{200}{293}Afryka, dwa miliony lat temu, {325}{432}życie na Ziemi przybiera nowe oblicze. {650}{746}Na poczštku nasi praprzodkowie|chodzili jedynie na dwóch nogach, {750}{846}to odróżniało ich od innych zwierzšt. {850}{946}Teraz spotkamy istoty, które uczyniły następny ważny krok {950}{1071}na drodze|od prehistorycznych małp do ludzkoci... {1075}{1176}... istoty, być może takie jak ta. {1325}{1426}Zapraszam was do podróży w czasie. {1525}{1638}Dzięki nauce, możemy pokazać przeszłoć... {1650}{1776}...i przywrócić do życia|naszych zmarłych przodków. {1800}{1929}Przyłšcz się do mojej|podróży przez dzieje ludzkoci. {2025}{2111}WĘDRÓWKI Z JASKINIOWCAMI {2300}{2396}Doszlimy do|krytycznego momentu naszej historii, {2400}{2480}rozdroża w ewolucji. {2500}{2596}Tutaj, na sawannie,|występuje kilka gatunków małpoludów, {2600}{2752}jeden z nich mógłby być naszym|prehistorycznym przodkiem, ale który? {2775}{2896}Poznaj boisei Paranthropus,|krótko mówišc: boisei. {2900}{2996}Jak dobrze wiesz,|czasami można bardzo wiele odkryć {3000}{3096}rzucajšc tylko okiem na to jak zachowuje się dany gatunek, {3100}{3196}boisei nie sš w tym wględzie wyjštkiem. {3200}{3296}Gdybym miał|wybrać jeden gatunek z XXI wieku, {3300}{3371}który mi go najbardziej przypomina, {3375}{3456}wskazałbym na goryla. {3550}{3636}To jest dojrzały samiec. {3650}{3737}A to jest dorosła samica. {3775}{3846}Jest wyższy|od niej o około cztery i pół stopy, {3850}{3939}waży prawie dwa razy tyle. {3950}{4046}Ta różnica mówi nam nieco o ich życiu. {4050}{4146}Jest dominujšcym samcem w swojej grupie. {4150}{4196}To jego siła|i potęga utrzymuje stado razem, {4200}{4296}tylko on parzy się ze wszystkimi samicami. {4300}{4446}Ona nie jest zwyczajnš samicš,|zajmuje najwyższš pozycję w jego haremie. {4450}{4560}Jednak ta pozycja może zostać zagrożona. {4600}{4749}To jest młoda samica, która szuka nowego stada aby się przyłšczyć. {4825}{4921}Jednak każdy obcy jest zawsze postrzegany niechętnie, {4925}{5051}może bowiem zakłócić istniejšcš w grupie równowagę. {5125}{5171}Aby wywalczyć sobie miejsce w grupie, {5175}{5271}musi zostać zaakceptowana przez dominujšcego samca, {5275}{5380}i w pewnym stopniu przez inne samice. {5625}{5696}Pomimo tego, że istnieje ryzyko komplikacji, {5700}{5810}panujšcy samiec jest niš zainteresowany. {5950}{6117}Wydaje się, że dšży do dołšczenia jej|do stada, nie zważajšc na konsekwencje. {6250}{6346}Z posiadanych fragmentów szczštków wynika, {6350}{6421}że pewnego dnia pozostanš daleko w tyle w procesie ewolucji. {6425}{6521}Zdaniem naukowców|odkryto już miejsce jakie pełnił boisei {6525}{6600}w naszym rozwoju. {6650}{6771}Przebywajšc dwa miliony|lat temu na wschodzie Afryki , {6775}{6846}możemy odkryć również inne tajemnice. {6850}{6921}Mamy możliwoć na własne oczy zobaczyć {6925}{6996}jak wyglšdał powszedni dzień zwyczajnego małpoluda, {7000}{7141}odkrywajšc cechy,|które pomimo upływu czasu nadal w nas żyjš. {7175}{7271}Czynimy tak,|gdyż jest to niezbędne do poznania {7275}{7401}i zrozumienia losów|innych gatuków człowiekowatych. {7625}{7675} {7775}{7844}Homo Habilis. {7850}{7996}Nie przypominajš mi żadnego ze stworzeń żyjšcych w XXI-ym wieku. {8275}{8396}Afryka przed dwoma milionami lat jest jedym|z najbardziej zróżnicowanych rodowisk na Ziemi. {8400}{8521}Żyjš w niej stworzenia znane nam|jak i niezwykłe, dzisiaj niespotykane. {8525}{8627}Dinofelis, Zdradziecki Szablozębny. {8650}{8743}Olbrzymi słoń - Deinotherium. {8800}{8890}Rolinożerny ancylotherium. {8925}{9021}Występuje też co, co trudno byłoby|nam sobie wyobrazić w XXI- ym wieku - {9025}{9096}wiele gatunków dwunożnych istot. {9100}{9146}To jest habilis - {9150}{9221}psotny padlinożerca. {9225}{9342}Rudolfensis - jego nieznacznie większy rywal. {9400}{9472}Goryl - boisei. {9575}{9646}Cała gama dwunożnych małp. {9650}{9721}Każda ma innš strategię przetrwania. {9725}{9821}Po jednym z nich odziedziczylimy nasz sposób życia. {9825}{9918}Rodzi się pytanie, po którym? {9925}{10021}Czy jeste w stanie rozpoznać,|któremu z nich zawdzięczamy najwięcej? {10025}{10121}Która z tych małp jest naszym przodkiem? {10125}{10196}Aby się tego dowiedzieć, powinnimy najpierw spytać {10200}{10271}dlaczego powstało tyle gatunków, że musimy wybierać? {10275}{10421}Dlaczego dwa miliony lat temu odkrywamy|tyle różnorodnych form człowiekowatych? {10425}{10571}No cóż, prawdopodobnie wyjanienia|nie należy szukać na Ziemi lecz w kosmosie. {10575}{10707}Okazuje się, że za wszystko odpowiedzialne jest Słońce. {10875}{10996}Ziemia kršżšc wokól Słońca nachylona jest zawsze pod niewielkim kštem. {11000}{11121}Dlatego wystepujš pory roku.|Zwiększenie nachylenia powoduje ochłodzenie. {11125}{11229}Jednak ten kšt cišgle ulega zmianom. {11250}{11346}Około trzech milionów lat temu, {11350}{11421}znacznie się zwiększył. {11425}{11521}Na Ziemi, lata stały się chłodniejsze. {11525}{11646}Lód powstały na biegunach podczas zimy,|nie topił się całkiem w czasie lata. {11650}{11755}Co roku czapy lodowe powiększały się, {11775}{11865}wišżšc ogromne iloci wody. {11900}{11986}Ziemia zaczęła wysychać. {12025}{12146}We wschodniej Afryce, zaczęły|zamierać ogromne obszaray lasu tropikalnego, {12150}{12271}zostawiajšc po sobie|mieszaninę rozproszonych drzew. {12275}{12388}Teren ten objęły we władanie nowe gatunki. {12475}{12521}To jest trawa. {12525}{12654}Wraz ze zmianš|rolinnoci przybyły nowe zwierzęta... {12700}{12771}... niekiedy o zaskakujšch adaptacjach|pozwalajšcych im na korzystanie z nowego pokarmu. {12775}{12896}Nawet tak dziwne jak pewien gatunek antylopy, której czteroczęciowy żołšdek {12900}{12971}umożliwiał, jak krowie, strawienie twardej trawy. {12975}{13071}Istoty te stanowiły nowe ródło pokarmu.|Aby z niego skorzystać drapieżniki {13075}{13171}zmuszone zostały do zmiany zwyczajów oraz przekształcenia się w nowe formy. {13175}{13271}To jest włanie klucz do zagadki {13275}{13371}dlaczego dwa miliony lat temu w tym samym czasie {13375}{13471}wystepuje tyle gatunków homnidów. {13475}{13546}Obecnie Afryka oferuje niewiarygodnš różnorodnoć {13550}{13621}sposobów życia i ródeł pożywienia, {13625}{13746}by wszystkie gatunki mogły żyć i rozwijać się... {13750}{13861}...od ancylotherium do naszego małpoluda. {13875}{13974}Na ten przykład wemy te trzciny. {14050}{14096}Dla mnie sš one niejadalne, {14100}{14228}lecz tutaj występuje gatunek, który może je zjeć... {14425}{14546} ...boisei. Te wspaniałe stworzenia|sš znakomicie przystosowane do tego {14550}{14696}aby jak najlepiej|wykorzystywać otaczjšce ich ródła pożywienia. {14725}{14821}Potężne mięnie szczęki,ogromna żuchwa {14825}{14896}oraz cztery razy wieksze od naszych trzonowce. {14900}{14971}W ten sposób mogš zjeć najtwardsze roliny {14975}{15080}nawet takie jak korzenie tych trzcin. {15125}{15230}To przystosowanie zapewnia im sukces. {15250}{15321}Przybylimy tu w trakcie wyjštkowo|długiej pory suchej, od dawana nie padało. {15325}{15396}Wiele zwierzšt wędruje|daleko w poszukiwaniu pożywienia, {15400}{15471}lecz dla tego oddziału, jest to drobnostka. {15475}{15546}Obfitoć pożywienia w zasiegu ręki powoduje, {15550}{15715}że majš dużo czasu na oddawanie się|jednej z ulubionych rozrywek - kopulacji. {15875}{15971}Nowa samica nadal kršży wokół oddziału, {15975}{16125}czekajšc na szansę aby|dostać się jak najbliżej dominujšcego samca. {16375}{16516}Dla królowej haremu,|mogłaby stać się prawdziwym zagrożeniem. {16700}{16771}Lecz panujšcy samiec inaczej postrzega sytację- {16775}{16898}nowa samica|nie jest zagrożeniem, lecz wyzwaniem. {17050}{17121}Chociaż boisei jest prawie całkowicie rolinożerny, {17125}{17196}ich zęby zdradziły nam, {17200}{17334}że jest jeden rodzaj zwierzšt|jakim nie mogš się oprzeć- {17350}{17421}sš to termity. {17500}{17680}Jest to jeszcze trudniejsze gdy stanowiš|główne danie romantycznego posiłku dla dwojga! {18350}{18421}Dla utrzymania czystoci wszystkie małpy iskajš się nawzajem, {18425}{18511}boisei nie sš wyjštkiem. {18525}{18636}Przybyła samica została nowš oblubienicš. {18800}{18887}Jednak, dopiero się okaże {18900}{18971}czy zostanie zakceptowana przez całe stado. {18975}{19100}Jeli boisei prowadzš| wygodne życie domatorów ... {19125}{19254}... to jak radzš sobie|inne lokalne gatunki homnidów? {19275}{19396}Homo Habilis poznalimy już|wczeniej, czeka ich długi ciężki okres, {19400}{19520}znacznie trudniejszy niż dla sšsiednich boisei. {19600}{19721}To jest dominujšcy samiec habilis,|włanie znalazł gniazdo pszczół. {19725}{19846}Jego pozycja zależy głównie|od umiejętnoci znajdowania pożywienia. {19850}{19946}Chociaż jest bardzo zręczny, tak naprawdę|nie może zaoferować jego wystarczajšcej iloci, {19950}{20046}desperacja zmusiła go do ataku. {20150}{20246}To jest jedna z samic, partnerka panujšcego samca. {20250}{20346}Obecnie się go trzyma,|lecz jeżeli wkrótce odział nie znajdzie jedzenia, {20350}{20449}ich zwišzek zacznie się rozpadać. {20625}{20721}To jest nasz zuchwały znajomy, który zaatakował samochód, {20725}{20832}je swój pierwszy posiłek od kilku dni. {20850}{20946}Rzeczywicie habilis bardzo się stara, {20950}{21046}a wytłumaczenie tego jest bardzo proste. {21050}{21146}Nie majšc specjalnych adaptacji boisei, {21150}{21221}bez dużych zębów i potężnych szczęk, {21225}{21296}nie potrafi odżywiać się twardš, łykowatš rolinnociš. {21300}{21371}Przekonamy się o tym na końcu pory suchej. {21375}{21496}Smakołyki boisei takie jak|korzenie trzciny lub ten zdrewniały stršk akacji, {21500}{21598}w ich jadłospisie nie wystepujš. {21625}{21721}Aby nadrobić braki w adaptacji organizmu, {21725}{21796}habilis przyjšł odmiennš strategię. {21800}{21896}Rozwinęli się jak drobny|handlarz - towar z każdej branży. {21900}{22046}...
izebel