Delphi __ Kompendium __ Roz2.pdf - Informatyka - Wiewioor

Delphi :: Kompendium :: Rozdział 2 - 4programmers.net

http://4programmers.net/Delphi/Kompendium/Rozdzia%C5%82_2

Strona główna :: Delphi :: Kompendium

Rozdział 2

Edytuj

Historia

Delphi

Artykuły

Kompendium

Gotowce

FAQ

.NET

Turbo Pascal

FAQ

PHP

FAQ

Java

FAQ

C/C++

Artykuły

FAQ

Wprowadzenie

Assembler

FAQ

(X)HTML

CSS

JavaScript

Z pogranicza

Algorytmy

WIĘCEJ »

Język Object Pascal

Rozdział ten stanowi wstęp do programowania w Delphi. Poznanie zasad działania języka Object Pascal jest

niezbędnym warunkiem kontynuowania nauki środowiska Delphi. Wszystkie informacje postaram się przekazać

dokładnie, przedstawiając je krok po kroku. Zacznę oczywiście od spraw podstawowych.

Spis treści

1 Plik źródłowy projektu

1.1 Najprostszy program

2 Podstawowa składnia

2.1 Wielkość liter

2.2 Pamiętaj o średniku!

2.3 Bloki begin i end

2.4 Dyrektywa program

3 Komentarze

4 Zmienne

4.1 Deklaracja zmiennych

4.2 Typy zmiennych

4.3 Deklaracja kilku zmiennych

4.4 Przydział danych

4.4.1 Przydział dynamiczny

5 Stałe

5.1 Domyślne typy stałych

6 Używanie stałych i zmiennych w programie

7 Tablice danych

7.1 Tablice jako stałe

7.2 Tablice wielowymiarowe

7.3 Tablice dynamiczne

7.3.1 Polecenia Low i High

8 Operatory

9 Aplikacje konsolowe

10 Instrukcje warunkowe

10.1 Instrukcja if..then

10.1.1 Pobieranie tekstu z konsoli

10.1.2 Kilka instrukcji po słowie then

10.1.3 Kilka warunków do spełnienia

10.2 Instrukcja case..of

10.2.1 Zakresy

10.2.2 Brak możliwości korzystania z łańcuchów

10.2.3 Kilka instrukcji

10.3 Instrukcja else

10.3.1 Kiedy stosować średnik, a kiedy nie ?

10.3.2 Kilka instrukcji if i else

10.3.3 Kilka instrukcji po słowie begin

10.3.4 Instrukcja else w case..of

11 Procedury i funkcje

11.1 Procedury

12 Funkcje

12.1 Zmienne lokalne

12.2 Parametry procedur i funkcji

12.2.1 Kilka parametrów procedur lub funkcji

12.3 Parametry domyślne

12.3.1 Parametry tego samego typu a wartości domyślne

12.3.2 Kolejność wartości domyślnych

12.4 Przeciążanie funkcji i procedur

12.5 Typy parametrów przekazywanych do procedur i funkcji

12.5.1 Przekazywanie parametrów poprzez stałą

12.5.2 Przekazywanie parametrów przez referencję

12.5.3 Dyrektywa out

12.6 Procedury zagnieżdżone

13 Własne typy danych

13.1 Tablice jako nowy typ

14 Aliasy typów

15 Rekordy

15.1 Przekazywanie rekordów jako parametr procedury

15.2 Deklaracja rekordu jako zmienna

15.3 Instrukcja packed

16 Instrukcja wiążąca with

17 Moduły

17.1 Tworzenie nowego modułu

17.2 Budowa modułu

17.2.1 Nazwa

17.2.2 Sekcja Interface

17.2.3 Sekcja Implementation

17.3 Włączanie modułu

17.4 Sekcja Initialization oraz Finalization

18 Konwersja typów

19 Rzutowanie

20 Pętle

20.1 Pętla for..do

20.1.1 Odliczanie od góry do dołu

20.2 Pętla while..do

20.3 Pętla repeat..until

Delphi

C/C++

Turbo Pascal

Assembler

PHP

Programy

Dokumentacja

Kursy

Komponenty

WIĘCEJ »

1 z 32

2009-03-14 15:25

Delphi :: Kompendium :: Rozdział 2 - 4programmers.net

http://4programmers.net/Delphi/Kompendium/Rozdzia%C5%82_2

20.4 Procedura Continue

20.5 Procedura Break

21 Zbiory

21.1 Przypisywanie elementów zbioru

21.2 Odczytywanie elementów ze zbioru

21.2.1 Zaprzeczanie

21.2.2 Przekazywanie zbioru jako parametru procedury

21.3 Dodawanie i odejmowanie elementów zbioru

21.3.1 Include i Exclude

22 Wskaźniki

22.1 Tworzenie wskaźnika

22.2 Przydział danych do wskaźników

22.2.1 Uzyskiwanie adresów zmiennej

22.3 Do czego to służy?

22.3.1 Tworzenie wskaźników na rekordy

22.4 Przydział i zwalnianie pamięci

22.5 Wartość pusta

23 Pliki dołączane

24 Etykiety

25 Podsumowanie

Czas generowania strony: 9.0395 sek. (zapytań SQL:

12)

W tym rozdziale:

poznasz podstawową składnię języka Object Pascal;

nauczysz się pisać programy konsolowe;

poznasz takie niezbędne pojęcia, jak pętle, instrukcje warunkowe czy zmienne.

Plik źródłowy projektu

Z menu File wybierz polecenie New/Application , co spowoduje utworzenie nowego projektu — powinieneś

pamiętać to z poprzedniego rozdziału.

W rozdziale tym porzucimy na chwilę projektowanie obiektowe (wizualne), nie będzie tu więc przykładów

wykorzystania komponentów — tym zajmiemy się w rozdziale trzecim.

Z menu File wybierz polecenie Close — zostaniesz zapytany, czy nie chcesz zapisać zmian w pliku Unit1.pas .

Kliknij przycisk No — nie chcemy zapisywać pliku formularza. W tym momencie Edytor kodu powinien zostać

zamknięty. Z menu Project wybierz View Source . Polecenie to spowoduje wyświetlenie w Edytorze kodu

zawartości pliku głównego — *.dpr .

Zapisz projekt pod nazwą dprFile. Zauważ, że tym razem nie zostałeś zapytany o nazwę formularza, gdyż

wcześniej zamknęliśmy go.

Zawartość pliku DPR przedstawiona jest w listingu 2.1.

Listing 2.1. Zawartość pliku DPR

program dprFile;

uses

Forms;

{$R *.res}

begin

Application. Initialize ;

Application. Run ;

end .

Kod przedstawiony powyżej jest generowany automatycznie przez Delphi. Nie przejmuj się nim na razie — nie

wszystko będzie nam potrzebne.

Najprostszy program

Rozłożymy zawartość pliku głównego na części, dzięki czemu będziesz miał możliwość dowiedzenia się, jakie

funkcje pełnione są przez konkretne elementy kodu źródłowego.

Kod źródłowy najprostszego do napisania programu przedstawiony jest poniżej:

end .

To nie żart! Najprostszy program składa się właśnie z instrukcji end, z kropką na końcu. Możesz to sprawdzić

— naciśnij klawisz F9, uruchamiając w ten sposób program. Oczywiście żadne polecenia oprócz end nie są

wpisane, dlatego program zaraz po uruchomieniu zostanie zamknięty.

Podstawowa składnia

Kod źródłowy musi składać się z określonych poleceń, zakończonych określonymi znakami. Nie można

pozostawić w kodzie żadnego bałaganu — nawet pominięcie jednego znaku czy zwykła literówka mogą

spowodować niemożliwość uruchomienia programu. Na szczęście Delphi dysponuje na tyle dobrym

kompilatorem, że miejsce błędu zostanie wskazane, a problem opisany. Przykładowo brak słowa kluczowego

end przy próbie kompilacji spowoduje wskazanie błędu: [Error] dprMin.dpr(3): Declaration expected but end

of file found .

Zapamiętaj pierwszą zasadę: program musi być zawsze zakończony poleceniem end. (kropka na końcu!).

Wielkość liter

W języku Object Pascal — w odróżnieniu od C++ czy Javy — wielkość liter nie jest istotna. Dla kompilatora nie

jest istotne, czy nazwa funkcji będzie pisana w taki czy inny sposób. Na przykład polecenie ShowMessage

będzie znaczyło to samo, co showmessage. Można je także zapisywać w inny sposób:

showMessage

showMEssaGe

2 z 32

2009-03-14 15:25

RSS | Forum | Pastebin |

Regulamin | Pomoc | Usuń

cookies | Prawa autorskie |

Kontakt | Reklama

Delphi :: Kompendium :: Rozdział 2 - 4programmers.net

http://4programmers.net/Delphi/Kompendium/Rozdzia%C5%82_2

itd....

Nie jest zalecane pisanie kodu z wykorzystaniem jedynie małych liter - np. showmessage .

Wielu początkujących programistów, zafascynowanych nauką Delphi, nie pamięta o sposobie

pisania kodu — projektanci ci nie stosują wcięć w kodzie, a wszystkie polecenia piszą

małymi literami. Uwierz mi, że właśnie po sposobie pisania kodu można rozpoznać

początkującego programistę — ci bardziej zaawansowani przyjęli takie zasady tworzenia

kodu, aby był on bardziej przejrzysty. Z moją propozycją pisania kodu możesz zapoznać się

w dodatku A.

Pamiętaj o średniku!

Zapamiętaj, że każda instrukcja w Delphi musi być zakończona znakiem średnika (;). Jest to informacja dla

kompilatora, że w tym miejscu kończy się jedna instrukcja. Znak średnika jako symbol zakończenia instrukcji

obowiązuje w większości języków programowania (Java, C/C++, Delphi, PHP).

Oczywiście istnieją pewne wyjątki od tej reguły. Na samym początku tego rozdziału zaprezentowałem Ci

najprostszy program, który zakończony był znakiem kropki, a nie średnika!

Bloki begin i end

Właściwy kod programu zawsze wpisywany jest pomiędzy instrukcje begin i end .

Słowo end może oznaczać zarówno zakończenie jakiegoś bloku instrukcji, jak i zakończenie programu. W

pierwszym przypadku na końcu tego słowa stawiamy znak średnika, a w drugim przypadku — znak kropki.

Program podczas uruchamiania zawsze „czyta” instrukcje rozpoczynające się od słowa begin — jest to jakby

początek programu i właściwych poleceń, które mają być wykonane po starcie aplikacji.

Pamiętaj, aby ilość instrukcji begin była równa ilości instrukcji end — w przeciwnym razie kompilator wyświetli

błąd:

[Error] dprMin.dpr(9): 'END' expected but end of file found.

Taki kod jest jak najbardziej prawidłowy:

begin

end ;

end .

Natomiast brak jednego ze słów end spowoduje wyżej wspomniany błąd. Jeżeli natomiast zabraknie jednego ze

słów begin, Delphi wyświetli błąd: [ Error] dprMin.dpr(10): '.' expected but ';' found .

Dyrektywa program

Typowy program powinien składać się z głównej dyrektywy program oraz słów begin i end . Co prawda

najprostszy program to jedynie słowo end , ale w prawidłowo zaprojektowanej aplikacji powinien znajdować się

także nagłówek program, identyfikujący jej nazwę.

Po utworzeniu projektu dyrektywa program zawiera jego nazwę. Przykładowo jeżeli plik główny projektu nosi

nazwę project.dpr, to pierwszy wiersz owego pliku wygląda tak:

program project;

Dyrektywa powinna być oczywiście zakończona znakiem średnika.

Komentarze

Komentarze są chyba najprostszym elementem każdego języka programowania. Jest to blok tekstu, który nie

jest interpretowany przez kompilator. W komentarzach możesz zawrzeć swoje przemyślenia oraz uwagi

dotyczące kodu źródłowego.

program project;

begin

{ to jest komentarz }

end .

Typowy komentarz Delphi zawarty jest pomiędzy znakami {}. W edytorze kodu komentarz jest wyróżniony

kursywą i kolorem ciemnoniebieskim.

Istnieje kilka typów komentarzy — np. komentarz jednowierszowy:

// to jest komentarz jednowierszowy

Wiele osób ten rodzaj komentarzy nazywa komentarzami w stylu C, gdyż został on zapożyczony z języka C. Jak

sama nazwa wskazuje, komentarzem jest tylko jeden wiersz kodu źródłowego:

program project;

begin

// tu jest komentarz

3 z 32

2009-03-14 15:25

Delphi :: Kompendium :: Rozdział 2 - 4programmers.net

http://4programmers.net/Delphi/Kompendium/Rozdzia%C5%82_2

a tu już nie ma komentarza

end .

Drugi wiersz w bloku begin nie jest komentarzem — podczas kompilacji Delphi wskaże błąd.

Istnieje jeszcze jeden typ komentarzy — najrzadziej używany przez programistów:

program project;

begin

komentowany kod

end .

Zaletą tego typu komentarza jest to, że może on w sobie zawierać również znaki {.

program project;

begin

komentarz...

{ jakiś tekst }

end .

Jak widzisz, taki sposób pozwala na umieszczanie komentarzy w komentarzu, ale zapewne rzadko będziesz z

niego korzystał.

Zmienne

Czym byłby program, który nie mógłby zapisywać danych do pamięci komputera — Praktycznie każdy program

podczas działania korzysta z pamięci, aby przechować różne dane, potrzebne do dalszego jego działania.

Zmienne to obszar w pamięci komputera, który służy do przechowywania danych

tymczasowych (obecnych w pamięci do czasu wyłączenia programu), mających postać liczb,

tekstu itp.

Deklaracja zmiennych

Przed przydzieleniem danych do pamięci zmienną należy zadeklarować w kodzie programu. Deklaracja

zmiennej powinna być umieszczona przed blokiem begin . Przykładowa deklaracja może wyglądać tak:

program varApp;

var

Zmienna : String ;

begin

end .

W razie potrzeby zadeklarowania zmiennej konieczne jest zastosowanie słowa kluczowego var (skrót od słowa

variable — zmienna). Stanowi to informację dla kompilatora, że po tym słowie kluczowym zostanie

umieszczona deklaracja zmiennych.

Zmienna zawsze musi mieć nazwę! Dzięki tej nazwie możemy łatwo odwołać się do poszczególnych danych

zapisanych w pamięci. Pierwszym członem deklaracji zmiennej musi być unikalna nazwa (nie mogą istnieć dwie

takie same zmienne w programie). Po znaku dwukropka należy wpisać typ zmiennej (o typach zmiennych

powiem później).

Z punktu widzenia kompilatora nie ma znaczenia, w jaki sposób zapiszesz (zadeklarujesz) zmienną — może

więc odbyć się to tak:

var

zmienna: string ;

lub tak:

var zmienna: string ;

Dla zachowania przejrzystości kodu zalecane jest jednak stosowanie deklaracji w formie przedstawionej w

pierwszym przykładzie.

Typy zmiennych

Typy zmiennych określają rodzaj danych, który będzie zapisywany w pamięci. W poprzednim podpunkcie

podczas deklarowania zmiennej skorzystałem z typu String . Ten typ danych służy do przechowywania tekstu i

tylko tekstu! Tak więc chcąc w pamięci komputera umieścić np. liczbę, należy skorzystać z innego typu

zmiennej.

Typy zmiennych przedstawiłem w tabeli 2.1. Oczywiście tych typów jest więcej, ale nie musisz znać ich

wszystkich — wystarczą te podstawowe.

Tabela 2.1. Typy zmiennych w Object Pascalu

Nazwa Opis

Integer -2 147 483 648 — 2 147 483 647

4 z 32

2009-03-14 15:25

Delphi :: Kompendium :: Rozdział 2 - 4programmers.net

http://4programmers.net/Delphi/Kompendium/Rozdzia%C5%82_2

Int64 -2 63 — 2 63 - 1

SmallInt -32 768 — 32 767

ShortInt -128 — 127

Byte 0 — 255

Word 0 — 65 535

LongWord 0 — 4 294 967 295

Char pojedynczy znak

Boolean TRUE lub FALSE

ShortString 255 znaków

AnsiString 2 31 znaków

String 2 31 znaków

Extended 3,6 × 10 -4951 — 1,1 × 10 4932

Double 5,0 × 10 -324 — 1,7 × 10 308

Single 1,5 × 10 -45 — 3,4 × 10 38

Currency -922 337 203 685 477,5808 — 922 337 203 685 477,5807

Niektóre z tych typów służą do przechowywania tekstu, inne do przechowywania liczb. Różni je „pojemność”.

Przykładowo chcąc zapisać w pamięci jakąś dużą liczbę, nie skorzystasz z typu Byte , ponieważ do tego typu

mogą być przypisywane jedynie wartości z zakresu od 0 do 255. Możesz za to skorzystać z typu Int64 .

Oprócz, jak to wcześniej nazwałem, „pojemności” powyższe typy danych różni także ilość zajmowanej pamięci

operacyjnej. Przykładowo typ Byte „zżera” jedynie 1 bajt pamięci, a typ Int64 — 8 bajtów. Możesz pomyśleć,

że to nieduża różnica, ale jeśli zmiennych 8 —bajtowych jest kilkadziesiąt (kilkaset?)— Jest to zwykłe

marnowanie pamięci!

Podczas czytania tej książki oraz podczas przeglądania różnych kodów źródłowych możesz

zauważyć, że dla typów liczbowych programiści często stosują zmienną Integer. Jest to

jakby uniwersalny typ zmiennej liczbowej, gdyż jej zakres jest w miarę duży, a nie

wykorzystuje ona aż tak dużo pamięci.

Deklaracja kilku zmiennych

Po wpisaniu słowa kluczowego var możesz zadeklarować tyle zmiennych, ile będzie Ci potrzebne — nie musisz

za każdym razem używać dyrektywy var .

program varApp;

var

Zmienna1 : String ;

Zmienna2 : String ;

Zmienna3 : String ;

begin

end .

W powyższym przypadku zadeklarowałeś trzy zmienne typu String . Od tej pory dla kompilatora słowa

Zmienna1 , Zmienna2 , Zmienna3 nie są już konstrukcjami nieznanymi — wiadome będzie, że w tym przypadku

chodzi o zmienne.

Podczas deklaracji kilku zmiennych tego samego typu można wpisać wszystkie zmienne razem, oddzielając ich

nazwy przecinkami:

program varApp;

var

Zmienna1, Zmienna2, Zmienna3 : String ;

begin

end .

Z punktu widzenia kompilatora w tym wypadku również następuje deklaracja trzech zmiennych typu String.

Chcąc jeszcze zadeklarować zmienne innego typu, należy to zrobić w ten sposób:

program varApp;

var

Zmienna1, Zmienna2, Zmienna3 : String ;

Liczba1, Liczba2 : Integer ;

begin

end .

Przydział danych

Przydzielenie danych dla zmiennej musi odbyć się w bloku begin . Istnieje jednak możliwość przydzielenia

danych w trakcie pisania programu.

Przydział statyczny

5 z 32

2009-03-14 15:25

Delphi Kompendium Roz2.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: