mikro 11.01.rtf

mikroekonomia 11 stycznia 2010r.

gospodarstwo domowe:

Ekonomicznym celem działania każdego gospodarstwa domowego jest optymalizacja spożycia, rozumiana zawsze subiektywnie. Niezbędnym warunkiem ku temu jest swoboda wyboru. Tylko w warunkach swobody wyboru, gospodarstwa domowe mogą realizować swoje preferencje, co pobudza do maksymalizowania dochodów. Dążąc do realizacji własnych celów, gospodarstwa domowe wywierają silny wpływ, na makroekonomiczne procesy ekonomiczne. Każde gospodarstwo postępując racjonalnie dąży do osiągnięcia maksymalnego zadowolenia, czyli do największej użyteczności całkowitej. Możliwości wyboru gospodarstwa domowego są zawsze ograniczone dochodami oraz rynkowymi cenami dóbr i usług. Do podstawowych źródeł osobistych dochodów gospodarstw domowych należą: płace, renty, dywidendy, odsetki z oszczędności oraz świadczenia społeczne. W analizie ekonomicznej, wykorzystuje się kilka kategorii dochodu osobistego gospodarstw.

1.dchód osobisty brutto jako całkowity dochód ze wszystkich źródeł

2. dochód osobisty do dyspozycji czyli netto jako dochód brutto pomniejszony o podatek dochodowy i składki na ubezpieczenia społeczne

3. dochód nominalny rozumiany jako określona wartość środków pieniężnych

4. dochód realny określający rzeczywista sile nabywcza dochodu nominalnego, w postaci ilości dóbr i usług możliwych do nabycia, za dany dochód.

Dochód nominalny i realny mogą zmieniać się w przeciwnych kierunkach, w zależności od zmian cen dóbr i usług.

Dochód osobisty do dyspozycji może być przeznaczony ostatecznie na wydatki konsumpcyjne i oszczędności. Poziom wydatków konsumpcyjnych określających tzw. skłonność do konsumpcji zdeterminowany jest głównie poziomem dochodów bieżących, dostępnością do kredytów, zależną w zasadniczym stopniu od poziomu stopy procentowej.

Teoria racjonalnego zachowania konsumenta:

Fundamenty teorii racjonalnego postępowania konsumenta stworzone zostały w II połowie XIX wieku, wtedy po raz pierwszy do analizy ekonomicznej wprowadzono elementy rachunku marginalnego, odnoszącego się do pojęcia użyteczności krańcowej. Ten pomysł wykorzystano później do sformułowanie pojęcia : produkcyjności krańcowej, różnych czynników produkcji, jak również pojęcia: kosztów i utargów krańcowych. Dało to podstawę do zbudowania teorii racjonalnego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Istnieją dwie alternatywne teorie gospodarstwa domowego, prowadzącego po podobnych wniosków. Są to teoria: Konsumpcji i użyteczności oraz Teoria krzywych obojętności.

W teoria użyteczności stawia sie pytanie, co dzieje się z satysfakcją gospodarstwa domowego, gdy konsument ma więcej lub mniej danego dobra.

Natomiast w teorii krzywych objętości, szuka się odpowiedzi na następujące pytanie:

Jeżeli gospodarstwo domowe konsumuje dwa dobra, to z jakiej ilości jednego dobra zrezygnuje, równoważąc to sobie zwiększeniem konsumpcji drugiego dobra o pewną ilość.

To równoważenie, wyrównywanie oznacza pozostawienie użyteczności całkowitej, na niezmienionym poziomie. Użyteczność to suma zadowolenia jaką daje konsumentowi, posiadanie i konsumpcja danego dobra. Całkowita satysfakcja, uzyskana z konsumpcji danego dobra, określana jest jako użyteczność całkowita.

Natomiast krańcowa użyteczność jest stosunkiem, przyrostu użyteczności całkowitej do przyrostu konsumpcji. Ta użyteczność krańcowa inaczej użyteczności ostatniej dodatkowej jednostki danego dobra, w miarę wzrostu jego ilości, maleje. Zjawisko to odzwierciedla nasycalność potrzeb i nosi nazwę - malejącej użyteczności krańcowej, albo pierwszego prawa Gossena. Użyteczność krańcowa jest malejącą funkcją ilości danego dobra, co oznacza że w miarę wzrostu ilości tego dobra, jego użyteczność całkowita, wzrasta. Ten wzrost jest mniej niż proporcjonalny, w efekcie czego tempo wzrostu użyteczności całkowitej zmniejsza się.

Takie ujęcie wyjaśnia zachowanie gospodarstwa domowego, nabywającego tylko jedno dobro. W rzeczywistości, gospodarstwo domowe musi zawsze dokonywać wyboru, między różnymi dobrami. Gospodarstwo realizuje, wtedy racjonalne wybory, kiedy zgodnie z jego preferencjami, zapewniają one, najwyższą użyteczność. Chodzi więc o to aby przy danych dochodach i cenach rynkowych, każda złotówka wydana na zakup ostatniej jednostki każdego dobra, przyniosła mu jednakowy przyrost zadowolenia. Dokonanie takiego wyboru spowoduje więc, wyrównanie użyteczności krańcowych wszystkich nabywanych dór.

Ta właśnie zasada, wyrównywania użyteczności krańcowych, nosi nazwę drugie prawa Gossena.

Współczesna teoria, zachowania się konsumenta opiera się na uporządkowanym systemie preferencji konsumowanych dóbr. Preferencje te ilustrowane są za pomocą tzw. krzywych obojętności. Ta krzywa obojętności ilustruje wszystkie możliwe kombinacje dwóch dób, które dla konsumenta są obojętne. Oznacza to, że każda z tych kombinacji daje konsumentowi, takie samo zadowolenie czyli ten sam poziom użyteczności całkowej. Położenie krzywej obojętności, uzależnione jest od :

- poziomu dochodów do dyspozycji

- poziomu cen rynkowych

Można przyjąć, że te krzywe obojętności tworzą swego rodzaju mapę punktów lub preferencji konsumenta i wyrażają jego indywidualne upodobania, w obojętnej proporcji konsumowanych dóbr. Między tymi dobrami, występuje zjawisko substytucji. Miernikiem efektu substytucyjnego jest krańcowa stopa substytucji, rozumiana jako stosunek przyrostu spożycia jednego dobra, do ubytków innego dobra. Krzywa obojętności skonstruowana jest przy założeniu prawa malejącej substytucyjności krańcowej. Oznacza ono, że każde następne zwiększenie jednego dobra, przy utrzymaniu użyteczności całkowitej na nie zmienionym poziomie, wymaga coraz mniejszych rezygnacji ze spożycia innego dobra.

Znając krzywą obojętności, musimy jasno konfrontować z możliwościami budżetu gospodarstwa domowego. Badamy w tym celu tzw. linie budżetu (lina dochodu), pokazuje ona kombinacje dóbr, które mogą być zrealizowane, przez gospodarstwo domowe, przy danym dochodzie i danych cenach. Każdy punkt na linii budżetu wyczerpuje cały dochód gospodarstwa domowego. (NAPEWNO BĘDĄ Z TEGO PYTANIA)

Kombinacje ilościowe dóbr, leżących pod linią budżetu są realne, ale nie wykorzystują całkowicie środków przeznaczonych na zakup tych dóbr. Natomiast kombinacje ilościowe występujące nad linią budżetu są nie możliwe do zrealizowania, z uwagi na ograniczone środki pieniężne.

Konsument osiąga równowagę w tym punkcie, w którym linia budżetu dotyka możliwie najwyżej położonej krzywej obojętności, tak gdzie jest do niej styczna. W tym punkcie gospodarstwo domowe, osiąga najwyższą satysfakcje, z kombinacji dwóch dóbr, przy wykorzystaniu całego dochodu. Tu użyteczność całkowita jest największa.

OPTIMUM TECHNOLOGICZNE I EKONOMICZNE PRZEDSIĘBIORSTWA WOLNO KONKURENCYJNEGO:

Zarówno jedno jak i drugie optimum, musi opierać się na analizie kosztów. Te koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo, mogą być analizowane w różnych przekorach i dla różnych potrzeb. W rachunkowości przedsiębiorstw, dużą role odgrywają rodzajowy i kalkulacyjny układ kosztów. Punktem wyjścia rodzajowego układu kosztów jest analiza zużywania się poszczególnych czynników produkcji, stąd też wyodrębnia się takie elementy kosztów jak:

- amortyzacja

- koszty materiałowe

- wynagrodzenia

- usługi obce

Podstawą układu kalkulacyjnego jest sposób rozliczania różnych elementów kosztów, na poszczególne wyroby. Z tego względu wyróżnia się :

1. koszty bezpośrednie, które są ponoszone, przy produkcji konkretnych wyrobów (np. koszty materiałowe, koszty robocizny bezpośredniej, itp.)

2. koszty pośrednie (tj. amortyzacja, zużycie energii, koszty administracyjne), których nie można dokładnie przypisać poszczególnym produktom, lecz trzeba je rozliczyć na te różne wyroby, według pewnego przyjętego klucza. Tą podstawą do naliczenia tych kosztów na różne produkowane wyroby jest zwykle wartość zużycia materiałowego czy też koszty robocizny odnoszące się do poszczególnych produktów.

Przy podejmowaniu decyzji dotyczących rozmiarów produkcji i jej struktury asortymentowej, jak też przy ocenie opłacalności tej produkcji, dużą role odgrywa analiza zmian kosztów pod wpływem zmian rozmiarów produkcji. Z tego punktu widzenia, ważne znaczenie ma podział do kosztów na: stałe i zmienne.

Do kosztów stałych zaliczane są takie koszty, których wielkość w zasadzie nie zmienia się, przy zmianie rozmiarów produkcji, zaliczyć można do nich np. koszty utrzymania administracji przedsiębiorstwa, amortyzację, czy też kary płacone przez przedsiębiorstwo z różnych tytułów.

Koszty które zmieniają się, wraz ze zmianami rozmiarów produkcji, nazywane są kosztami zmiennymi. Należą do nich między innymi: płace robotników oraz koszty zużycia materiałów, surowców, pół fabrykatów, paliw, energii, itp.

Koszty całkowite przedsiębiorstwa składają się więc z kosztów stałych i zmiennych.

Jeżeli koszty całkowite, podzielimy przez ilość wyprodukowanych wyrobów to otrzymujemy koszt jednostkowy czyli koszt przeciętny, przypadający na jednostkę wyrobu.

Przy podejmowaniu decyzji dotyczących wielkości produkcji, ważną dla przedsiębiorstwa wskazówką jest kształtowanie się kosztów jednostkowych, przy różnych rozmiarach produkcji.

Do takich analiz przydatna jest kategoria kosztów krańcowych. Koszty krańcowe informują o tym, jak wzrastają koszty całkowite, przy wzroście produkcji o jednostkę wyrobu (1 sztuka). Ze względu na to, że suma kosztów stałych jest jednakowa, nie zależnie od rozmiarów produkcji to koszt krańcowy wrasta, z powodu wzrostu kosztów zmiennych.

Kc=Ks+Kz

           Kc

Kp=-------------

        x (produkcja)