J. Brzechwa - Quasi unafantazia.pdf - Jan Brzechwa - ILZAK

Jan Brzechwa

Quasi una fantasia

Okazałaś się najcudowniejszą kochanką. Mówię ci to ja, stary Don Juan.

Wiesz sama, że nie ja tego chciałem. Przeciwnie, broniłem się. Wreszcie

jednak uległem. Ale teraz nie żałuję. Nie każdemu mężczyźnie w moim wieku

dane jest przeżyć równie pasjonującą przygodę. Mógłbym powiedzieć - miłość,

ale nie chcę się ośmieszać. Jesteś, Agnieszko, taka młoda! A ja? Starszy

pan, któremu raczej wypadałaby poddać się rezygnacji i żyć wspomnieniami.

O, właśnie. Niektóre z tych wspomnień ściśle związane są z tobą.

Oświadczyłaś mi, że czujesz wewnętrzny imperatyw, aby mnie uczynić

pierwszym swoim mężczyzną, że przemożna siła kazała ci spędzić tę noc ze

mną. Wewnętrzny imperatyw. To ładnie powiedziane. Co prawda brzmi trochę

antycznie. Że niby tak postanowiła Afrodyta albo któryś z innych bogów

nieśmiertelnych. Nie będę się z tobą spierał. Ale wobec tego pozwól, że

postaram się rozumować tymi samymi kategoriami, a to z kolei wymaga pewnych

zwierzeń. Spośród przygód mojego bujnego i długiego życia muszę opowiedzieć

ci dwie, gdyż to one prawdopodobnie przyczyniły się do obudzenia w tobie

owego wewnętrznego imperatywu. Jestem wprawdzie zdecydowanym racjonalistą,

ale chętnie przyjmę to mistyczne usprawiedliwienie mojej wobec ciebie

uległości. Przysuń się do mnie, o tak, i posłuchaj. Nie, nic się nie stało.

Po prostu połaskotały mnie twoje włosy. Teraz już dobrze. Tylko proszę cię,

nie zaśnij. Nawet gdyby cię moje opowiadanie cokolwiek nużyło.

Działo się to na początku roku 1926. Wiem, że dziewczęta w twoim wieku nie

lubią takich zamierzchłych historii. Ale możesz być pewna, że i ciebie czas

nie oszczędzi. Ani się obejrzysz, jak nasza dzisiejsza rozmowa stanie się

odległym wspomnieniem z epoki dawno minionej. Nie zdajesz sobie sprawy, jak

szybko biegną lata. Byłem i ja niegdyś młody. Ba, najmłodszy ze wszystkich.

Wtedy nie uwierzyłbym nawet, że spotka mnie złośliwość losu, która każe mi

przekroczyć pięćdziesiątkę. Uważam to za jawne bezprawie, gdyż nigdy

jeszcze nie czułem w sobie tylu sił żywotnych, co dziś, gdy jestem przy

tobie. Ale wtedy miałem siedemnaście lat i ze sztubackim infantylizmem

odczuwałem bezsens istnienia.

Tak, droga Agnieszko, możesz uważać to za przechwałki z mojej strony, ale

był taki czas, kiedy miałem siedemnaście lat.

W szkole uchodziłem za wzorowego i statecznego ucznia, nic więc dziwnego,

że dyrektor zaproponował mi korepetycje w domu pewnego lekarza, którego syn

był dzieckiem trudnym, wymagającym pomocy w nauce, dobrego przykładu i

zbawiennego wpływu. To właśnie ja miałem stać się mentorem, kimś w rodzaju

Seneki dla tego rozhukanego i nieokiełznanego Neronka. Nie, Agnieszko, to

tylko przenośnia. On się tak nie nazywał. Miał imię o wiele pospolitsze i

niczym w historii nie utrwalone. Nazywał się Wojtek.

Gdy przyszedłem przedstawić się, pan doktor oświadczył mi, że nie może

sobie z synem poradzić, że ani on, ani jego żona nie posiadają zdolności

pedagogicznych, natomiast dyrektor polecił mnie jako młodzieńca, który

potrafi tego małego diabła przerobić w anioła.

Wojtek miał jedenaście lat i był najniesforniejszym chłopcem, jakiego

ludzkość wydała od czasów faraona Menesa. Już przy pierwszej wizycie

potrafił wsunąć mi do kieszeni płaszcza okrągły kaktus, o który pokłułem

sobie palce, a gdy wychodziłem, podstawił mi nogę i niewiele brakowało,

żebym się rozciągnął jak długi, co pociągnęłoby za sobą całkowitą i

nieodwracalną utratę autorytetu.

Po kilku dniach zorientowałem się, że musiałbym mieć asystę uzbrojonych

policjantów, aby zmusić Wojtka do odrabianla lekcji. Nie mogłem go tłuc,

chociaż w pełni na to zasługiwał; nie potrafiłem też obudzić w nim

niezbędnego posłuszeństwa i respektu. Obrałem więc inną metodę:

postanowiłem go obłaskawić. W tym celu zacząłem ulegać jego zachciankom.

Prowadziłem go na mecze piłki nożnej i na filmy niedozwolone dla jego

wieku, pozwalałem mu zżerać pół kilo chałwy na jednym posiedzeniu,

pokrywałem wobec rodziców jego wagary, gdy zamiast do szkoły szedł na

welodrom. To pozorne deprawowanie chłopca dało nadspodziewane wyniki.

Zdobyłem jego zaufanie, a nawet coś więcej.

Ten mały urwis zaczął okazywać mi uczucia zbliżone do uwielbienia, stał się

posłuszny i wierny jak obłaskawione tygrysiątko. Odtąd powoli, za pomocą

różnych podstępnych forteli, udawało mi się kiezować nim tak, że przejął

moje zamiłowanie do książek, zaczął bez sprzeciwu odrabiać lekcje i

stosował się coraz chętniej do moich wymagań. Prowadziło to jednak do

sytuacji, w której stawałem się raczej guwernerem niż korepetytorem.

Spędzałem z nim wiele godzin ponad czas przewidziany na naukę. Miałem odtąd

na Wojtka wpływ o wiele większy niż jego rodzony ojciec.

Pan doktor był współwłaścicielem prywatnej kliniki ginekologicznej. Nie

przyjmował pacjentek w domu, lecz całe dni spędzał w lecznicy, odbierając

porody, głównie zaś ratując przed macierzyństwem lekkomyślne panny z

dobrych domów. Miał worki pod oczami, surowy wyraz twarzy i mroził

otoczenie swoim nieprzystępnym sposobem bycia. Każdego pierwszego wypłacał

mi wynagrodzenie ze słowami:

- No cóż... będziemy kontynuowali... mówiła mi żona, że wywiązuje się pan

nieźle z podjętych obowiązków.

Nie podejrzewał, że nie pieniądze, które mi płaci, ale właśnie osoba jego

żony nadawała mojej pracy sens, i tylko przez wzgląd na nią traciłem

godziny, tak potrzebne mnie samemu w okresie poprzedzającym egzaminy

maturalne.

Była to kobieta delikatnej, powiedziałbym - poetycznej urody, o smutnym

wyrazie twarzy. Dzisiaj przyrównałbym ją do Teresy Cabarrus z abrazu

Chassériau. Tak, to ta sama, dla której zakochany Tallien, by uratować ją

przed gilotyną, obalił Robespierre'a. Potem na "balu ofiar" Teresa zjawiła

się z obciętymi własami - "á la victime", i zapoczątkowała w ten sposób

twoje dzisiejsze uczesanie. Bardzo ci w nim do twarzy, Agnieszko. Nie,

wcale nie mówię niedorzeczności. Po prostu lubię przyrównywać postacie,

które odegrały w moim życiu ważną rolę, do dzieł sztuki. W ten sposób

utrwałam je sobie w pamięci. Pytasz o Wojtka? Oczywiście. Przypomina mi

jednego z urwisów Murilla, tego z melonem. A ty? O, ty, Agnieszko, w swojej

uległej nagości jesteś jak "Dziewczyna z papugą" Courbeta. Gdy będziesz w

Paryżu, postaraj się ten obraz zobaczyć. A papuga - to ja. Papuga gadająca,

która opowiada ci pradawne swoje dzieje.

Pani doktorowa była dużo starsza od Teresy, ale w moich oczach godna

największego uwielbienia. Pamiętam jej zatroskane wejrzenie i wyraz

bezsilnej rozpaczy, kiedy usiłowała okiełznać niesfornego Wojtka. Nie mogła

poradzić sobie ani z nim, ani z gospodarstwem, ani z wymagającym i

bezwzględnym mężem, który potraiił bez słowa wyjść z domu, jeśli obiadu nie

podano na czas. Był to jeden z tych tyranów, brutalnych wobec żony, ale

pełnych kurtuazji w stosunku do innych kobiet.

Moja Teresa - przyjmijmy umownie to imię - miała usposobienie pełne

uległości. Tym łatwiej mężowi udawało się ją pognębić. Stałem się więc

guwernerem Wojtka, gdyż pragnąłem ulżyć jej troskom. Tak, zakochałem się,

masz rację, Agnieszko. Ty nie wiesz, co to jest pierwsza miłość młodego

chłopca, chłopca rozbudzonego, o wybujałej wyobraźni, ale nie mającego

jeszcze doświadczenia i poczucia proporcji. Wszystko przybiera wtedy

kształt nadzwyczajności, podniety zmysłowe, będące zaledwie przeczuciem

nieznanych rozkoszy, osaczają umysł, doprowadzają go do stanu wrzenia. Mówi

się, że pierwsza miłość to mrzonki i urojenia. Być może. Ale udręki młodego

ciała są jak najbardziej prawdziwe i rzeczywiste.

Przeciągałem godziny lekcji, szukałem pretekstów, by przedłużyć pobyt w

domu doktora, podpatrywałem każdy ruch snującej się po pokojach Teresy,

odprowadzałem ją spojrzeniem, uśmiechałem się do niej, prawdopodobnie

głupawo i po smarkaczowsku.

Pod byle pozorem wpadałem do Wojtka albo po Wojtka, gdyż mieszkaliśmy na

tej samej ulicy. Świadczyłem Teresie drobne usługi, a kiedy pojawiły się

pierwsze kwiaty, przyniosłem jej bukiecik fiołków. Powiedziałaś mi wczoraj,

Agnieszko, że jestem najbardziej czarującym mężczyzną, jakiego znałaś. Czy

dzisiaj nie zmieniłaś zdania? Naprawdę? To ładnie z twojej strony. Nie,

przestań, nie mów w ten sposób, bo wbiję się w pychę jak łysiejący Cezar u

boku Kleopatry.

Ale wróćmy do Teresy. Stała właśnie przed lustrem. Z odbicia w lustrze

spojrzała na mnie i wąchając fiołki powiedziała:

- Jesteś najbardziej czarującym chłopcem, jakiego znałam.

Nie zapanowałem nad sobą. Chwyciłem ją z tyłu za ramiona i pocałowałem w

ciepły, pachnący kark.

Wtedy ona odwróciła się gwałtownie, popatrzyła na mnie swoimi smutnymi

oczami i powiedziała:

- Ach, ty głuptasie...

A kiedy przerażony własnym zuchwalstwem chciałem się cofnąć, nagle objęła

mnie za szyję, rozchyliła wargi i przylgnęła do moich ust w długim

pocałunku.

Wierz mi, Agnieszko, że ten pierwszy prawdziwy pocałunek wstrząsnął mną jak

trzęsienie ziemi. To było jedno z tych przeżyć, których się nigdy nie

zapomina.

Odtąd, gdy Wojtek rozwiązywał zadanla albo pisał ćwiczenia na dzień

następny, wymykałem się z pokoju, odnajdywałem Teresę w sypialni lub w

ciemnym korytarzu, wypełnionym szafami, i z nienasyconą pożądliwością

wpijałem się w jej wilgotne, uległe wargi. To było cudowne!

Wojtek uczył się coraz lepiej, a ja coraz gorzej. Napomnienia mojej matki

niewiele pomagały. Wymykałem się z domu używając różnych wybiegów i

kłamstewek, a po nocach rozpalona wyobrażnia erotyczna odpędzała ode mnie

sen i zamieniała krew w gorącą lawę. Nie, ty nie wiesz, Agnieszko, co to są

pierwsze pożądania młodego, rozbudzonego chłopca. Nie wiesz, bo sama

jeszcze jesteś uśpiona. Ani dzisiejsza noc, ani żadna z poprzednich,

których nie znam, nie potrafiły cię rozpłomienić. Masz to wszystko jeszcze

przed sobą. Lady Chatterley nie trafiła dotąd na swego kochanka! Pozwalam

ci podziwiać moją skromność. Jestem zaledwie czarującym mężczyzną, ale

nigdy nie byłem kochany tak, jak bym tego pragnął. Czy mnie rozumiesz,

Agnieszko?

Teresa nie odmawiała mi pocałunków. Odczuwała potrzebę czułości i ciepła,

odczuwała potrzebę zwierzeń. Żaliła się przede mna na oziębłość męża, na

jego zdrady. Wiedziała, że ma romans z jakąś aktorką. Zresztą nie bardzo z

tym się krył, często nie wracał do domu na noc. W Teresie budził mistyczną

niemal trwogę, wymuszał na niej tolerancję wobec wszystkich swoich poczynań

i bezwzględną uległość. Teresa bez szemrania godziła się z losem. Uważała

swoje życie za przegrane, chociaż miała niewiele ponad trzydziestkę, a

jeśli chciała żyć, to tylko dla Wojtka. W oczach jej zapalały się iskierki

radości, kiedy mówiłem:

- Wojtek jest podobny do pani. Ma w sobie dużo szlachetności i dobroci

serca.

Chłopca tego pozyskałem sobie chyba również i tym, że na każdym kroku

podkreślałem zalety jego pięknej mamy. Sprawiało mu przyjemność okazywane

jej uwielbienie, którego nie widział u własnego ajca.

Upływały tygodnie na ukradkowych pocałunkach, na oszołomieniu pierwszą,

coraz bardziej płomienną, miłością.

Późną wiosną, w przededniu majowego zamachu, wymknąłem się w południe ze

szkoły i od kuchni wśliznąłem się do mieszkania Teresy. Tak, Agnieszko!

Zgadłaś! Z tęsknoty. Służąca Władzia, która traktowała mnie poufale i

trochę z góry, powiedziała półgębkiem;

- Cóż to? Pan nie w szkole? Wojtka nie ma. A pani doktorowa się kąpie.

Proszę sobie iść do stołowego i zaczekać. Jakby kto zadzwonił, niech pan

otworzy, bo muszę skoczyć po włoszczyznę.

Kiedy drzwi zatrzasnęły się za Władzią, na palcach zakradłem się pod drzwi

łazienki. Chwilę stałem nasłuchując, po czym zdecydowanie nacisnąłem

klamkę, wszedłem i zatrzymałem się w progu. Zapario mi dech. Zobaczyłem

Teresę w jej olśniewającej nagości. Czy była aż tak piękna? Nie wiem. Dla

mnie na pewno. Przecież była pierwszą kobietą, którą widziałem nagą z tak

bliska. Siedziała w wannie i wyglądała jak akt kobiecy Maillota. Rzeźbę tę

widziałem we Francji. Teresa miała podobnie obfite kształty, tylko piersi

bardziej dziewczęce, niemal takie jak ty. Spojrzała na mnie wystraszona i

zawołała szorstko:

- W tej chwili stąd wyjdź! Bezczelny smarkaczl

Ale ja stałem obezwładniony widokiem jej ciała. Nie słyszałem nic prócz

bicia własnego serca.

- Mówię ci, wyjdź! - powtórzyła Teresa z gniewem.

Ale ja stałem nadal jak urzeczony i pożerałem oczami to wcielenie moich

tajemnych pragnień i pożądań.

Teresa, nie zwracając na mnie więcej uwagi, podniosta się ociężale z wody,

wyszła z wanny i powiedziała obojętnym głosem:

- Podaj mi prześcieradło.

Otuliłem prześcieradłem jej plecy i ramiona. Przez grubą tkaninę czułem pod

palcami kształt jej nagości. Przełamywałem onieśmielenie, byłem coraz

pewniejszy siebie, coraz zuchwalszy. Aż nagle porwałem ją na ręce i

zaniosłem do sypialni. Nie opierała się, a nawet powiedziała ze śmiechem:

- Ależ ty jesteś silny! Silny i niemądry.

Położyłem ją na łóżku i zacząłem całować, naprzód w usta i szyję, a potem z

coraz większym zuchwalstwem, z zapamiętaniem i w zupełnym zamroczeniu moje

usta zaczęły przesuwać się po jej ciele, jeszcze wilgotnym, coraz niżej.

Teresa palcami, wplecionymi w moje włosy, usiłowała delikatnie powściągnąć

te namiętne zapędy, a równocześnie przyciskała moją głowę do swoich piersi,

poddając się pieszczocie w trwożliwym milczeniu.

Dopiero gdy zacząłem rozpalać się jeszcze bardziej i niezgrabnie usiłowałem

rozsunąć jej uda, nagle jak gdyby oprzytomniała. Zerwała się gwałtownie i

zawołała z rozpaczą:

- Oszalałeś? Co ty robisz, głuptasie? Czy nie widzisz, że będę miała

dziecko? Jestem w piątym miesiącu.

Słowa te spadły na mnie jak bicz lodowatej wody. Ogarnęła mnie słałbość,

pociemniało mi w oczach.

W tym momencie uświadomiłem sobie, że ta cudowna, ukochana Teresa spędza

noce w ramionach odpychającego, nienawistnego człowieka, który ją zdradza,

dla którego jest tylko workiem z mięsem. Rozpacz, żal, poczucie zniewagi

popchnęty mnie do drzwi. Wybiegłem na schody i tam w niewidocznym kącie

długo płakałem dziecinnymi łzami.

Nie wróciłem już do tego domu. Czy dostałem maturę? Więc to cię interesuje?

Tak, nadrobiłem stracony czas. Pomógł mi w tym dyrektor. Pamiętał, że

wyciągnąłem z impasu syna pana doktora, który jego żonę uwałniał od

niepożądanych ciąży.

Potem wyjechałem z rodzicami do Dubrownika, gdzie poznałem śliczną

dziewczynę. Nazywała się Pava Macanović. Ale to jest całkiem inna historia.

Po powrocie do Warszawy, kiedy moją pierwszą miłość ostudziły fale

Adriatyku, spotkałem Teresę przypadkowo na ulicy. Dźwigała przed sobą

wielki brzuch, miała oczy bezgranicznie smutne, podbite sińcami, wyglądała

staro i nieładnie.

- Czy ci nie żal? - zapytała z bladym uśmiechem.

- Żal... - odrzekłem starając się na nią nie patrzeć.

- Może nas odwiedzisz? Wojtek wciąż ciebie wspomina.

Serce zabiło mi mocniej.

- Wojtek? Niech przyjdzie do mnie.

- Powiem mu... Do widzenia, głuptasku.

Tak zakończył się pierwszy niefortunny romans mojego życia.

Jesteś rozczarowana? Ja też byłem rozczarowany. Nie spełniona miłość

pozostawia gorzki osad. Może znudziłaś się, Agnieszko, moją opowieścią?

Jaki ona ma związek z tobą? Zaczekaj, przecież to jeszcze nie koniec. Bądź

trochę cierpliwa. Teraz właśnie zaczyna się drugi rozdział.

Mógłbym powiedzieć cytując poetę, że młodość przychodzi z wiekiem.

Niechętnie więc wracam do wspomnień przeszłości, a jeśli dzisiaj uległem

ich przewrotnym urokom, to tylko przez wzgląd na ciebie. To twój kaprys

wciągnął mnie w orbitę urojonych przeznaczeń. I nawet nie będziesz mogła

pochlubić się przed sabą wymyślnym, perwersyjnym grzechem, gdyż jestem z

gatunku prawdziwych Don Juanów, którzy każdą miłostkę podnoszą do rangi

wielkiego przeżycia. Jeszcze nie dojrzałaś do świadomej miłości. Twoje lata

J. Brzechwa - Quasi unafantazia.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: