Zapobieganie niewłaściwym paramatrom mikroklimatu.pdf

BEZPIECZESTWO PRACY 12/2002

mgr in¿. MACIEJ GLISKI

Centralny Instytut Ochrony Pracy

- Paãstwowy Instytut Badawczy

Zapobieganie niewĎaÍciwym parametrom mikroklimatu

Î rozwiČzania techniczne i organizacyjne

ojcie mikroklimatu, zdefiniowa-

nego jako Írodowisko cieplne,

w ktrym przebywa czĎowiek,

obejmuje zespĎ czynnikw fizycznych

Írodowiska, a mianowicie: temperatur,

wilgotnoÍ½ wzgldnČ, prdkoÍ½ ruchu po-

wietrza i promieniowanie cieplne. Ocenia-

jČc Írodowisko powietrzne na stanowi-

skach pracy z punktu widzenia higieny,

uwzgldnia si przede wszystkim mikro-

klimat oraz skĎad chemiczny powietrza.

Wymagania zmierzajČce do zapewnie-

nia bezpiecznych i higienicznych warun-

kw pracy sČ zawarte w kodeksie pracy

[1], rozporzČdzeniach ministrw infra-

struktury [2], pracy i polityki socjalnej [3,

4] Polskich Normach [5, 6] dyrektywach

Wsplnoty Europejskiej i innych doku-

mentach. W szczeglnoÍci pracodawca

jest obowiČzany [3] zapewni½ takČ orga-

nizacj pracy i stanowisk pracy, aby za-

bezpieczy½ pracownikw przed oddzia-

Ďywaniem czynnikw szkodliwych dla

zdrowia oraz ograniczy½ zagro¿enia dla

zdrowia i ¿ycia pracownikw gĎwnie

przez stosowanie technologii, urzČdze,

materiaĎw i substancji nie powodujČ-

cych takich zagro¿e. JeÍli ze wzgldu

na rodzaj procesu likwidacja zagro¿e nie

jest mo¿liwa, nale¿y stosowa½ odpowied-

nie rozwiČzania organizacyjne i technicz-

ne, w tym odpowiednie Írodki ochrony

zbiorowej.

Uzyskanie wĎaÍciwych parametrw

mikroklimatu i czystoÍci Írodowiska po-

wietrznego na stanowiskach pracy czsto

byĎoby niemo¿liwe bez stosowania tech-

nologii, urzČdze, materiaĎw i substan-

cji nie powodujČcych zagro¿e. Nale¿y

podkreÍli½, ¿e umo¿liwiajČ one uzyska-

nie zadowalajČcych warunkw pracy przy

znacznie ni¿szych nakĎadach ni¿ przy sto-

sowaniu intensywnej wentylacji oglnej

pomieszcze lub klimatyzacji. Prby

poprawy parametrw mikroklimatu i czy-

stoÍci powietrza dopiero po zakoczeniu

budowy obiektu, zainstalowaniu urzČ-

dze i uruchomieniu produkcji okazujČ

si trudne do zrealizowania, a czsto bar-

dzo kosztowne [7]. Dlatego problemy te

powinny by½ rozwiČzywane na etapie

przygotowywania przedsiwzicia,

a zwĎaszcza jego projektowania.

Stosowanie optymalnych rozwiČza

technicznych i organizacyjnych czsto

okazuje si korzystne rwnie¿ z punktu

widzenia ekonomicznego, prowadzi bo-

wiem m.in. do zwikszenia produkcji i po-

lepszenia jakoÍci wyrobw [7]. Stwierdzo-

no, ¿e w warunkach komfortu cieplnego

zwiksza si wydajnoÍ½ i precyzja wyko-

nywanej pracy oraz obni¿a si wypadko-

woÍ½. Zbyt niska lub zbyt wysoka tempe-

ratura powietrza zwiksza czstotliwoÍ½

wystpowania wypadkw przy pracy

w budynkach przemysĎowych. Badania

wykazaĎy, ¿e np. obni¿enie temperatury

o 5 C od poziomu komfortu spowodo-

waĎo wzrost czstoÍci wystpowania wy-

padkw o 15% (poziom komfortu byĎ

okreÍlony na 20 C), obni¿enie tempera-

tury o 10 C Î o 35%, a podwy¿szenie

temperatury o 5 C wzrost czstoÍci wy-

stpowania wypadkw o 25%. W przy-

padku pracy okreÍlanej jako lekka (praca

wymagajČca maĎego wysiĎku fizycznego,

pozycja stojČca w lekkiej odzie¿y lub sie-

dzČca w odzie¿y normalnej, prdkoÍ½ po-

wietrza 0,1 m/s): prace biurowe, precy-

zyjne, laboratoryjne, monta¿ elektronicz-

ny, konfekcjonowanie produktw spo-

¿ywczych, przy dostarczaniu czystego

powietrza, wzrost temperatury powietrza

od optymalnej (przyjto 2021 C) do

30 C spowodowaĎ spadek wydajnoÍci

pracy o 24%, a obni¿enie temperatury do

14 C o 10% [8].

niczaniem emisji zanieczyszcze, obej-

muje rozwiČzania majČce na celu uzyska-

nie w pomieszczeniach komfortu ciepl-

nego (termicznego).

Na wymagania dotyczČce pomiesz-

cze i przegrd budowlanych skĎada si

midzy innymi ograniczanie przenikania

ciepĎa przez przegrody budowlane Î od-

powiednia izolacyjnoÍ½ i szczelnoÍ½ tych

przegrd (gĎwnie okien, Íwietlikw,

drzwi i wrt). Niezbdne jest rwnie¿ za-

pewnienie odpowiedniej wysokoÍci i ku-

batury.

W celu zapewnienia warunkw kom-

fortu cieplnego zaleca si stosowanie na-

stpujČcych rozwiČza:

¤ optymalna orientacja przegrd bu-

dowlanych wzgldem stron Íwiata (loka-

lizowanie przegrd przeszklonych od

strony pĎnocnej lub wschodniej)

¤ zwikszanie bezwĎadnoÍci termicz-

nej przegrd

¤ szklenie wielowarstwowe otworw,

zwikszanie opornoÍci termicznej prze-

grd (okĎadanie materiaĎem izolacyjnym)

¤ stosowanie szkĎa termoizolacyjne-

go, absorpcyjnego, rozpraszajČcego pro-

mieniowanie

¤ samoczynnie zamykajČce si otwo-

ry komunikacyjne oraz konstrukcje

umo¿liwiajČce czÍciowe ich otwieranie

¤ przegrody budowlane o barwach

i fakturach ograniczajČcych przenikanie

promieniowania (jasne, gĎadkie po-

wierzchnie, okĎadziny aluminiowe, papa

metalizowana, biaĎy ¿wirek itp.), zrasza-

nie wodČ zewntrznej strony nieprzezro-

czystej przegrody

¤ nachylenie okien i Íwietlikw pod

takim kČtem, aby odbijaĎy promieniowa-

nie sĎoneczne, stosowanie poziomych lub

pionowych osĎon przeciwsĎonecznych

tzw. brise-soleil, zewntrznych ¿aluzji

(fot. 1.) itp.

¤ stosowanie podwieszonych, zwen-

tylowanych stropw.

KsztaĎtowanie parametrw

komfortu cieplnego

KsztaĎtowanie optymalnych parame-

trw Írodowiska powietrznego, poza ogra-

BEZPIECZESTWO PRACY 12/2002

Eliminowanie zanieczyszcze

Írodowiska powietrznego

w pomieszczeniach pracy

Emisja niebezpiecznych substancji do

Írodowiska powietrznego pomieszcze

mo¿e by½ znaczČcym ×rdĎem nara¿enia

Î wdychanie jest bowiem zazwyczaj naj-

istotniejszČ ze wszystkich drg wnikania

ich do organizmu czĎowieka [9].

Emisja do Írodowiska powietrznego

w pomieszczeniach mo¿e pochodzi½

gĎwnie z [7, 9, 10, 11]:

Î obrbki, np. skrawania (cicia, szli-

fowania, polerowania, czyszczenia po-

wierzchni)

Î parowania lub konwekcji termicz-

nej, np. z otwartych zbiornikw, tygli,

kČpieli z rozpuszczalnikami, kondensa-

cji (pary, aerozole)

Î procesw obrbki na gorČco takich

metali, jak: spawanie, lutowanie, wycina-

nie profili, odlewanie

Î operowania materiaĎami, np. napeĎ-

niania zbiornikw, transportowania, pacz-

kowania i workowania, zagszczania, do-

zowania, mieszania (¿ywnoÍci i pasz),

sortowania

Î natrysku, np. malowania, metaliza-

cji, czyszczenia wysokociÍnieniowego,

piaskowania

Î przeciekw, np. przez uszczelnienia

pomp, poĎČczenia koĎnierzowe

Î produktw poÍrednich i odpado-

wych, np. gazw z ¿u¿li, par podczas wul-

kanizacji gumy

Î konserwacji (czyszczenia materia-

Ďw filtracyjnych), sprzČtania pomiesz-

cze

Î demonta¿u, np. usuwania izolacji

azbestowej, rozbirki akumulatorw oĎo-

wiowych

Î spalania paliw, np. spalin z silnikw

spalinowych

Î chemicznej obrbki metali, np. ni-

trozoaminw z rozpuszczalnych w wo-

dzie smarw.

Ryzyko nara¿enia na substancje nie-

bezpieczne powinno by½ eliminowane

lub ograniczane tak dalece, jak to jest

praktycznie mo¿liwe, z uwzgldnieniem

naukowych i technicznych metod obej-

mujČcych kolejno [9]: caĎkowite elimi-

nowanie lub zapobieganie nara¿eniu na

ryzyko (likwidacja emisji), gdy jest to

niemo¿liwe Î zmniejszenie emisji przez

zastosowanie innych rozwiČza technicz-

nych (zmiany technologii, maszyn lub

materiaĎw) i organizacyjnych oraz sto-

sowanie wentylacji miejscowej wywiew-

nej. Ograniczenie emisji wymaga rwnie¿

rozpoznania i eliminowania mechani-

zmw jej powstawania, np. ograniczenia

drga, temperatury, prdkoÍci, prdkoÍci

powietrza, i innych parametrw zwiČza-

nych z materiaĎem lub technologiČ.

Fot. 1. Zewntrzne ¿aluzje osĎaniajČce okna bu-

dynku od strony poĎudniowej i zachodniej

Budynki

Zgodnie z przepisami [2] budynek

powinien by½ wykonany z takich mate-

riaĎw i wyrobw oraz w taki sposb, aby

nie stanowiĎ zagro¿enia dla higieny

i zdrowia u¿ytkownikw, w szczeglno-

Íci w wyniku wydzielania si toksycz-

nych gazw oraz obecnoÍci szkodliwych

pyĎw lub gazw w powietrzu.

GĎwnymi substancjami emitowany-

mi do Írodowiska powietrznego pomiesz-

cze w budynkach sČ materiaĎy budow-

lane, wykĎadziny i farby, rozpuszczalni-

ki, spoiwa, materiaĎy przylepne Î stoso-

wane w czasie budowy lub remontu bu-

dynku. Niebezpieczne substancje przeni-

kajČ do powietrza w budynkach tak¿e

z ich wyposa¿enia, np. lateks ze spodniej

powierzchni dywanw, monomer styre-

nu z tworzyw sztucznych, formaldehyd

z mebli.

CzÍ½ stosowanych materiaĎw ma

wĎasnoÍci pochĎaniania substancji z po-

wietrza i mo¿e to nastČpi½ ju¿ w trakcie

budowy. Tempo adsorbcji i desorpcji jest

funkcjČ nasiČkliwoÍci materiaĎu, tempe-

ratury i wielkoÍci powierzchni, rodzaju

substancji chemicznej i jej st¿enia w po-

wietrzu. [7]. MateriaĎy o szorstkiej po-

wierzchni (np. tkaniny) pochĎaniajČ

Ďatwiej chemikalia ni¿ materiaĎy delikat-

ne o gĎadkiej powierzchni (szkĎo, stal).

WartoÍci emisji w postaci gazw i par

wymienionych substancji zmniejszajČ si

w miar upĎywu czasu, dlatego jednym

ze sposobw ograniczania emisji jest se-

zonowanie materiaĎw.

ördĎem emisji mogČ by½ rwnie¿ sto-

sowane w trakcie eksploatacji budynku

Írodki czyszczČce, pasty dezynfekujČce

itp. Nale¿y zatem eliminowa½ produkty

nie posiadajČce atestw wydanych przez

uprawnione laboratoria oraz przestrzega½

instrukcji ich u¿ytkowania.

Komfort cieplny osiČga si rwnie¿

midzy innymi przez dobr procesw pro-

dukcyjnych oraz maszyn i urzČdze:

¤ stosowanie procesw produkcyj-

nych nie emitujČcych du¿ych iloÍci cie-

pĎa (np. obrbk ána zimnoÑ a nie obrb-

k ána gorČcoÑ)

¤ stosowanie maszyn i urzČdze, kt-

re nie stanowiČ ×rdeĎ emisji ciepĎa (np.

palniki gazowe mo¿na zastČpi½ grzaniem

indukcyjnym) lub wilgoci

¤ umieszczanie maszyn i urzČdze

bdČcych ×rdĎami ciepĎa w wydzielo-

nych pomieszczeniach (bez staĎego po-

bytu ludzi) lub na zewnČtrz pomieszcze

¤ zmniejszanie lub likwidacja po-

wierzchni o wysokiej temperaturze, sto-

sowanie izolowania lub chĎodzenia urzČ-

dze bdČcych ×rdĎami ciepĎa

¤ obudowywanie maszyn i urzČdze

poĎČczone z odprowadzaniem gorČcego

powietrza na zewnČtrz (zaleca si odzysk

energii)

¤ ekranowanie urzČdzenia emitujČce-

go promieniowanie cieplne, stosujČc:

Î ekrany odblaskowe

Î ekrany z wymiennikiem ciepĎa (chĎo-

dzenie wewntrzne ekranu powietrzem lub

wodČ)

Î ekrany filtrujČce (szkĎo pochĎania-

jČcych podczerwie)

Î ekrany zraszane (siatki lub Ďacu-

chy zraszane wodČ)

Procesy technologiczne

Wybr wĎaÍciwych technologii lub

operacji ma zasadnicze znaczenie dla

ograniczenia emisji.

Nale¿y rozwa¿y½ mo¿liwoÍ½ wyboru

optymalnych rozwiČza, polegajČcych

midzy innymi na stosowaniu:

BEZPIECZESTWO PRACY 12/2002

¤ procesw technologicznych, sub-

stancji, surowcw i materiaĎw (oraz ewen-

tualnie optymalnych ich parametrw, np.

wilgotnoÍci) korzystnych z punktu widze-

nia czystoÍci powietrza

¤ maszyn i urzČdze, ktre nie emi-

tujČ zanieczyszcze do Írodowiska po-

wietrznego w pomieszczeniach oraz opty-

malnych parametrw ich pracy

¤ automatyzacji procesw technolo-

gicznych lub poszczeglnych operacji

¤ odpowiednich Írodkw transportu

oraz sposobw skĎadowania szkodliwych

substancji i materiaĎw pylistych lub py-

lČcych, tzn. ograniczajČcych zanieczysz-

czanie Írodowiska powietrznego (np. sto-

sowanie pneumatycznego lub hydraulicz-

nego transportu materiaĎw pylistych, zaÍ

cieczy i gazw szczelnymi rurociČgami

lub w szczelnych zbiornikach)

¤ urzČdze technicznych do usuwa-

nia odpadw nie wzniecajČcych pyĎu,

skutecznych sposobw usuwania

i oczyszczania powierzchni z pyĎu osia-

dĎego na podĎogach, elementach kon-

strukcji budynkw, instalacji oraz maszyn

i urzČdze, (centralne instalacje pr¿nio-

we, odkurzacze przemysĎowe)

¤ urzČdze i procesw produkcyjnych

nie emitujČcych, w przypadkach awarii,

zanieczyszcze do Írodowiska powietrz-

nego.

Wa¿ne jest, aby byĎy zachowane para-

metry, ktre majČ wpĎyw na nat¿enie

emisji zanieczyszcze, jak wydajnoÍ½

urzČdze, parametry prČdu itp. (np. zwik-

szenie nat¿enia prČdu podczas spawa-

nia powoduje zwikszenie emisji pyĎw).

fikacji na znak bezpieczestwa oraz obo-

wiČzkowi wystawiania przez producenta

deklaracji zgodnoÍci [12].

Materiaďy stosowane w produkcji

Nale¿y stosowa½ materiaĎy bezpiecz-

ne, a niebezpieczne zastpowa½ mniej

niebezpiecznymi, np.: fluorowane lub

chlorowane wglowodory w rozpuszczal-

nikach zastČpi½ hydrochlorofluorkami

wgla, benzen w rozcieczalnikach farb

Î toluenem, biel oĎowiowČ Î dwutlenkiem

tytanu, azbesty Î krzemianami wapnia [7].

Dotyczy to zarwno ich skĎadu chemicz-

nego jak i parametrw (np. rozdrobnie-

nia materiaĎw pylistych, ich wilgotno-

Íci itp.). Nale¿y jednak pamita½ o tym,

¿e nowe substancje mogČ by½ przyczynČ

innych zagro¿e, np. mo¿e zwikszy½ si

ryzyko po¿aru. Wybr materiaĎw powi-

nien uwzgldnia½ deklarowanČ przez pro-

ducenta jakoÍ½ [12] oraz gwarancj jej

utrzymania w ¿Čdanym czasie.

Fot. 2. Obudowa rejonu emisji zanieczyszcze

Írodowiska powietrznego przy oczyszczaniu i

malowaniu du¿ych elementw

U¿ytkowanie i konserwacja

W instrukcjach u¿ytkowania maszyn

[9] opracowywanych przez producenta,

muszČ by½ wymieniane niebezpieczne

substancje mogČce wystČpi½ przy ich sto-

sowaniu. MuszČ by½ podane parametry

i warunki pracy maszyny, dziki ktrym

mo¿na osiČgnČ½ zmniejszenie ryzyka.

Konieczne sČ rwnie¿ informacje o nie-

zbdnych Írodkach ochrony indywidu-

alnej oraz zalecenia dotyczČce higieny.

Nale¿y w nich okreÍli½ poziom kwalifi-

kacji obsĎugi i zakres ewentualnego szko-

lenia.

Je¿eli maszyna jest wyposa¿ona w urzČ-

dzenia zabezpieczajČce Î nale¿y przedsta-

wi½ informacje o ich prawidĎowym stoso-

waniu oraz o czynnikach mogČcych mie½

ujemny wpĎyw na ich dziaĎanie. W razie

ich braku nale¿y okreÍli½ stosowne

i sprawdzone sposoby zmniejszania ryzy-

ka i wykaz niezbdnych bada. Je¿eli

mo¿na przewidzie½ prawdopodobiestwo

wystČpienia przeciekw, wyciekw lub

niekontrolowanego uwolnienia si sub-

stancji niebezpiecznych, producent po-

winien poda½ informacje o sposobach

zmniejszania ryzyka dla zdrowia, post-

powania w przypadku sytuacji awaryjnej

(wykonania naprawy), bezpiecznego usu-

wania substancji oraz zalecane wyposa-

¿enie pracownikw w Írodki ochrony in-

dywidualnej.

Producent maszyny powinien dostar-

czy½ instrukcje niezbdne do konserwa-

cji maszyny, a u¿ytkownik posiada½ pro-

gram konserwacji. Programu konserwacji

mo¿e np. obejmowa½ regularne sprawdza-

nie stanu osprztu, sprawdzanie wĎazw

kontrolnych, uszczelnie i uszczelek, ela-

stycznych poĎČcze itd.

Organizacja produkcji

SzczeglnČ uwag nale¿y zwrci½ na

prawidĎowČ organizacj produkcji [9].

Celowa mo¿e by½ np. automatyzacja ope-

racji lub procesw oraz zdalne sterowa-

nie pracČ maszyn ze sterowni. Wchodze-

nie do zanieczyszczonych obszarw lub

rejonw oraz wykonywanie niebezpiecz-

nych czynnoÍci nale¿y ograniczy½ do

minimum lub rozwa¿y½ mo¿liwoÍ½ wpro-

wadzenia zakazu dostpu do tych rejo-

nw osb nieupowa¿nionych. Mo¿na

wydzieli½ z pomieszcze stanowiska, na

ktrych mogČ by½ emitowane szkodliwe

substancje np. przez ich obudowanie (fot.

2.), czÍciowe osĎonicia, Ícianki dziaĎo-

we lub nawet przenoszČc te stanowiska

do oddzielnych budynkw. Nale¿y dČ¿y½

do zmniejszenia liczby osb nara¿onych,

np. przez szkolenie pracownikw w wie-

lu umiejtnoÍciach lub w zakresie bar-

dziej wydajnych sposobw pracy. Istnie-

je rwnie¿ mo¿liwoÍ½ zmniejszania cza-

su pracy w warunkach nara¿enia. Prace,

przy ktrych powstajČ zanieczyszczenia

Írodowiska powietrznego pomieszcze

mo¿na wykonywa½ w czasie, gdy nie ma

w pobli¿u innych pracownikw (np.

w nocy) lub powierza½ wyspecjalizowa-

nym firmom, dysponujČcym odpowied-

nim sprztem uĎatwiajČcym usuwanie za-

nieczyszcze bezpoÍrednio ze ×rdeĎ oraz

dysponujČcym odpowiednimi Írodkami

ochrony indywidualnej.

Maszyny i urzčdzenia

Zgodnie z przepisami [3] maszyny i in-

ne urzČdzenia techniczne powinny speĎ-

nia½ wymagania bezpieczestwa i higie-

ny pracy oraz ergonomii przez caĎy okres

ich u¿ytkowania, a wic nie powinny

powodowa½ emisji niebezpiecznych sub-

stancji do Írodowiska powietrznego po-

mieszcze. W szczeglnoÍci powinny by½

tak konstruowane, aby zabezpieczaĎy pra-

cownika przed dziaĎaniem niebezpiecz-

nych substancji chemicznych. Producenci

maszyn [9] powinni dokona½ identyfika-

cji zagro¿e i oceni½ przewidywalne ry-

zyko powodowane substancjami niebez-

piecznymi dla zdrowia, wydzielanymi

podczas ich pracy. Wyroby, w tym maszy-

ny i urzČdzenia, ktre mogČ stwarza½ za-

gro¿enie, podlegajČ obowiČzkowi certy-

Wentylacja miejscowa wywiewna

Ograniczanie emisji zanieczyszcze

przez usuwanie ich bezpoÍrednio z miejsc

wydzielania jest zadaniem wentylacji

miejscowej wywiewnej Î Írodka ochro-

BEZPIECZESTWO PRACY 12/2002

ny zbiorowej przed zanieczyszczeniami

Írodowiska powietrznego [11]. Dziki

temu nie dopuszcza si do rozprzestrze-

niania zanieczyszcze w pomieszcze-

niach.

Wentylacj nale¿y z zasady projekto-

wa½ po przeanalizowaniu mo¿liwoÍci za-

stosowania innych przedsiwzi½ tech-

nicznych i organizacyjnych zmniejszajČ-

cych nara¿enie na niebezpieczne substan-

cje.

DobierajČc urzČdzenia wentylacji miej-

scowej wywiewnej przeznaczone do ogra-

niczania emisji zanieczyszcze, uwzgld-

nia si:

¤ stopie szkodliwoÍci dla zdrowia

wydzielanych zanieczyszcze

¤ rodzaj stosowanej technologii, przy

ktrej wystpujČ ×rdĎa zanieczyszcze

¤ rodzaj, parametry i wĎasnoÍci zanie-

czyszcze (temperatura, wilgotnoÍ½, g-

stoÍ½, skĎad chemiczny, zdolnoÍ½ do wiČ-

zania si z cieczami)

¤ iloÍci emitowanych substancji

Tabela 1

PRZYK¢ADY ROZWI³ZA TECHNICZNYCH I ORGANIZACYJNYCH MAJ³CYCH NA CELU

OGRANICZANIE ZAGROĝENIA SUBSTANCJAMI CHEMICZNYMI NA STANOWISKACH

PRACY W POMIESZCZENIACH

¤ parametry powietrza niezbdne do

prawidĎowej pracy elementw zasysajČ-

cych wentylacji miejscowej wywiewnej

(strumie objtoÍci odprowadzanego po-

wietrza, ciÍnienie)

¤ sposb odbioru i utylizacji zanie-

czyszcze zatrzymanych w zespoĎach do

oczyszczania odsysanego powietrza.

Najkorzystniejszymi rozwiČzaniami

elementw wentylacji miejscowej wy-

wiewnej, przeznaczonych do odsysania

zanieczyszcze sČ z reguĎy peĎne obudo-

wy. PeĎne osĎonicie ×rdĎa emisji pozwa-

la bowiem na uzyskanie wysokiej sku-

tecznoÍci dziaĎania urzČdze wentylacyj-

nych, przy odprowadzaniu najmniejszej

iloÍci odsysanego powietrza. Gdy nie jest

mo¿liwe zastosowanie peĎnych obudw,

stosuje si obudowy czÍciowe (fot. 3.),

okapy lub ssawki Î sČ one jednak mniej

skuteczne.

Konstrukcja obudw wentylacyjnych

musi zapewni½ wygodnČ prac przy ob-

sĎugiwanych maszynach i urzČdzeniach

Î uwzgldnia½ wymagania stawiane sta-

nowiskom pracy z punktu widzenia ergo-

nomii. Ponadto obudowy muszČ by½ tak

zbudowane, aby nie utrudniaĎy okreso-

wych przeglČdw oraz remontw maszyn

i urzČdze.

Niezale¿nie od wentylacji miejscowej

wywiewnej, w pomieszczeniach gdzie

wydzielane sČ do powietrza szkodliwe

substancje musi by½ stosowana mecha-

niczna wentylacja nawiewno-wywiewna,

ktrej wydajnoÍ½ musi wynika½ z potrzeb

u¿ytkowych i funkcji pomieszcze, bilan-

su ciepĎa i wilgotnoÍci oraz bilansu za-

nieczyszcze staĎych i gazowych Írodo-

wiska powietrznego. W pomieszczeniach

pracy, w ktrych wydzielajČ si substan-

cje szkodliwe dla zdrowia, wentylacja

powinna zapewnia½ st¿enia tych substan-

cji w powietrzu co najmniej poni¿ej war-

toÍci najwy¿szych dopuszczalnych st-

¿e tych substancji [4].

Przy stosowaniu w pomieszczeniach

pracy wentylacji mechanicznej z recyrku-

lacjČ powietrza, iloÍ½ powietrza Íwie¿e-

go nie powinna by½ mniejsza ni¿ 10%

oglnej iloÍci wymienianego powietrza

[3]. Recyrkulacja powietrza nie powinna

by½ stosowana w pomieszczeniach pracy,

w ktrych wystpuje nara¿enie na mikro-

organizmy chorobotwrcze lub znajdujČ

si substancje trujČce, cuchnČce albo

mo¿liwe jest nagĎe zwikszanie st¿enia

szkodliwych substancji, a tak¿e w prze-

strzeniach zagro¿onych wybuchem.

W powietrzu wprowadzanym do pomiesz-

cze pracy, przy stosowaniu recyrkulacji

zanieczyszczenie czynnikami szkodliwy-

mi dla zdrowia nie powinno przekracza½

poziomu, przy ktrym suma stosunkw

st¿e poszczeglnych substancji do od-

powiadajČcych im wartoÍci najwy¿szych

dopuszczalnych st¿e przekracza 0,3 [3].

JeÍli substancje biorČce udziaĎ w pro-

cesach mogČ tworzy½ z powietrzem mie-

szaniny wybuchowe, niezbdne jest, aby

instalacje wentylacyjne odpowiadaĎy

warunkom ustalonym ze wzgldu na nie-

bezpieczestwo po¿aru lub wybuchu.

Wa¿ne jest, aby instalacje wentylacyj-

ne byĎy fachowo eksploatowane. Niezbd-

ne jest kontrolowanie stanu przewodw

wentylacyjnych, odpylaczy, wentylato-

rw. SzczeglnČ uwag nale¿y zwrci½ na

elastyczne osĎony, fartuchy i pĎyty

uszczelniajČce.

PrzykĎady rozwiČza technicznych

i organizacyjnych, majČcych na celu ogra-

niczanie w pomieszczeniach zagro¿enia

substancjami chemicznymi przedstawio-

no w tabeli 1., a zanieczyszczeniami py-

Ďowymi w tabeli 2.

Fot. 3. CzÍciowa obudowa stanowiska do obrb-

ki skrawaniem maĎych elementw

* * *

AnalizujČc przyczyny niezadowalajČ-

cego stanu Írodowiska powietrznego

BEZPIECZESTWO PRACY 12/2002

Tabela 2

PRZYK¢ADY ROZWI³ZA TECHNICZNYCH I ORGANIZACYJNYCH MAJ³CYCH NA CELU

OGRANICZANIE PYLENIA NA STANOWISKACH PRACY W POMIESZCZENIACH [10]

w pomieszczeniach pracy, jak np. nad-

mierny wzrost temperatury, czy przekro-

czenie wartoÍci dopuszczalnych st¿e

w powietrzu substancji szkodliwych dla

zdrowia, czsto wini si za ten stan nie-

wĎaÍciwie dziaĎajČcČ wentylacj. Tymcza-

sem najskuteczniejszych sposobw opty-

malizacji parametrw Írodowiska po-

wietrznego nale¿y poszukiwa½ w obsza-

rze tak¿e innych rozwiČza technicznych

i organizacyjnych, dziki ktrym mo¿na,

czsto nawet niemal caĎkowicie, wyeli-

minowa½ czynniki wpĎywajČce nieko-

rzystnie na stan Írodowiska powietrzne-

go w pomieszczeniach pracy.

PIÌMIENNICTWO

[1] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks

pracy. DzU z 1996 r. nr 24, poz. 110

[2] RozporzČdzenie Ministra Infrastruktury

z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warun-

kw technicznych, jakim powinny odpowia-

da½ budynki i ich usytuowanie. DzU nr 75,

poz. 690

[3] RozporzČdzenie Ministra Pracy i Polityki

Socjalnej z dnia 26 wrzeÍnia 1997 r. w sprawie

oglnych przepisw bezpieczestwa i higie-

ny pracy. DzU nr 129, poz. 844 ze zm.

[4] RozporzČdzenie Ministra Pracy i Polityki

Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. w sprawie

najwy¿szych dopuszczalnych st¿e i nat¿e

czynnikw szkodliwych dla zdrowia w Íro-

dowisku pracy. DzU nr 79, poz. 315 ze zm.

[5] PN-82/B-02402. Ogrzewnictwo. Tempera-

tury ogrzewanych pomieszcze w budynkach

[6] PN-78/B-03421. Wentylacja i klimatyzacja.

Parametry obliczeniowe powietrza wewntrznego

w pomieszczeniach przeznaczonych do staďego

przebywania ludzi

[7] Burton D.J. Kontrolne dziaďania i Írodki tech-

niczne. Higiena pracy. IMP, ¢d× 1999

[8] Chmielowski A. WydajnoÍ½ i jakoÍ½ pracy

funkcjč warunkw mikroklimatu na stanowisku

pracy. áInformacja INSTALÑ 6/1995

[9] PN-EN 626-1:2001 Maszyny. Bezpiecze-

stwo. Zmniejszanie ryzyka dla zdrowia powo-

dowanego substancjami niebezpiecznymi emi-

towanymi przez maszyny. Zasady i wymagania

dla producentw maszyn.

[10] Gliski M. Ograniczanie zapylenia na sta-

nowiskach pracy . CIOP, Warszawa 1999

[11] Gliski M. Ograniczanie emisji zanieczysz-

cze w pomieszczeniach pracy. Przykďady obudw

wentylacji miejscowej wywiewnej. CIOP, Warsza-

wa 2001

[12] RozporzČdzenie Rady Ministrw z dnia

9 listopada 1999 r. w sprawie wykazu wyro-

bw wyprodukowanych w Polsce, a tak¿e wy-

robw importowanych do Polski po raz pierw-

szy, mogČcych stwarza½ zagro¿enia albo sĎu-

¿Čcych ochronie lub ratowania ¿ycia, zdrowia

lub Írodowiska, podlegajČcych obowiČzkowi

certyfikacji na znak bezpieczestwa i ozna-

czania tym znakiem, oraz wyrobw podlega-

jČcych obowiČzkowi wystawiania przez pro-

ducenta deklaracji zgodnoÍci. DzU z 2000 r.

nr 5, poz. 53

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: