Psychologia Zdrowia => Psychoneuroimmunologia
psychoneuroimmunologia
= interdyscyplinarna dziedzina wiedzy, która stara się wyjaśnić zależność między psychiką, układem nerwowym, hormonalnym i odpornościowym na drodze badań empirycznych, a następnie wykorzystać wyniki tych badań w praktyce służącej utrzymaniu i przywracaniu zdrowia człowieka
• twórca psychoneuroimmunologii: Robert Ader
=> prowadził badania w latach 70 i 80 XX w.
badał czy można wytworzyć awersję do pewnych smaków u szczurów za pomocą warunkowania klasycznego => kojarzył smak sacharyny w efektami działania cyklofosamidu (powoduje on nudności) => szczury zdychały => dlaczego?! => cyklofosamid tłumi odpowiedź immunologiczną => czy zatem można warunkować immunosupresję?! => Ader wraz z N. Cohenem udowodnili, że w eksperymentach na szczurach chorych na toczeń rumieniowaty (choroba autoimmunologiczna) – podanie cyklofosamidu wraz z sacharyną tłumiło aktywność układu odpornościowego, później czyniła to częściowo sama sacharyna jako bodziec warunkowy
układ odpornościowy
dzielimy na 2 części:
• układ odporności wrodzonej
• układ odporności nabytej
układ odporności wrodzonej
• nie rozpoznaje antygenów, broni na oślep obcym ciałom dostępu do organizmu, „strzela do wszystkiego co się rusza”: śluzówka w nosie, gardle, rzęski w płucach, kaszel, kichanie, podwyższona temperatura, zmiany w kwasowości organizmu
• niemowlę nie ma odporności nabytej, dlatego np. poprzez bardzo wysoką temperaturę (40 stopni) organizm próbuje się bronić => u dorosłego to zabójcza temperatura
układ odporności nabytej
• tylko u kręgowców
• identyfikuje wroga
• składa się z dwóch części:
- układ odporności komórkowej
- układ odporności humoralnej
układ
odporności komórkowej
• składa się z wyspecjalizowanych komórek rozpoznających czynniki chorobotwórcze i uruchamiające proces ich niszczenia (wirusy, pasożyty, grzyby)
• wyspecjalizowane komórki to:
fagocyty = komórki „żerne”, pochłaniają i niszczą antygeny, są to duże, białe krwinki – zjadają dziennie 300 milionów martwych czerwonych krwinek dziennie
limfocyty: dzielimy na: - komórki T
- komórki B
- zabójcy K i NK
komórki T: pochodzą ze szpiku kostnego, przemieszczają się do grasicy (thymus = gruczoł leżący tuż nad szczytem serca) -> w grasicy uczą się odróżniać tkanki obce od tkanek organizmu na podstawie markerów zwanych antygenami zgodności tkankowej -> ostatecznie osiedlają się w węzłach chłonnych i śledzionie
[ choroby autoimmunologiczne to skutek złego rozpoznania przez komórki T ]
3 rodzaje komórek T:
- pomocnicze: przy pomocy sygnałów chemicznych (interleukin, interferonów) wydają rozkaz atakowania innym komórkom
- supresorowe: zapobiegają zbyt silnej reakcji układu odpornościowego
- zabójcy: niszczą komórki zakażone wirusami
komórki B: odpowiadają za produkcję przeciwciał odpowiadających za odpowiedź humoralną
killer cells – K + natural killer – NK: ani T ani B: niszczą antygeny bez pomocy układu odpornościowego + stają się bardziej skuteczne gdy otrzymują sygnały od T + ważne w niszczeniu wirusów i komórek nowotworowych)
odporności
humoralnej
• polega na działaniu wielkich cząstek w kształcie Y czyli przeciwciał (inaczej: immunoglobiny, gamma globuliny)
• rozwidlona część litery Y wiąże antygen, pień – uaktywnia układ niszczących substancji biochemicznych
• funkcja przeciwciał polega na neutralizacji antygenów => na 3 sposoby:
1. aglutynacja = zlepianie cząstek antygenu
2. immobilizacja = unieruchomienie bakterii
3. precypitacja = unieruchomienie rozpuszczania się w płynach ustrojowych
związek układu odpornościowego z układem nerwowym
• autonomiczny układ nerwowy:
- współczulny
- przywspółczulny
współczulny jest połączony z rdzeniem nadnerczy, tworząc układ współczulno-nadnerczowy => układ ten wydziela adrenalinę i noradrenalinę i przez to przygotowuje organizm do walki lub ucieczki, będących przyczyną problemów zdrowotnych => problemy się pojawiają, bo następuje: wzrost krzepliwości i ciśnienia krwi + przyspieszona akcja serca
podwzgórze: zarządza autonomicznym układem nerwowym i jest połączony z przysadką, kontrolującą wydzielanie hormonów
podwzgórze => nerw błędny => autonomiczny lub
podwzgórze => przysadka
układ limbiczny: kontroluje podwzgórze, reguluje emocje i odpowiadające im reakcje fizjologiczne => jest słabo powiązany z układem kontroli mowy i myślenia, co utrudnia świadomą kontrolę procesów fizjologicznych
WAŻNE!!! – pytanie na egzaminie:
co jest bezpośrednim ogniwem psychiki i ciała? układ limbiczny
1
psychUW