41.a
W. Benjamin: Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej
- reprodukcja dzieła sztuki była zawsze możliwa. Techniczna reprodukcja – novum (Grecy: odlew i tłoczenie – 2 technologie reprodukcji. Potem – drzeworyt umożliwia reprodukcję grafiki, potem – druk pisma, w średniowieczu jeszcze miedzioryt i sztych; XIX wiek – litografia – nanoszenie rysunku na kamień – zastąpiona przez fotografię. Litografia kryła możliwość wydawania ilustrowanej prasy, fotografia – przyszły film dźwiękowy;
- w przypadku reprodukcji nie ma niepowtarzalnego związku dzieła sztuki z miejscem i czasem jego istnienia. Więź oryginału z miejscem i czasem jego istnienia daje pojęcie autentyczności. Autentyczność wymyka się reprodukcji. Rzeczy autentyczne zachowują autorytet wobec reprodukcji manualnych. A w reprodukcji technicznej – nie, bo 1) reprodukcja techniczna jest bardziej samodzielna wobec oryginału, 2) kopia może się znaleźć w sytuacji nieosiągalnej dla oryginału;
- w epoce technicznej reprodukcji umiera aura dzieła – dzieło jest wyrwane z tradycji, tworzy się masówka zamiast niepowtarzalności;
- zmienia się sposób postępowania ludzi (aura – pewna dal). Społeczny upadek aury – 1) chęć przybliżenia rzeczy, 2) chęć przezwyciężenia niepowtarzalności przez reprodukcję;
- jedyność dzieła sztuki = umieszczenie w tradycji (tradycja jest żywa ciągle);
- s. 74 pierwotne zaszeregowanie dzieła sztuki w kontekst tradycji znajdowało swój wyraz w kulcie. Autentyczne dzieło sztuki ma swoje podłoże w rytuale. Techniczna reprodukcja dzieła sztuki wyzwala dzieło z bytu w rytuale. Funkcja sztuki znajduje oparcie nie w oryginale a w polityce;
- 2 akcenty odbioru dzieła sztuki – 1) wartość kultowa dzieła, 2) wartość ekspozycyjna. Ad 1) – skłania do przechowywania dzieła w ukryciu, ad 2) 0 możliwości ekspozycyjne zwiększyły się z pojawieniem się metod technicznej reprodukcji dzieła. Wartość ekspozycyjna dziś wypiera wartość kultową;
- film – porównywalny z hieroglifami, jego znaczenie – w rzeczach ponadnaturalnych, cudownych;
- aktor filmowy – prezentuje kunszt za pośrednictwem aparatury. 1) aparatura nie respektuje jego gry w jej totalności – gra aktorska poddana testom optycznym, 2) aktor filmowy nie może dopasować gry do reakcji publiczności à publiczności narzuca się postawę oceniającego. Tej postawy nie da się odnieść do wartości kultowych;
- w filmie – aktor rezygnuje z aury. W aktorstwie filmowym największy efekt gdy się najmniej gra. Kreacja aktora filmowego – zestawiona z wielu kreacji;
- strach aktora w obliczu aparatury – świadomość, że ostatnie ogniwo oceniające to publiczność;
- dziś każdy może być uwieczniony na filmie. Każdy może napisać do prasy. Zacierają się różnice między autorem a publicznością;
- s. 85 malarz zachowuje naturalny dystans do rzeczy zastanych, kamerzysta natomiast głęboko wnika w tkankę rzeczywistości (…). Obraz malarza jest pełny, kamerzysty jest rozbity na części, które wiążą się ze sobą według nowego prawa;
- przez reprodukcję techniczną zmienia się stosunek mas do sztuki. 2 postawy publiczności – krytyczna i konsumpcyjna. Rzeczy konwencjonalne – przyjmowane bezkrytycznie, nowości budzą niechęć. Obraz zawsze domagał się nielicznego grona odbiorców. Gdy zaczyna być dla mas – urasta do wady (film teraz);
- pojawienie się filmu – pogłębienie percepcji doznań optycznych i akustycznych, zjawiska artystyczne w filmie dają się analizować głębiej;
- film pozwala zwracać uwagę na zjawiska optyczne znajdujące się poza sferą naszej świadomości;
- zadaniem sztuki było stymulowanie popytu (przekroczenie celu). Dadaiści – gwałtowne odwrócenie uwagi, z dzieła sztuki – przedmiot skandalu. Teraz – film tak działa;
- odbiorca skupiony nad dziełem zagłębia się w nim. Dekoncentracja pogrąża dzieło;
- recepcja taktyczna – przez użytkowanie: dokonuje się nie przez skupienie, a przez nawyk. Recepcja optyczna – przez mimowolne postrzeganie;
- sztuka będzie tam stawiać zadania najtrudniejsze, gdzie zdoła zmobilizować masy (dziś – film).
1
PanToto