiowe oraz mobilizuje odcinek lędźwiowy do ustawienia w hyperlordozie.

Praca nóg natomiast jak w przypadku klasycznego grzbietu sprzyja korekcji kolan koślawych oraz pobudza mięśnie odpowiadające za wysklepienie stóp.

Ćwiczenie to jest przeciwwskazane dla dzieci z plecami płaskimi lub wklęsłymi, niewskazane jest również w przypadku dużej szpotawości kolan.

Ćwiczenie 2

Ćwiczący leży na plecach kończyny górne ma splecione pod głową, nogi pracują do żabki.

Podobnie jak w ćw. 1 ułożenie kończyn powoduje korekcje pleców okrągłych

( wymusza zbliżenie łopatek do kręgosłupa, zwiększa napięcie m. czworobocznego i m. równoległobocznego, rozciąga mm. piersiowe).

Jest to ćwiczenie działające na kręgosłup jedynie w płaszczyźnie strzałkowej. W odcinku piersiowym wypłaszcza kyfozę, natomiast w czasie pracy nóg szczególnie w fazie podciągnięcia i chwytu wody zmniejsza lordozę w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Dzięki temu jest to idealne ćwiczenie do korekcji pleców okrągłych i okrągło – wklęsłych. Praca nóg jak w przypadku klasycznej żabki wspomaga korekcję kolan szpotawych oraz działa korzystnie w profilaktyce i leczeniu płaskostopia.

Ćwiczenie to nie jest wskazane w przypadku pleców płaskich czy wklęsłych oraz u dzieci z istniejącą koślawością kolan.

Ćwiczenie 3

Ćwiczący płynie na plecach, deska przylega do klatki piersiowej. Nogi pracują do kraula lub do żabki.

Jest to idealne ćwiczenie korygujące plecy płaskie, czy plecy wklęsłe. Chwyt deski leżącej na klatce piersiowej powoduje oddalenie łopatek od kręgosłupa oraz zwiększenie kyfozy w odcinku piersiowym kręgosłupa.

W przypadku, gdy pracują nogi do żabki, w fazie podciągnięcia i chwytu wody zwiększa się kąt przodopochylenia miednicy i pogłębia się lordoza lędźwiowa. Dzięki temu ten sposób pływania jest bardzo dobrym środkiem korygującym plecy płaskie.             

                            AQUA FITNESS to jedna z nowoczesnych form ruchu, która wykorzystuje elementy aerobiku do ćwiczeń w wodzie. Zajęcia odbywają się na pływalni a Instruktor prowadzący znajduje się na brzegu. W tle słychać muzykę, która mobilizuje do wysiłku i nadaje tempo ćwiczeniom. Dzięki wyporności wody kręgosłup oraz stawy nie są nadmiernie obciążone. Pływanie w wodzie to ponad to doskonały sposób na pozbycie się cellulitu. Ćwiczenia w wodzie przyspieszają bowiem przemianę materii i obieg limfy w miejscach zaatakowanych przez skórę pomarańczową.
Podczas zajęć głównie wykorzystywany jest opór wody. Pomocne są przy tym różnorodne przybory: rurki piankowe (makarony), rękawiczki, pasy wypornościowe, deski pływackie, hantle piankowe, mankiety i ciężarki na kostki i nadgarstki.

Wszelki ruch wykonywany w wodzie jest bezpieczną i zdrową formą spędzania czasu wolnego, zarówno dla tych najmłodszych jak i tych najstarszych. Podczas zajęć aerobiku w wodzie wspaniale się bawisz, a przy okazji w fantastyczny sposób pracuje twoje ciało.

Środowisko wodne umożliwia wykonywanie ćwiczeń, które dla niektórych osób są niemożliwe do wykonania na lądzie, gdyż są bolesne lub zbyt trudne. Taka forma ruchu jest polecana niemal wszystkim: osobom po operacjach, otyłym, starszym, cierpiącym na artretyzm, osteoporozę, osobom mającym problemy z układem kostno - stawowym. W wodzie bez obaw mogą też ćwiczyć kobiety w ciąży. Osoby regularnie korzystające z tego rodzaju zajęć mogą spodziewać się wzrostu wytrzymałości organizmu, większej siły mięśniowej, większej gibkości i rozciągnięcia oraz utraty wagi ciała.

Siła wyporu i ciśnienie hydrostatyczne wody zmniejszają do minimum pracę statyczną mięśni konieczną do utrzymania pionowej postawy ciała oraz wpływają na odciążenie stawów i kręgosłupa. Umożliwia to dłuższe wykonywanie ruchów, które na lądzie w znacznie krótszym czasie wywołują zmęczenie.

AEROBIK w wodzie  

·     dzięki oporowi wody gimnastyka w wodzie jest bardziej efektywna od zwykłych ćwiczeń

·     przyczynia się do ujędrnienia ciała, redukcji cellulitu i poprawy wyglądu skóry.

·     wzmocnienia i kształtowania mięśni, redukcji tkanki tłuszczowej, poprawy kondycji i elastyczności ruchowej ciała, zwiększenia odporności na osteoporozę

·     nie obciąża stawów, kręgosłupa, ścięgien i wiązadeł

·     poprawa ruchomości stawów

·     utrata zbędnych kilogramów (45 minut Aqua Fitness pozwala spalić do 500 kcal)

·     nie wymaga umiejętności pływania

·     wpływa korzystnie na samopoczucie likwidując napięcie i stres

·     relaks psychiczny

·     aktywne i przyjemne spędzenie czasu

·     wspaniała zabawa  

  Aqua Fitness wskazany jest dla 

·      osób z bólami kręgosłupa i stawów - poprzez odciążenie możliwość wykonywania treningu bezboleśnie i bezpiecznie

·      dla osób po przebytych urazach tj. złamania, zwichnięcia, skręcenia - zwiększanie ruchomości unieruchomionych wcześniej stawów oraz wzrost siły unieruchomionych mięśni

·      dla osób dotkniętych niedyspozycją ze strony układu oddechowego - udział mięśni oddechowych głównych i pomocniczych (astma bez ataków)

·      dla osób dotkniętych niedyspozycją ze strony układu krążenia - ułatwione odprowadzanie krwi żylnej z części obwodowej ...