Warunki szkodliwe i uciążliwe.pdf

Warunki szkodliwe lub uciĢŇliwe

TreĻę wielu pytaı dowodzi, Ňe zatrudnieni, a czħsto nawet ich pracodawcy, mylĢ pracħ w

warunkach szkodliwych lub uciĢŇliwych dla zdrowia z pracĢ w szczeglnych warunkach albo w

szczeglnym charakterze. OkreĻlenia te pozornie niewiele siħ rŇniĢ. Tymczasem sĢ one

definiowane przez rŇne dziaþy prawa oraz dajĢ zatrudnionym odmienne uprawnienia, w tym

rwnieŇ do Ļwiadczeı pieniħŇnych.

O pracy w warunkach szkodliwych lub uciĢŇliwych dla zdrowia mwi kodeks pracy. Przepisy

dziaþu dziesiĢtego o bezpieczeıstwie i higienie pracy zobowiĢzujĢ pracodawcw m.in. do

zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy, prowadzenia badaı lekarskich

pracownikw przenoszonych na stanowiska, na ktrych wystħpujĢ czynniki szkodliwe dla

zdrowia lub uciĢŇliwe warunki pracy oraz nakazujĢ prowadzenie analiz szkodliwoĻci dla zdrowia

nowych materiaþw i procesw technologicznych. Zgodnie z art. 226 kodeksu pracy, pracodawca

musi informowaę pracownikw o ryzyku zawodowym wystħpujĢcym podczas wykonywanej

pracy. Ale prawo pracy nie ustanowiþo oglnie obowiĢzujĢcych wykazw prac lub stanowisk

szczeglnie uciĢŇliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Wykazy takich prac zostaþy opracowane

tylko dla kobiet i mþodocianych.

Kodeks pracy nie nakþada obowiĢzku wypþacania jakichkolwiek ekwiwalentw za pracħ w takich

warunkach. Autorzy kodeksu ukierunkowujĢ dziaþania pracodawcw na poprawħ warunkw

pracy oraz ograniczanie zagroŇeı dla Ňycia i zdrowia pracownikw, a nie na zapewnianie tym

ostatnim finansowych gratyfikacji za pracħ w zþych warunkach. Ale kodeks nie zabrania

stosowania pieniħŇnych ekwiwalentw za pracħ w warunkach uciĢŇliwych lub szkodliwych.

Wynika to jasno z przepisw dziaþu trzeciego k.p. stwierdzajĢcych, Ňe warunki wynagrodzenia za

pracħ i przyznawania innych Ļwiadczeı zwiĢzanych z pracĢ ustalajĢ ukþady zbiorowe,

regulaminy wynagradzania lub indywidualne umowy o pracħ. O zakresie tych Ļwiadczeı

decydujĢ samodzielnie strony umowy zbiorowej lub pracodawca. Jedynie w sferze budŇetowej

www.poradnikprawny.pl

warunki wynagradzania i przyznawania Ļwiadczeı powiĢzanych z pracĢ powinny uwzglħdniaę

ászczeglne wþaĻciwoĻci lub warunki wykonywania pracyÑ (art. 77 3 k.p.).

Natomiast okreĻlenie ápraca w szczeglnych warunkach lub w szczeglnym charakterzeÑ

stosowane jest w prawie ubezpieczeı spoþecznych, konkretnie Î w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o

emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeı Spoþecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z

pŅn. zm.) oraz w przepisach wykonawczych do tej ustawy. Osoby wymienione w tych

przepisach majĢ prawo do wczeĻniejszego przejĻcia na emeryturħ.

W gospodarce tylko na podstawie umowy

Dodatki za pracħ w warunkach szkodliwych dla zdrowia oraz niebezpiecznych lub uciĢŇliwych,

poza paıstwowĢ sferĢ budŇetowĢ, nie majĢ charakteru obligatoryjnego. Niemniej przewiduje je

wiele zbiorowych ukþadw pracy oraz regulaminw wynagradzania ustalajĢcych rodzaje prac lub

konkretne czynnoĻci, ktrych wykonywanie uprawnia do otrzymywania takiego dodatku.

Niektre ponadzakþadowe ukþady zbiorowe pracy zobowiĢzujĢ pracodawcw do samodzielnego

ustalania takich wykazw w oparciu o:

wyniki badaı Ļrodowiskowych,

ustalenia stopnia szkodliwoĻci dla zdrowia nowych materiaþw i procesw

technologicznych,

wykazy najwyŇszych dopuszczalnych stħŇeı i natħŇeı czynnikw szkodliwych itp.

Przedsiħbiorca, ktry chce lub musi wprowadzię u siebie wykaz prac lub stanowisk

uprawniajĢcych do wymienionych dodatkw, moŇe liczyę na pomoc ze strony sþuŇby

bezpieczeıstwa i higieny pracy, jednostek inspekcji pracy lub inspekcji sanitarnej oraz placwek

sþuŇby medycyny pracy.

W budŇetwce z mocy prawa

Pracodawcy funkcjonujĢcy w sferze budŇetowej majĢ þatwiej, bowiem zakres uprawnionych do

dodatkw za pracħ w warunkach szkodliwych lub uciĢŇliwych oraz ich wysokoĻę okreĻlajĢ

przepisy. SĢ to z reguþy rozporzĢdzenia Rady Ministrw lub wþaĻciwego ministra. Zasady

www.poradnikprawny.pl

ustalania wykazw pracownikw uprawnionych do dodatkw przedstawiamy na przykþadzie

pracownikw samorzĢdowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek

samorzĢdu terytorialnego, dla ktrych wysokoĻę dodatku za kaŇdĢ godzinħ pracy wykonywanej

w warunkach szkodliwych lub uciĢŇliwych dla zdrowia uzaleŇniona jest od stopnia szkodliwoĻci

lub uciĢŇliwoĻci i wynosi do 5 proc. stawki godzinowej wynikajĢcej z najniŇszego

wynagrodzenia zasadniczego - przy pierwszym stopniu, do 10 proc. przy stopniu drugim, do 15

proc. przy trzecim oraz do 20 proc. przy czwartym stopniu szkodliwoĻci.

Zasady zaliczania prac wykonywanych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorzĢdu

terytorialnego do poszczeglnych stopni uciĢŇliwoĻci lub szkodliwoĻci dla zdrowia

1. Do pierwszego stopnia uciĢŇliwoĻci lub szkodliwoĻci dla zdrowia zalicza siħ prace

wykonywane:

w warunkach naraŇenia na dziaþanie pþynw nie wywoþujĢcych zwþknienia tkanki

pþucnej oraz substancji toksycznych nie kumulujĢcych siħ w organizmie,

w pomieszczeniach zamkniħtych, w ktrych ze wzglħdw technologicznych utrzymuje

siħ stale temperatura powyŇej 25 0 C lub poniŇej 10 o C,

w mokrym Ļrodowisku o wzglħdnej wilgotnoĻci powietrza przekraczajĢcej 80 proc. w

bþocie lub bezpoĻrednim kontakcie z wodĢ,

w warunkach naraŇenia na promieniowanie ultrafioletowe lub podczerwone, np.

spawanie, hartowanie,

w warunkach naraŇenia na wibracjħ oglnĢ,

w pomieszczeniach, w ktrych ze wzglħdw technologicznych jest konieczne staþe

stosowanie sztucznego oĻwietlenia,

w kontakcie z nieczystoĻciami staþymi i pþynnymi,

w kontakcie ze zwþokami zmarþych.

2. Do drugiego stopnia uciĢŇliwoĻci lub szkodliwoĻci dla zdrowia zalicza siħ prace

www.poradnikprawny.pl

wykonywane:

w warunkach naraŇenia na dziaþanie pyþw wywoþujĢcych zwþknienie tkanki pþucnej,

naraŇenia na dziaþanie substancji toksycznych kumulujĢcych siħ w organizmie lub naraŇenia na

haþas,

w obniŇonym lub podwyŇszonym ciĻnieniu wynikajĢcym ze stosowanego procesu

technologicznego,

w warunkach naraŇenia na dziaþanie miejscowej wibracji, np. w wyniku uŇywania

rħcznych narzħdzi pneumatycznych,

w warunkach nadmiernego obciĢŇenia wysiþkiem fizycznym co najmniej 2.000 kcal dla

mħŇczyzn i 1.200 kcal dla kobiet lub pracy wymagajĢcej wymuszonej pozycji ciaþa,

w warunkach naraŇenia na dziaþanie hormonw i antybiotykw, powodujĢcych

zaburzenia czynnoĻci fizjologicznych organizmu oraz innych czynnikw o analogicznym

dziaþaniu jak te hormony i antybiotyki, jeŇeli zostanie to uznane przez instytut medycyny pracy.

3. Do trzeciego stopnia uciĢŇliwoĻci lub szkodliwoĻci dla zdrowia zalicza siħ prace

wykonywane w warunkach naraŇenia na promieniowanie jonizujĢce lub naraŇenia na dziaþanie

pl elektromagnetycznych wysokiej czħstotliwoĻci w zakresie od 0,1 do 300.000 MHz w strefie

zagroŇenia. Do trzeciego stopnia uciĢŇliwoĻci lub szkodliwoĻci dla zdrowia zalicza siħ rwnieŇ

niebezpieczne prace:

na wysokoĻci powyŇej 2 m i w wykopach o gþħbokoĻci poniŇej 2 m, uznane za

niebezpieczne w przepisach o bezpieczeıstwie i higienie pracy,

zwiĢzane z wytwarzaniem, stosowaniem, magazynowaniem i transportowaniem gazw i

materiaþw wybuchowych,

wewnĢtrz zbiornikw, aparatw, kanaþw, studni itp., ktrych wykonywanie wymaga

specjalnego zezwolenia,

przy urzĢdzeniach elektroenergetycznych, znajdujĢcych siħ pod napiħciem powyŇej 220

www.poradnikprawny.pl

V, wykonywane zgodnie z przepisami o bezpieczeıstwie pracy w energetyce,

zwiĢzane z zaþadunkiem i rozþadunkiem paliw pþynnych oraz ich transportem,

wykonywane pod ziemiĢ lub pod wodĢ.

4. Do czwartego stopnia uciĢŇliwoĻci lub szkodliwoĻci dla zdrowia zalicza siħ prace

wykonywane w warunkach naraŇenia na dziaþanie substancji chemicznych stwarzajĢcych

zagroŇenie dla zdrowia lub Ňycia oraz oddziaþywanie substancji, czynnikw i procesw

technologicznych rakotwrczych, wymienionych w rozporzĢdzeniach ministra wþaĻciwego do

spraw zdrowia wydanych na podstawie art. 222 kodeksu pracy.

Dla Ňoþnierzy inaczej

Do dodatkw za sþuŇbħ w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub uciĢŇliwych uprawnieni sĢ

rwnieŇ Ňoþnierze zawodowi i Ňoþnierze sþuŇby nadterminowej oraz funkcjonariusze niektrych

sþuŇb mundurowych.

Wykaz szkodliwych dla zdrowia lub uciĢŇliwych warunkw peþnienia sþuŇby wojskowej

zbudowany jest na podobnych zasadach jak zestawienie obejmujĢce prace szkodliwe lub

uciĢŇliwe pracownikw samorzĢdowych. OczywiĻcie, wykaz ten zawiera wiħcej pozycji, musi

przecieŇ uwzglħdniaę specyfikħ rŇnych rodzajw sþuŇby wojskowej.

Warto tu zwrcię uwagħ, Ňe w przypadku Ňoþnierzy dodatek za sþuŇbħ w warunkach szkodliwych

lub uciĢŇliwych stanowi tylko jeden z wielu dodatkw za szczeglne wþaĻciwoĻci lub warunki

peþnienia sþuŇby. Obok niego wystħpujĢ jeszcze dodatki: za sþuŇbħ na morzu, desantowy, dla

personelu latajĢcego, za bezpoĻredniĢ obsþugħ statkw powietrznych, operacyjny, inspektorski,

dla Ňoþnierzy Wojskowych SþuŇb Informacyjnych i ņandarmerii Wojskowej, za nurkowanie itp.

Wiħksze sformalizowanie zasad przyznawania dodatkw za pracħ lub sþuŇbħ w warunkach

szkodliwych lub uciĢŇliwych w sferze budŇetowej, prowadzĢce w efekcie do administracyjnego

ograniczenia liczby uprawnionych, wynika z faktu, iŇ te dodatki, podobnie jak wszystkie

pozostaþe koszty utrzymania jednostek tej sfery obciĢŇajĢ budŇet paıstwa i podatnikw.

Pracodawcy z sektora prywatnego majĢ wiħkszĢ swobodħ w ksztaþtowaniu wynagrodzeı i innych

www.poradnikprawny.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: