Fobia społeczna Skocz do: nawigacji, szukaj Fobie społeczne Phobia sociales ICD-10 F40.1 Fobia społeczna Phobia socialis DSM-IV 300.23 MeSH D010698 Fobia społeczna (nerwica społeczna, zaburzenie lęku społecznego) zaburzenie lękowe z grupy zaburzeń nerwicowych, często mylone z nadmiernš niemiałociš, w którym chory odczuwa lęk wobec wszystkich lub niektórych sytuacji społecznych[1]. Lęk dotyczšcy kontaktów z innymi ludmi powoduje znaczne ograniczenia życiowe u osób z tym zaburzeniem. Fobia społeczna jest jednym z najczęciej diagnozowanych zaburzeń psychicznych[2][3]. Przez niektórych naukowców uznawana za chorobę cywilizacyjnš[2]. W populacji ogólnej fobia społeczna występuje u 7-9%[4] społeczeństwa. Jej pierwsze objawy pojawiajš się z reguły w okresie dojrzewania, w grupie wiekowej od 17. do 30. roku życia[5]. W cišgu całego życia fobia społeczna pojawia się wród kobiet i mężczyzn z częstociš w stosunku 3:2[6][7]. Jako przyczyny tego zaburzenia podaje się czynniki genetyczne, psychologiczne, społeczno-kulturowe i neurobiologiczne. Najbardziej typowymi objawami fobii społecznej sš uporczywy lęk (obawa przed nienormalnym zachowaniem się wród ludzi, omieszeniem lub kompromitacjš), czerwienienie się, drżenie ršk i mięni, przyspieszone bicie serca[8], nadpotliwoć, dusznoci. Prowadzi ona zwykle do znacznego wycofania z relacji społecznych. Fobię społecznš leczy się terapiš poznawczo-behawioralnš[2] oraz farmakologicznie, głównie lekami przeciwdepresyjnymi[8]. Spis treci 1 Objawy 1.1 Fobia społeczna a niemiałoć 2 Historia 3 Terminologia 4 Epidemiologia 5 Etiologia 5.1 Czynniki neurobiologiczne 5.2 Czynniki genetyczne 5.3 Poznawczo-behawioralne modele fobii społecznej 6 Zaburzenia współistniejšce 7 Rozpoznanie 8 Leczenie 8.1 Leczenie dorane 8.2 Leczenie przewlekłe 8.2.1 Farmakoterapia 8.2.2 Psychoterapia 8.3 Skutecznoć leczenia 9 Przypisy 10 Linki zewnętrzne Objawy Fobia społeczna nie jest zaburzeniem psychotycznym, to oznacza, że u osób na niš cierpišcych nie występujš urojenia i omamy. Człowiek dotknięty tym schorzeniem może przypominać osobę z cechami niemiałoci, jednak w wypadku fobii społecznej głównš różnicš jest występowanie bardzo silnego unikania sytuacji społecznych oraz cierpienia, spowodowanego wpływem zaburzenia na kontakt z innymi ludmi. Osoby z fobiš społecznš sš mało towarzyskie i skryte, uskarżajš się na brak tematów do rozmów oraz uważajš się za osoby nieatrakcyjne. Niekiedy może występować u nich skłonnoć do nadużywania alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych, które doranie zmniejszajš odczucie lęku. Osoby dotknięte fobiš społecznš bardzo często rezygnujš z życia towarzyskiego, a niekiedy ograniczajš też wyjcia z domu do niezbędnego minimum, ponieważ poza najbliższymi krewnymi i znajomymi kontakty z innymi ludmi wywołujš u nich uporczywy lęk[2]. Ze względu na trudnoci w kontaktach międzyludzkich osoby takie mogš prędzej szukać kontaktu z innymi ludmi poprzez Internet[8]. Niektórzy chorzy z fobiš społecznš sš w stanie zapanować nad swymi objawami i tłumiš lęk w sobie, na zewnštrz sprawiajšc tylko wrażenie introwertyków, ludzi spokojnych i opanowanych[2][5][8]. Rzadziej manifestujš radoć i swobodne zachowanie, bardziej typowa jest ich powaga i nadmierne kontrolowanie mimiki i zachowania. Osoby cierpišce na fobię społecznš: unikajš wystšpień publicznych unikajš jedzenia i picia w miejscach publicznych nie odzywajš się w towarzystwie innych unikajš rozmów, zwłaszcza z osobami, które sš dla nich autorytetem nie mogš pracować, gdy kto na nich patrzy prowadzš najczęciej samotniczy tryb życia Wiele codziennych spraw (załatwienie czegokolwiek w urzędzie czy banku, wizyta u lekarza, zakupy w sklepie innym niż samoobsługowy, umówienie się z kim) jest dla osób cierpišcych na fobię społecznš prawdziwš torturš. W momencie, gdy człowiek dotknięty tš fobiš jest narażony na ekspozycję społecznš, mogš u niego wystšpić następujšce objawy somatyczne[8][9]: czerwienienie się, przyspieszenie bicia serca, kołatanie serca, drżenie ršk i mięni (np. łydek), nadmierna potliwoć, dusznoć, nudnoci, szumienie w uszach, zaburzenia mowy (np. drżenie głosu), u niektórych osób: łzawienie, zawroty głowy. Objawy te mogš narastać nawet do rozmiarów lęku panicznego, jeli chory nie wycofa się z sytuacji w porę. Obawa przed tym często powoduje niezrozumiałe dla innych zachowania, które z zewnštrz mogš wyglšdać jak tchórzostwo. Bardzo często osoby cierpišce na nerwicę społecznš występowanie objawów somatycznych (przyspieszenie tętna, zwiększona potliwoć, czerwienienie się) okrelajš jako swój główny problem w tym zaburzeniu[8]. Fobia społeczna a niemiałoć Fobia społeczna ze względu na niektóre ze swoich objawów może być mylona z niemiałociš; nie jest z niš jednak zwišzana w sposób cisły. W jednym z badań wykazano, że na fobię społecznš cierpi około 49% osób niemiałych w znaczšcym stopniu i 18% osób z niemiałociš w granicach normy[10]. Historia Najstarsze zachowane wzmianki dotyczšce nadmiernego lęku przed ludmi pochodzš z IV wieku p.n.e. Hipokrates opisał przypadek człowieka, który: Quote-alpha.png Nie spotykał się poza murami domu, kochał życie w ciemnoci, nie znosił wiatła [...] nie zbliżał się do innych z obawy przed złym potraktowaniem, upokorzeniem, ze strachu, że zrobi lub powie co głupiego, lub że się rozchoruje. Miał wrażenie, że każdy mu się przyglšda. Badaniem fizjologii i społecznych znaczeń rumieńca i wstydu zajmował się jako pierwszy Charles Darwin[11]. Okrelenie "fobia społeczna" jak i jej definicja zostały utworzone przez Isaaca Marksa i Geldera w latach 60. XX wieku, a w latach 80. zaburzenie to zostało uznane za jednostkę diagnostycznš w Stanach Zjednoczonych. Do klasyfikacji ICD-10 fobia społeczna została wpisana w 1992 roku. Przed wprowadzeniem nerwicy społecznej jako jednostki nozologicznej występowanie tego typu lęku okrelano ogólnie nerwicš lękowš[8][11]. Terminologia Inne okrelenia stosowane dla fobii społecznej to: socjofobia, nerwica społeczna, fobia socjalna, chorobliwa niemiałoć, lęk towarzyski oraz lęk społeczny[2], chociaż to ostatnie okrelenie bywa czasem stosowane w stosunku do innego zjawiska psychologicznego[5]. Fobia społeczna występuje w dwóch postaciach. Jeli lęki dotyczš niemal wszystkich sytuacji społecznych, z wyjštkiem sytuacji zwišzanych z najbliższš rodzinš czy cisłym kręgiem przyjaciół, jest to fobia uogólniona. Fobia nieuogólniona występuje natomiast wtedy, gdy lęk dotyczy tylko niektórych sfer i typów aktywnoci społecznej (np.: publicznych wystšpień)[4]. Epidemiologia Fobia społeczna ujawnia się zwykle w okresie dojrzewania pierwsze objawy pojawiajš się pomiędzy 17. a 30. rokiem życia[5]. Choć w tym okresie rozwoju występuje równie często u chłopców jak i dziewczšt, to w wieku dorosłym zaburzenie to jest dwukrotnie częciej obserwowane u kobiet[4]. Trzy czwarte diagnozowanych przypadków stanowiš chorzy z fobiš uogólnionš[4]. Przyjmuje się, że na fobię cierpi rednio od 7 do 9 procent społeczeństwa, jednak wyniki badań nie sš jednoznaczne i mogš być różne w różnych kulturach[4]. Według Janusza Rybakowskiego fobia ta dotyka od 2% do 3% społeczeństwa w populacji ogólnej[12]. W badaniu przeprowadzonym w Brazylli ustalono, że fobia społeczna występuje u 4,77,9% ludzi w tym kraju[13]. Występowanie fobii społecznej w Stanach Zjednoczonych waha się od 2% do 7%[14], w Australii od 1% do 2,7%[15]. Występowanie tego zaburzenia u dzieci w Wielkiej Brytanii wynosi 0,4% (Anglia) oraz 1,8% (Szkocja)[16]. Ze względu na trudnoci w odróżnieniu fobii społecznej od słabych umiejętnoci społecznych lub niemiałoci, w niektórych badaniach rozrzut chorobowoci jest znaczny[17]. Etiologia Poczštkowo występowanie fobii społecznej przypisywano cechom osobowoci bšd wyuczonym zachowaniom wynikajšcym z dowiadczeń życiowych oraz relacji dziecka z rodzicami, majšcej wpływ na rozwinięcie u niego ufnoci wobec ludzi[8]. Taki poglšd wyraża m.in. dr Thomas Richards z Social Anxiety Institute. Jednš z przyczyn wystšpienia fobii społecznej może być odrzucenie przez grupę (np. szkolnš) oraz strach przed kompromitacjš[2]. Poredniš przyczynš fobii może być również obniżona samoocena, brak umiejętnoci autoprezentacyjnych[5], dysmorfofobia (u 37% osób cierpišcych na to zaburzenie występuje fobia społeczna[18]) a w rzadkich wypadkach depresja[5]. Pacjenci z fobiš społecznš często dowiadczali w przeszłoci traumatycznych przeżyć (np.: nadużycia fizyczne, molestowanie seksualne, gwałt, dowiadczenia wojenne) i stwierdzano u nich wczeniejsze zaburzenia zwišzane ze stresem[4]. Czynniki neurobiologiczne W latach 80. XX wieku rozpoczęto badania nad czynnikami biologicznymi mogšcymi mieć wpływ na wystšpienie fobii społecznej. Według nich ryzyko wystšpienia u dziecka tego zaburzenia znacznie się zwiększa, gdy u jednego z rodziców stwierdzono występowanie fobii społecznej[8]. W 2000 roku przeprowadzono badania w USA, których wynik sugeruje obniżony potencjał przyłšczania się dopaminy do receptorów dopaminergicznych D2 u osób cierpišcych na fobię społecznš. Istniejš spekulacje na temat prawdopodobnej, patologicznie niższej aktywnoci układu dopaminergicznego wobec aktywnoci układu współczulnego u osób dotkniętych tym zaburzeniem[19]. Czynniki genetyczne W badaniach na bliniętach jednojajowych wychowanych w różnych rodzinach wykazano, że jeli u jednego z bliništ rozwinie się fobia społeczna, to prawdopodobieństwo wystšpienia tego zaburzenia u drugiego z bliništ jest wyższe względem pozostałej populacji o 3050%[20]....
KotSmucky