tytu: "DOM NA SEKWANIE" autor:William Wharton PRZEOY: JACEK WIETECKI tekst wklepa: SCAN-DAL drobna korekta: dunder@poczta.fm * * * ROZDZIA I Przedszkolna puapka Moja ona, Rosemary, przez dwadziecia pi lat uczya w przedszkolu przy Szkole Amerykaskiej w Paryu. W zeszym roku, w myl przepisw obowizujcych we Francji, musiaa odej na emerytur. Musz powiedzie, e prawie wszystkiego, co mi si w yciu naprawd przydao, nauczyem si od mojej ony-nauczycielki - z wyjtkiem jednego: nigdy jako nie nauczya mnie, jak mieszka na barce. Jakie dwadziecia lat temu Rosemary miaa w pracy przemi koleank, ktra nazywaa si Pauline Lee. Pauline uczya pierwsze klasy i mieszkaa na barce zacumowanej na Sekwanie. Jej d znajdowaa si w maej wiosce Le Port Marly, niedaleko Wersalu i Saint Germain-en-Laye; rwno dziesi mil od granic Parya. Ktrego dnia Pauline zaproponowaa, eby poczone siy przedszkolakw i pierwszoklasistw zwiedziy jej domostwo w ramach szkolnej wycieczki. on oczarowao to, co tam zobaczya. Nie umiem powiedzie, czy przedszkolaki byy rwnie jak ona oczarowane, nie bardzo zreszt mnie to obchodzi; przede wszystkim obchodzi mnie Rosemary, a jest to kto, o kogo warto si troszczy. Tak czy inaczej, wrcia do domu szalenie podekscytowana, paajc chci zamieszkania na barce. Cho jej pomys wydawa si do szalony, wcale mi nie przeszkadza. Rosemary czsto podejmuje tego rodzaju impulsywne, wariackie decyzje, wic nauczyem si je akceptowa i czeka, co przynios. - Powiedz Pauline, eby miaa nas na uwadze, kochanie. Moe kto bdzie chcia sprzeda jak tani d. Niedawno za dobr cen sprzedaem kilka moich obrazw, tote czuem si, jakbym opywa w nie wiem jakie dostatki. Kiedy tak czowiek opywa, nietrudno o utonicie - i to dosownie! Mj kopot polega na tym, e tak naprawd nie traktowaem tego wszystkiego zbyt powanie. Po trzech tygodniach dzwoni Pauline i informuje nas, e barka stojca cztery odzie od niej, w kierunku Parya, spalia si a do linii wody podczas sylwestrowych fajerwerkw. Pauline sdzi, e by moe waciciele bd chcieli j sprzeda. Kontaktujemy si z nimi i rzeczywicie - barka jest na sprzeda. Wkrtce okazuje si, e maj po temu dobry powd. Nie nio mi si nawet, e moe istnie tyle powodw do pozbycia si barki. W weekend wsiadamy do samochodu i jedziemy obejrze t d. Jest pikny dzie, marzy mi si spacer po lesie w Saint Germain-en-Laye. Zatrzymujemy si i Pauline pokazuje nam t bark. Mylelimy, e Pauline bdzie nasz ssiadk, ale wypado inaczej. Jej m, Bob, mocno zaangaowa si po stronie studentw podczas wypadkw, ktre Francuzi nazywaj "Les evenements de mai", czyli podczas rewolucji studenckiej. Gdy sytuacja si uspokoia, wadze Amerykaskiego College'u w Paryu - w ktrym Bob pracowa - poprosiy go, by ustpi. Nie tylko opuci zajmowane stanowisko, ale razem z Pauline opucili Francj. Wrcili do Michigan, gdzie Pauline ponownie uczy w szkole. Stojc na nabrzeu, patrzymy w d zaboconego wzgrza. Na wodzie wida drewnian d o paskim dnie, szerok na pi metrw i dug na osiemnacie. Prawd mwic, bardziej przypomina dom ni bark. Trudno si zorientowa, gdzie jest dzib, a gdzie rufa, taka jest paska i prostoktna. Nie wida silnika ani agli. Ma za to drewnian oblicwk w rodzaju tych, ktre mona zobaczy w kadym zwyczajnym domu. W oknach wisz nawet aluzje. "A gdzie iluminatory?" - przebiega mi przez myl. Pauline wyjania, e t d przerobi ze starej barki do przewozu piasku polarnik Victor Emile, francuski odpowiednik admiraa Perry'ego; zbudowa j dla swojej przyjaciki. Brzmi to cakiem romantycznie, czego nie da si powiedzie o odzi w jej obecnym stanie. Pauline ma klucz, wic schodzimy kamiennymi schodami do koca grzskiego wybrzea i po maym pomocie przedostajemy si na bark. Jest kompletnie osmalona, ogie strawi cay sufit, tak e zostay tylko wyace wszdzie przewody elektryczne; ale najbardziej wstrzsajce wraenie robi wypalona do poziomu wody burta od strony rzeki. Wystarczy, e obok przepynie kilku wiolarzy, a woda wlewa si do rodka. Nie liczc ich jednak, na tej martwej odnodze Sekwany, gdzie stoi barka, panuje niewielki ruch. W sumie jest tu okoo tuzina podobnych odzi mieszkalnych, ktrych spokoju strzee leca porodku rzeki wyspa. Dziki niej nie podskakuj one od zawirowa, ktre zostawiaj za sob ogromne barki transportujce towary z Hawru do Parya albo w drug stron. Pauline tumaczy nam to wszystko z werw i entuzjazmem. Ja najchtniej wskoczybym do wozu i pojechabym na spacer do lasu. Ale nasze dzieciaki s nie mniej oczarowane ni moja ona. Teraz dopiero ycie nabraoby smaku, tato, nie tak jak w tym brudnym, starym Paryu. Wasnym uszom nie wierz. Jak Boga kocham, albo ta przeklta ajba rzucia na wszystkich urok, albo nasze dzieciaki zrobiy si zanadto blase! - Powchaj powietrze, tato. Byoby wspaniale uciec tu od zanieczyszcze Parya. Pocigam nosem. Na mj gust cuchnie jak z otwartego cieku. Bo te rzeczywicie, dwadziecia lat temu, kiedy dzieje si ta historia, Sekwana bya waciwie otwartym ciekiem. Pary i wioski lece bliej dolnego biegu rzeki, ktra cignie si piknymi, dugimi meandrami, zrzucay swoje zanieczyszczenia prosto do Sekwany. Oczywicie, barka, ktr ogldamy, znajduje si bliej ujcia rzeki ni Pary! eby uszczliwi wszystkich - to znaczy on i dzieciaki - skadam absurdalnie nisk ofert kupna tego kalekiego drewnianego kadubka. Potem idziemy na spacer i jestem gotw zapomnie o caej sprawie. W tydzie pniej nie mog si pozbiera - moja oferta zostaa przyjta. Mao powiedziane "przyjta", waciciele barki wprost rzucili si na ni. A jednak, cho zaproponowaem tak mao, musz si jeszcze zapoyczy, aby sfinalizowa ten idiotyczny, pokrcony interes. Rzadko ktry artysta yje w miar wygodnie, a co dopiero bogato. Czsto zakadam si z przyjacimi, e nie wymieni pidziesiciu amerykaskich malarzy, ktrzy utrzymuj si z malowania i sprzeday wasnych obrazw, nie liczc uczenia w szkoach, pracy dla telewizji czy filmu ani usug reklamowych. Od czasu do czasu panuje moda na jakiego malarza, ktra rzadko trwa duej ni kilka lat, po czym nastpuje w ty zwrot: do starej sztalugi i zupy fasolowej, zwaszcza jeli zdarzy si tak, e malarz musi utrzyma rodzin. aden z moich przyjaci nie wymieni dotd wicej ni dwudziestu, ktrym si naprawd powodzi. Ale to cudowne ycie. Tak ju jest na tym wiecie. Przez nastpne trzy miesice moje malarstwo idzie w odstawk na rzecz romantyzmu, podniecenia, przygody i czarw. To powana zmiana dla kogo, kto yje sobie cakiem szczliwie na ulicy lub na polu. Czuj, e zaczynam wdeptywa w co niedobrego! Nie jestem czowiekiem rzeki. Sekwana istnieje dla mnie tylko jako obiekt do malowania. Nieustannie zmieniajc si i poruszajc, rzeka pozostaje nieruchoma - jak kady dobry model. Dotychczas ylimy niemal jak w bajce. Do tysic dziewiset szedziesitego roku prowadziem zajcia plastyczne w szkoach miejskich w Los Angeles. Pniej, poniewa uwaaem si nie za nauczyciela, lecz za artyst, wyjechalimy do Europy. Jeden z gwnych powodw by taki, e chcielimy uchroni nasze dzieci przed szkodliwoci amerykaskiej telewizji. Poza tym ycie w Europie byo wtedy tasze. W Paryu zamieszkalimy w bardzo ciasnym mieszkaniu o powierzchni dwudziestu omiu metrw kwadratowych, ktre kupilimy za moj szkoln emerytur. Cigle si przemieszczalimy: wiosn i jesie spdzalimy w Paryu, lato i Boe Narodzenie w Bawarii, zim za w poudniowej Hiszpanii. Moe si komu wydawa, e ylimy jak milionerzy, ale tak naprawd mielimy wszystkiego trzysta dolarw miesicznie, plus moja renta inwalidzka za udzia w drugiej wojnie wiatowej. Rzecz w tym, aby ostronie wydawa pienidze. Bieda nigdy nie zagldaa nam w oczy. Kiedy urodzio nam si trzecie dziecko, wprowadzilimy si do starego warsztatu ciesielskiego, ktry przerobilimy na mieszkanie. Mwic "my", mam na myli kadego, kto by w stanie unie motek albo utrzyma pdzel w rce. Podobnie jak w wypadku barki, gwny ciar prac spocz na caej rodzinie. * * * ROZDZIA II Krtkie oczarowanie... Najpierw uszczelniam przeciekajc burt. Potem skrobi i oczyszczam zwglone wntrze, wyrzucajc wszystko, co nieprzydatne. Midzy innymi wymieniam czterdzieci pi maych szybek w wielodzielnych oknach. S te dwa przestronne okna widokowe, ktre dym i sadza okopciy tak bardzo, e nic przez nie nie wida; przez dwa dni doprowadzam je do porzdku. ciany pomieszcze sucych za pokj gocinny i sypialni nie nadaj si do odmalowania - trzeba bdzie je podda powaniejszej kuracji. Na targu Marche Aligre, nie opodal naszego paryskiego mieszkania-studio, wpada mi w rce zwj brokatu przetykanego zot nitk. Z jakiego powodu materia ten kosztuje tyle ile tkanina jutowa, tote kupuj wszystko, trzy pene zwoje. Zaczynam nabiera pewnoci, e dostaj bzika, skoro nie mog si ju doczeka, kiedy wyo brokatem wszystkie ciany i sufit. Wyranie ponosi mnie wyobrania. A moe ta d jest zaczarowana? Smaruj klajstrem ciany i sufit, eby przy klei zoty brokat, ktry w kocu przykrywa brzydkie jak siedem grzechw gwnych wntrze. Kupuj niedrogie lampy i arwki z brunatnego szka i po mudnej pracy, ktra daleko wykracza poza moj znajomo elektrycznoci, udaje mi si je podczy w taki sposb, e wiec; mona je nawet wcza i wycza za pomoc prymitywnego pstryczka. Podczas weekendw zapraszam reszt rodziny do szorowania azienki, kuchni i innych niezbdnych do ycia wygd. Wszystkie te przybytki maj jednolity, dymnobrzowy kolor. W drugiej poowie lipca, jeszcze przed kocem roku szkolnego, uwijamy si z ostatnimi pracami. Zdaniem mojej ony d wyglda teraz jak prywatny burdel pijanego pirata; Rosemary jest wielk konserwatystk w tych spra...
marc144