CO TO JEST KINEZYTERAPIA ? Kinezyterapia to leczenie ruchem kinezis – ruch , therapeia – leczenie
TROCHĘ HISTORII System filozoficzny Konfucjusza (2700 lat p.n.e.), Starohinduska joga, Hipokrates sławny, grecki lekarz (V i IV wiek p.n.e.) , „primum non nocere” – pierwsze nie szkodzić. W dziele „O chirurgii” Hipokrates (ok. 460-377
p.n.e.) podaje, że „ćwiczenia wzmacniają, a nieczynność osłabia ciało” , Claudius Galen - przedstawiciel szkoły aleksandryjskiej (130-199 n.e.), Francis Glisson (1597-1677), anatom i fizjolog
POLSKA KONCEPCJA REHABILITACJI (1970 r.- pojęcie historyczne) szybkość , odjęcia terapii, powszechność , kompleksowość, ciągłość
KIEDY STOSUJEMY KINEZYTERAPIE? schorzenia i dysfunkcje narządów ruchu, zespoły bólowe kręgosłupa, po udarach mózgu, w kardiologii (po zawale serca i zabiegach kardiochirurgicznych), w pulmonologii (POCHP ,astma, wysiękowe zapalenie opłucnej), w chorobach reumatoidalnych, po zabiegach operacyjnych w jamie brzusznej, w chorobach psychicznych, u osób z zaburzeniami słuchu i wzroku , w schorzeniach ginekologicznych, położnictwie
JAKA MOŻE BYĆ REAKCJA ORGANIZMU NA KINEZYTERAPIĘ ? zwiększenie siły mięśniowej, poprawa zakresu ruchu, zwiększenie wydzielania mazi stawowej, sprawniejsze gojenie struktur więzadłowych, zmniejszenie podwyższonego napięcia mięśni,
hamowanie odruchów patologicznych , podwyższenie poziomu endorfin, poprawa wydolności krążeniowo – oddechowej, podwyższenie lub obniżenie ciśnienia krwi, nasilenie procesów przemiany materii, usprawnienie działania narządów układów trawienia i wydalania
W JAKIM CELU STOSUJE SIĘ KINEZYTERAPIĘ ? poprawa utraconej funkcji, ułatwienie wystąpienia procesów kompensacji,
Kompensacja - zdolność zastępowania na drodze odtwarzania utraconych funkcji poprzez pracę odpowiedzialnego za nią, a częściowo tylko uszkodzonego narządu lub całkowite przejęcie jej przez inny narząd
W JAKIM CELU STOSUJE SIĘ KINEZYTERAPIĘ ? zabezpieczenie przed wykształceniem nieprawidłowych stereotypów ruchowych (STEREOTYP RUCHOWY - automatyczny, nie podlegający świadomości, sposób wykonania określonego ruchu (np.: stereotyp chodu), przeciwdziałanie wtórnym zmianom w układzie kostno mięśniowym w postaci ograniczeń ruchu, zapobieganie powikłaniom w układzie krążenia i oddychania
SYSTEMATYKA KINEZYTERAPII Kinezyterapia o działaniu miejscowym (lub lokalnym), Kinezyterapia o działaniu ogólnie usprawniającym, Metody kinezyterapeutyczne
PRAWO ARNOLDA-SCHULZA Słabe bodźce jedynie utrzymują czynności życiowe organizmu na aktualnym poziomie, silne powodują stan adaptacji i wytrenowania, natomiast zbyt silne są dla organizmu szkodliwe.
ĆWICZENIA INDYWIDUALNE - ĆWICZENIA CZYNNE- Wolne, Wspomagane,W odciążeniu, Z progresywnie wzrastającym oporem, Krótkie ćwiczenia izometryczne, ĆWICZENIA BIERNE W pełnym zakresie ruchu, Ze stymulacją ręczną, Z dociskiem na stawy, Redresje , ĆWICZENIA CZYNNO-BIERNE, ĆW. RELAKSACYJNE Pozycje relaksacyjne, Trening autogenny ĆW. SYNERGISTYCZNE Bezwzględne, Względne, Kontralateralne, Ipsilateralne, ĆW. CZYNNOŚCI SAMOOBSŁUGI Higiena osobista, Czynności konsumpcji, Czynności ubierania, rozbierania i lokomocji, ĆW. PIONIZACJI I NAUKI CHODU Uformowanie stereotypu chodu, Chód czynnościowy, Chód na dystans
ĆW. ZESPOŁOWE (ZBIOROWE) ĆW. KONDYCYJNE Forma ścisła, Forma zabawowa, Forma sportowa, Treningu obwodowego, Powyżej połączone, ĆWICZENIA PORANNE Na sali chorych, Poza salą chorych, ĆWICZENIA W WODZIE Forma ścisła, Nauka pływania, Forma zabawowa, Formy połączone SPORT INWALIDÓW W zakładzie leczniczym, W organizacji krajowej – deklaracje olimpijskie (paraolimpiady)
METODY KINEZYTERAPEUTYCZNE MET. REEDUKACJI NER.-MM Kobat Kaiser, Bobach, Levitt, Broustrom, PNF , MET. TRENINGU OPOROWEGO - Met. De Lorme-A, Met. Mac. Qveena , Krótkie ćwiczenia izometryczne, MET. RÓŻNE, Weissa , Majocha, Kalpa, Rocher, Zandera, Kenny, Jacobsona, Volty, Domana
DIAGNOSTYKA DLA POTRZEB KINEZYTERAPII
OSIE CIAŁA pionowe - (na przecięciu płaszczyzny czołowej i strzałkowej) – oś prostopadła do podłoża, na którym stoimy, poprzeczne (poziome) - (na przecięciu płaszczyzny czołowej i poprzecznej) – oś przechodząca z boku do boku, strzałkowe - (na przecięciu płaszczyzny strzałkowej i poprzecznej) – oś przechodząca z przodu do tyłu
PŁASZCZYZNY CIAŁA strzałkowe - dzieli człowieka na bok prawy i lewy, czołowe dzieli człowieka na przód i na tył, poprzeczne [pozioma lub horyzontalna] - dzieli człowieka na górę i dół
KIERUNKI DOTYCZĄCE POŁOŻENIA Boczny (lateralis) i przyśrodkowy (medialis) – względem płaszczyzn strzałkowych, Przedni (anterior) i tylny (posterior) względem płaszczyzny czołowej lub brzuszny (ventralis) i grzbietowy (dorsalis) – na tułowiu, Górny (superior) i dolny (inferior) lub na tułowiu - czaszkowy (cranialis) i ogonowy (caudalis) – względem płaszczyzn poprzecznych, Grzbietowy (dorsalis) i dłoniowy (palmaris) na dłoni
Grzbietowy (dorsalis) i podeszwowy (plantaris) na stopie
TERMINY (niezależnie od płaszczyzn) Odcinek bliższy (proxymalny) – odcinek bliżej obręczy, Odcinek dalszy (dystalny) położony dalej obręczy, Leżenie tyłem – supinacja, Leżenie przodem – probacja, Strona, w którą zwrócona jest twarz – twarzowa, przeciwna – potyliczna, Pozycja na boku – lateralna
BADANIE MA NA CELU USTALENIE ROZPOZNANIA, KTÓRE ODZWIERCIEDLA ROZMIARY I NASILENIE CHOROBY, OKRES, JEJ ROZWÓJ I DYNAMIKĘ,PRZYCZYNY MECHANIZMU JEJ POWSTANIA.
BADANIE I. Wywiad (badanie podmiotowe), II. Badanie dla potrzeb kinezyterapii miejscowej: 1. Pomiary linijne - długości- obwodów – inne 2. Badanie zakresu ruchów w stawach 3. Ocena siły mięśniowej 4. Badanie odruchów i wybrane testy 5. Badanie zaburzeń czynnościowych narządów ruchu III. Badanie dla potrzeb kinezyterapii ogólnie usprawniającej - Badanie wydolności ogólnej, - Badanie globalnych możliwości funkcjonalnych, IV. Badanie specjalne na użytek metod kinezyterapeutycznych
BADANIE (ANAMNEZA) Badanie podmiotowe (wywiad), Personalny (imię, nazwisko, wiek, stan cywilny, adres zamieszkania, wykształcenie, zawód, przebyte choroby i urazy ciała, zabiegi operacyjne, choroby dziedziczne, obecnie przyjmowane leki), Wywiad dotyczący aktualnej choroby (czas i okoliczności, w których wystąpiły objawy bólowe ich nasilenie i charakter, bóle stawów, mięśni, kości….Wywiad socjalny (warunki mieszkaniowe, osoby pomagające)
Oglądanie pacjenta rozpoczyna się z chwilą jego wejścia do gabinetu. Umiejętne oko z miejsca notuje wygląd chorego (zdrowy, schorowany, obolały), jego sposób „trzymania się”, chodzenia, siadania, rozbierania się, układania się na leżance, itd..Oglądanie niedostrzegalne dla chorego często dostarcza cennych spostrzeżeń i nie wymuszonych testów funkcjonalnych
Zasady -Do oglądania pacjent zasadniczo powinien się rozebrać (do bielizny i na boso), Dbać o to aby pacjent rozbierał się za parawanem lub w kabince – również dzieci, Pokój w którym odbywa się badanie powinien mieć odpowiednie oświetlenie, padające na stojącego chorego równomiernie i symetrycznie
Oglądanie postawy od tyłu Ustawienie głowy, Przebieg wyrostków kolczystych, Ułożenie barków i łopatek, Kształt bioder, Położenie krętarzy wielkich, Ustawienie kolan, Ustawienie stóp.
Oglądanie sylwetki z boku Nachylenie głowy i szyi, Ustawienie barków i łopatek, Nachylenie miednicy, Kształt przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa, Wysklepienie klatki piersiowej i brzucha, Kształt kolan i stóp
Badanie dotykiem Badanie dotykiem stanowi integralną część badania narządu ruchu. W dotyku sumują się liczne odczucia: ciepło, opór, położenie, kształt, stopień wrażliwości. Podstawą skuteczności badania dotykiem jest dobra znajomość nie tylko szczegółów budowy anatomicznej i topograficznej ciała, lecz także procesów patologicznych. Dotykiem rozpoznajemy, czy proces toczy się w tkance podskórnej, w powięzi, w mięśniach, w przejściu ścięgna w brzusiec mięśniowy, Jeśli spodziewamy się wykryć bolesne miejsca, warto chorego uprzedzić, a dotyk ostrożnie dawkować, Badanie dokonujemy w pozycjach uzależnionych od naszych potrzeb: leżącej, siedzącej czy stojącej, Badamy palcami, całą ręką, a często obiema rękami. W miejscu połączenia ścięgna z kością, czy jest śródstawowy, czy okołostawowy, Ogólnie sprawdzamy ciepłotę ciała (podwyższenie lub obniżenie ciepłoty skóry), Badanie tętna (np. na obwodzie przy zarastaniu tętnic), Zgrubienie tkankowe: we wszystkich przypadkach patologicznych zgrubień dotykiem oceniamy ich konsystencję, przesuwalność, wrażliwość, ustalamy jakie warstwy tkankowe są włączone w zgrubienie, Ocena topograficzna, Wyczuwanie małych ruchów.
BADANIE PRZEDMIOTOWE – FIZYKALNE - STATYCZNE Pomiary linijne (długości i obwody kończyn), Badanie części recepcyjnej OUN, Ocena postawy ciała DYNAMICZNE Badanie zakresu, ruchomości , Ocena siły mięśniowej, Testy czynnościowe, Analiza chodu, Badanie funkcji chwytnej w obrębie kg, Testy funkcjonalne (stopień samodzielności badanego)
Zasady Nie rozpoczynamy badania od badania dotykiem, Badanie to nie może być przykre dla chorego, Ręka nie powinna być zimna, wilgotna ani szorstka, Dotyk powinien być delikatny, Umiejętnie należy dotykać m-ca „łaskotliwe”, unikając wywołania obronnych reakcji chorego, Jeśli przypuszczalnie dotyk sprawi ból, należy badanie to odłożyć na sam koniec, szczególnie u dzieci.
Pomiary linijne: długości i obwodów kończyn Pomiary długości i obwodów kończyn służą do oceny proporcji względem siebie, a także w stosunku do strony przeciwnej. Pozwalają zatem określić ewentualne asymetrie patologiczne powstałe w następstwie dysfunkcji narządu ruchu i ustalić ich przyczyny.
POMIARY DŁUGOŚCI całkowite (dotyczące całej kończyny), odcinkowe (sprawdzające długość poszczególnych jej części). W grupie pomiarów całkowitych rozróżnia się badanie:
długości względnej (długość kończyny wraz ze stawem łączącym ją z odpowiednią obręczą),
długości bezwzględnej (długość kończyny z wyłączeniem stawu łączącego ją z odpowiednią obręczą), długości anatomicznej (absolutnej)
Pomiary obwodów służą do oceny masy mięśniowej kończyny w porównaniu z drugą. Mogą one świadczyć o asymetrii fizjologicznej, np. roboczym przerostem tkanek mięśniowych strony wiodącej, albo o asymetrii patologicznej, powstałej w następstwie złamania i unieruchomienia kończyny w opatrunku gipsowym.
Dla kończyny górnej: R1 – odnosi się do masy mięśnia naramiennego i/lub stawu ramiennego, R2 – odnosi się do mięśni zginaczy i prostowników ramienia, Ł – określa zmiany w obrębie stawu ramienno-promieniowego, ramienno-łokciowego promieniowo-łokciowego, P1 – określa wielkość masy mięśni przedramienia, P2 – dotyczy zmian w stawie promieniowo-nadgarstkowym. P – określa masę mięśni pośladkowych, U1 – blisko pachwiny: mięśnie prostujące, zginające, przywodzące i rotujące udo, U2 – masa głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego, K – określa zmiany w obrębie stawu kolanowego, G1 – masa mięśni podudzia, G2 – określa zmiany w stawie skokowym górnym, Pomiary wykonujemy w pozycjach leżących, Taśma powinna przebiegać prostopadle do długiej osi kończyny, Pamiętać o dokładnym określeniu wysokości na jakim był wykonywany pomiar
FIZJOTERAPIA W DYSFUNKCJACH NARZĄDU RUCHU
Określenie „dysfunkcja" jest dość powszechnie używane w fizjoterapii. Nie jest ono jednoznaczne z rozpoznaniem klinicznym, lecz określa ogólnie rodzaj zaburzeń czynności narządu czy układu. Pochodzi ono od słowa „function" oznaczającego działanie (czynność) ukierunkowane na określone zadanie, poprzedzone zaprzeczeniem „dys". Określenie dysfunkcja w fizjoterapii zwyczajowo odnosi się do zaburzeń funkcji fizycznych, głównie motorycznych, ale w całokształcie procesu rehabilitacji nie można pominąć funkcji umysłowych, emocjonalnych i socjalnych. W fizjoterapii najczęściej mamy do czynienia z dysfunkcjami ruchowymi, których przyczyna może tkwić w układzie kostno-stawowym, torebkowo-więzadłowym, mięśniowym, nerwowym - obwodowym bądź ośrodkowym. Schorzenia układu oddechowego czy krążenia też mogą prowadzić do dysfunkcji ruchowej, ale możliwy jest również kierunek odwrotny, lub dysfunkcja może mieć wręcz podłoże wielonarządowe czy wieloukładowe. Osoby z dysfunkcjami ze strony aparatu ruchu stanowią dziś najliczniejszą grupę spośród wszystkich poddawanych rehabilitacji.
Niepełnosprawność W świetle powyższej definicji, dysfunkcja może być tylko przejawem (objawem) jakiegoś schorzenia (nieraz przejściowym) lub stanowić jego zejście (patrz niżej). W bliskim związku z określeniem „dysfunkcja" pozostaje termin niepełnosprawność. Wg definicji ONZ niepełnosprawność to stan, w którym - z powodu braków wrodzonych lub nabytych fizycznych bądź umysłowych zdolności - osoba jest całkowicie lub częściowo niezdolna do zaspokojenia swoich potrzeb niezbędnych do prowadzenia normalnego życia na poziomie indywidualnym (osobistym) lub społecznym. Rodzaj i stopień dysfunkcji decyduje zwykle o zakresie i stopniu niepełnosprawności - choć nie tylko, gdyż istotne są również możliwości kompensacyjne i adaptacyjne danej osoby. Rozróżnia się niepełnosprawność okresową (przejściową), podlegającą zmniejszaniu się z czasem jej stopnia, a nawet likwidacji pod wpływem zastosowanego leczenia lub podjętego usprawniania, oraz niepełnosprawność trwałą - podlegającą zmniejszeniu jej stopnia pod wpływem leczenia lub usprawniania, lecz niemożliwą do likwidacji..Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO): „Zdrowie to nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności, lecz stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego”.
Tak współcześnie rozumiane zdrowie zakłada holistyczną czyli całościową, jego koncepcję. Oznacza to traktowanie człowieka jako „całość” i jako „część całości” (Jensen 1994).
Człowiek jako „całość” – oznacza, że jego zdrowie składa się z kilku wzajemnie ze sobą powiązanych wymiarów. - zdrowie fizyczne – prawidłowe funkcjonowanie organizmu, wszystkich jego układów i narządów
- zdrowie psychiczne – a w jego obrębie zdrowie: umysłowe – zdolność do jasnego logicznego myślenia
- zdrowie emocjonalne – zdolność do rozpoznawania uczuć np. lęku, radości, żalu, złości i wyrażania ich w odpowiedni sposób. Umiejętność radzenia sobie ze stresem, napięciami, depresją, lękiem. - zdrowie społeczne – zdolność do utrzymywania prawidłowych relacji z innymi ludźmi. - zdrowie duchowe – u niektórych ludzi jest związane z wierzeniami i praktykami religijnymi u innych dotyczy to zasad, zachowań i sposobów utrzymywania wewnętrznego spokoju. W ostatnich kilku latach obserwuje się coraz większą świadomość społeczną, co do potrzeb rehabilitacyjnych osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami we wszystkich okresach życia jednostki. Przyczyna jest trojaka: rzeczywisty wzrost liczebny osób z różnymi dysfunkcjami psychofizycznymi; zauważalne nasilenie się działalności na rzecz osób niepełnosprawnych (ON) instytucji państwowych i społecznych, a także – co jest szczególnie warte podkreślenia- osób prywatnych; coraz większa świadomość środowisk osób niepełnosprawnych, co do możliwości poprawy ich sytuacji poprzez rehabilitację.
Stale zwiększający się rozmiar niepełnosprawności powoduje, iż państwa i różne organizacje międzynarodowe podejmują coraz szerszy zakres działań zarówno na rzecz osób niepełnosprawnych, jak i kierunku ograniczenia zagrożeń niepełnosprawnością.
Tymczasem szacunki w tym zakresie są niepokojące. Według statystyki Światowej Organizacji Zdrowia w ciągu ostatnich 30 lat liczba osób niepełnosprawnych na świecie zwiększa się z 12 do 18% całej populacji ludzkiej, czyli że prawie co piąty mieszkaniec globu jest osobą niepełnosprawną.
Szacunki wykazały, że w 2000r. na świecie było ponad 500 mln osób niepełnosprawnych. Kolejne badania prospektywne dostarczają dalszych niekorzystnych prognoz, ocenia się np. że w 2016r liczba osób z demencją podwoi się , a większość populacji generalnej będzie w wieku starczym, wymagającym specjalnej obsługi.
W Polsce, dane GUS wykazały, że w 1988r. było ponad 3258 tyś. Osób niepełnosprawnych, tj. około 10% ogółu Polaków. Ekspertyza Komitetu Rehabilitacji i Adaptacji Społecznej PAN ujawniła, że liczba ta przekroczyła w 1993r. już 4538 tyś. Oszacowano, że w 2000r. wzrośnie do około 12-15% populacji generalnej. Potwierdzają to dane GUS z 1996r. niepełnosprawni powyżej 15 r.ż. stanowili w 1996r. 13,3% ogółu ludności, tj. 5 142 500 osób; wśród 8 850 900 osób populacji dzieci i młodzieży do 15. r.ż. było 3, 25%- tj. 288 100 osób niepełnosprawnych, czyli 0,755% ogółu ludności. Liczba osób uznanych prawie za niepełnosprawne wynosiła w 1996r. 4320 tys.- w tym: 20,4% inwalidów I grupy, 37,8% II grupy, oraz 41,3% inwalidów III grupy; pozostałe około 0,5% - to osoby bez grupy inwalidztwa.
Stale wzrasta liczba osób w podeszłym wieku, zdanych na własne, coraz bardziej ograniczone siły. Drastycznie wzrasta też liczba ciężkich kalectw, dla przykładu : rocznie przybywa około 1600 nowych przypadków – osób stale posługujących się wózkiem inwalidzkim! Z tych wszystkich danych zarysowuje się olbrzymi rozmiar potrzeb z zakresu rehabilitacji dzieci i dorosłych, z jakimi polskie społeczeństwo musi się liczyć.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wprowadziła „międzynarodową klasyfikację zaburzeń, upośledzeń i ograniczeń". Zostały w niej zdefiniowane"następujące pojęcia:
uszkodzenia (zaburzenia, ang. impairments), które oznaczają przejściową lub trwałą utratę bądź nienormalność psychologicznej, fizjologicznej lub anatomicznej struktury albo funkcji. Są one bezpośrednim skutkiem choroby lub urazu, ale stanowią z kolei przyczynę ograniczeń i upośledzeń; ograniczenia z kolei (ang. disabilities) wynikają bezpośrednio z zaburzeń oraz uszkodzeń i dotyczą zmniejszenia możliwości wykonywania rozmaitych czynności w taki sposób lub w takim rozmiarze, jakie uznaje się za normalne; upośledzenia (ang. handicaps) są natomiast bezpośrednim skutkiem uszkodzeń, zaburzeń i ograniczeń w sferze aktywności społecznej i oznaczają niemożność prowadzenia takiej działalności, jaka jest dla danej osoby normalna. Istnieje więc pewna dysharmonia pomiędzy funkcją, jaką dana osoba pełni w społeczeństwie, a tym, czego oczekuje sama, a nawet tym, czego oczekuje społeczność, do której ta osoba przynależy.
Gonartroza Ból kolana, Upośledzenie ruchomości, Utrudnienie w chodzeniu, Umiarkowane ograniczenie w pracy, Dostępność aparatu ortopedycznego, Styl życia, radzenie sobie z problemami,
Określenie „fizjoterapia w dysfunkcjach narządu ruchu " jest pojęciem szerokim oraz umownym i obejmuje całokształt zagadnień związanych z fizjoterapią jako składową rehabilitacji medycznej osób w różnym wieku, u których stwierdza się różnorodne zaburzenia funkcjonowania szeroko rozumianego narządu ruchu. Wspólną cechą jest więc to, że u osób poddawanych działaniom fizjoterapeutycznym występują zaburzenia ruchowe, które w różnym stopniu upośledzają ich sprawność i/lub wydolność. Elementami różnicującymi są natomiast: przyczyna oraz mechanizm powstawania i rozwoju dysfunkcji, jej rodzaj i stopień ciężkości, a także zejście (odwracalność bądź nieodwracalność zmian itp.).
Interdyscyplinarność fizjoterapii Obejmuje działaniem osoby niepełnosprawne jak i o prawidłowej wydolności psychofizycznej, - fizjoprofilaktyka i rehabilitacja, Obejmuje działaniem osoby w różnym wieku i rozwoju, Obejmuja nauki medyczne i nauki o kulturze fizycznej
Ogólny podział dysfunkcji narządu ruchu uwzględnia zaburzenia statyczne i dynamiczne. Każde z nich mogą być ogólne lub lokalne (miejscowe) oraz przejściowe bądź trwałe. Podziały te są jednak raczej umowne, gdyż zaburzenia z gruntu statyczne mogą upośledzać poruszanie się i odwrotnie, a dysfunkcja lokalna może ulec uogólnieniu albo też proces chorobowy może mieć charakter postępujący. Stwierdzone zmiany mogą też mieć charakter zmian pierwotnych lub wtórnych.
podziały dysfunkcji narządu ruchu - od rodzaju schorzenia (np. wady rozwojowe, choroby ostre, przewlekłe czy postępujące, stany pourazowe itp.) , od rodzaju uszkodzonej tkanki (np. dysfunkcje osteogenne, neurogenne itd.). , podział kliniczny. W codziennej praktyce najczęściej mówi się bowiem o zaburzeniach ruchowych natury ortopedyczno-urazowej, reumatologicznej czy neurologicznej. Niekiedy omawiane zaburzenia mają bardziej uogólnione (wieloukładowe) podłoże lub występują obok schorzeń dotyczących innych układów - tj. niezależnie od nich. Obraz dysfunkcji często jednak ma charakter mieszany i to nie tylko z uwagi na możliwość jednoczesnego występowania różnych chorób (chorób współistniejących), powikłań ze strony innych układów czy np. wielonarządowych obrażeń ciała.
W przebiegu choroby dotyczącej jednego układu mogą (aczkolwiek nie muszą) pojawić się zmiany wtórne w innych. Nie wnikając w mechanizmy rozwoju tych zmian można jako przykład wskazać takie możliwości, jak:
- tworzenie się przykurczy lub zniekształceń układu kostno-stawowego w schorzeniach pierwotnie neurogennych
- zaniki mięśni i zaburzenia sterowania czynnością mięśni w schorzeniach, które na odmianę nie dotyczą wyjściowo mięśni czy układu nerwowego.
Taką złożoność obserwujemy też np. w schorzeniach pierwotnie neurologicznych, które z czasem wymagają nieraz ortopedycznego leczenia operacyjnego, a także w dysfunkcjach, których charakter staje się mieszany. Sprawiają one często poważne problemy, a terapia rzadziej przynosi spodziewane na początku efekty.
Ortopedia i traumatologia
Badanie ortopedyczne oprócz ustalenia rozpoznania ma na celu poznanie rozmiarów i nasilania odchyleń chorobowych, dynamiki i okresu rozwojowego choroby, patogenezy, a również mechanizmów powstawania i nasilania się zniekształceń i dysfunkcji oraz związku przyczynowego między czynnikami uszkadzającymi a następstwem
Stan ortopedyczny ogólny- ma na celu stwierdzenie odchyleń w budowie i czynności narządu ruchu jako całości . Obejmuje on san statyczny i dynamiczny.
statyczny – bada on budowę ciała :-typ budowy (oddechowy, trawienny, mięśniowy, mózgowy, lub leptosomatyczny, eurysomiczny, atletyczny),-odżywienie, -proporcje ( tułowia do kończyn- zachowane lub zaburzone),-symetrię
-postawę
Oglądanie- bada się pacjenta całkowicie rozebranego, dobrze oświetlonego w pozycji stojącej
Stan ogólny dynamiczny- oglądaniem określa się odchylenia czynności narządu ruchu jako całości. Bada się sposób poruszania się chorego i określa się cechy chodu (Cechy fizjologiczne: dwunożny, naprzemienny, przedsiębieżny, synchroniczny, izometryczny, harmonijny)
Jeśli stwierdza się nieprawidłowości chodu, trzeba określić ich rodzaj : chód utykający, koguci, szczudłowy, koszący, podskakujący, kołyszący, kaczkowaty, defiladowy, niezborny itd.
Stan ortopedyczny odcinkowy: Pomiary długości tułowia i kończyn, Porównanie pomiarów względnych i bezwzględnych, Pomiary obwodów kończyn
Stan ortopedyczny miejscowy: Odchylenia mogą dotyczyć jednej kończyny czy stawu lub także mogą być wielomiejscowe lub uogólnione. Ocena skóry (blizny, przebarwienia, trofika, owrzodzenie) Obrysy stawów i zakresy ruchów czynnych i biernych, bolesność wykonywanych ruchów Proces chorobowy stawu- zapalny, odczynowy (wypełnienie jamy stawowej płynem wysiękowym -chełbotanie , balotowanie), zwyrodnieniowy Stan mięśni – prawidłowo rozwinięte, zanikłe
Stan ortopedyczny miejscowy -Badanie zakresów ruchu (przykurcz mięśniowy, torebkowy) Badanie siły mięśniowej -Pomiary dynamiczne, statyczne
Badania uzupełniające - Badanie neurologiczne- odruchy fizjologiczne, patologiczne, zaburzenia czucia powierzchniowego, głębokiego, niedowłady, porażenia, zmiany napięcia mięśniowego, zaburzenia koordynacji, reagowania. Zdjęcia RTG – rutynowe (rzut PA i boczny), specjalne (zdj. celowane, warstwowe, kontrastowe) TK, MR, 3D TK Laboratoryjne : krwi, moczu, płynów ustrojowych(stawoey, mózgowo-rdzeniowy)- analityczne, cytologicne, bakteriologiczne. Biologiczne, histologiczne, serologiczne, elektrodiagnostyczne i inne. Elektrodiagnostyka (śledzenie procesów reinerwacji, rodzaju niedowładów – neurogenne czy miogenne)
...
caroline058