Controlling logistyczny w sieciach usług transportowych.pdf

PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ

z. 69

Transport

2009

Stanisław KRAWCZYK

Katedra Logistyki Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

ul. Komandorska 118/120

53-345 Wrocław

stanislaw.krawczyk@ue.wroc.pl

CONTROLLING LOGISTYCZNY W SIECIACH USŁUG

TRANSPORTOWYCH

Streszczenie

Powszechnie uwaa si, e rozwój małych i rednich przedsibiorstw w Polsce jest ograniczony przede

wszystkim barierami kapitałowymi. Nie podwaajc tego sdu, naley zwróci uwag na inn barier, jak jest

podtrzymywanie przez firmy z tych grup tendencji zachowania pełnej samodzielnoci i odrbnoci. Opcj nowej

formy działalnoci jest włczenie do grupy tworzcej sie. Utworzenie i funkcjonowanie sieci wymaga od

uczestników wypracowania zasad współpracy i wzajemnego respektowania niezalenoci. Obserwacje

funkcjonujcych sieci przedsibiorstw sugeruj wyranie, e czuwanie nad poprawnoci funkcjonowania nie

moe ograniczy si do standardowych zada controllingu. Niezbdne staje si dostrzeganie nowych zada

odnoszcych si nie tylko do działalnoci podstawowej lecz równie do uwarunkowa logistycznych

funkcjonowania sieci. W referacie zostan przedstawione wybrane zadania controllingu logistycznego w sieciach

przedsibiorstw.

Słowa kluczowe: controlling logistyczny, sieci.

1. DEFINICJA CONTROLLINGU

Powstanie controllingu mona wywodzi z dynamicznego rozwoju czstkowych

systemów kierowania (np. system celów, organizacja, system kierowania personelem, system

informacyjny jak równie system planowania i kontroli). Współdziałanie tych systemów

czstkowych wymaga koordynacji, która przerodziła si w controlling.

Controlling w swej standardowej funkcji jest powizany z zadaniami poprawnego

zarzdzania przedsibiorstwem. Sporód rónych uj definicji controllingu przytoczmy

definicj sformułowan przez P. Horvátha [6].

Controlling – rozpatrywany funkcjonalnie – jest podsystemem kierowania, który

koordynuje planowanie i kontrol uzyskiwania wyników przez systemowe gromadzenie

informacji dotyczcych osigania celów, wspomagajc w ten sposób adaptacj i koordynacj

całego systemu. Koordynacja systemowa to tworzenie stałych struktur wytwarzania

i procesów, pozwalajce wpływa na uzgodnienia zada i przez to, na ich dostosowanie do

oczekiwanych przyszłych zdarze.

Jak podkrela S. Nowosielski, szczególnym zadaniem controllingu jest kreowanie

i wspomaganie antycypacyjnego zarzdzania (sterowania) działalnoci gospodarcz. Chodzi

tu o przewidywanie potencjalnych odchyle, analizowanie moliwych przyczyn ich

wystpienia i w miar skuteczne im przeciwdziałanie (zapobieganie) [4], [11], [12]. Uwaa

Stanisław Krawczyk

si, e controller powinien by doradc wszystkich decydentów i nawigatorem osigania

celów, a jego zadanie mona okreli jako „czuwanie nad poprawnoci planowania

i realizacji” [1].

Podstawowy zakres zada controllingu mona uj w trzy bloki:

•

dostarczanie kierownictwu informacji majcych znaczenie dla wyników działalnoci,

•

doradztwo w planowaniu i procesie sterowania działalnoci,

działania na rzecz koordynacji i porozumie wewntrz i midzy podsystemami

organizacji.

W wielkim skrócie mona powiedzie, e controlling przedsibiorstwa jest nastawiony

na czuwanie nad poprawnoci osigania wyników w podstawowej działalnoci.

Symbolicznie odzwierciedla to rysunek 1.

Rys. 1. Rola controllingu w działalnoci przedsibiorstwa

ródło: opracowanie własne.

W spełnianiu swych zada koordynacyjnych controlling musi odwoływa si do

systemu celów firmy, z którego powinien wywodzi kryteria swych aktywnoci. Wszelkie

rozwaania dotyczce controllingu maj sens, gdy firma zna swoje cele nadrzdne wynikajce

z jej strategii. Cele nadrzdne musz by przetransformowane w system celów dopasowanych

do podsystemów firmy. Zadanie okrelenia tej transformacji i sprawdzenie jej poprawnoci

naley do controllingu. Controlling w ramach swych zada ma obowizek analizowa

dostrzegane odchylenia i proponowa przeciwdziałania.

W praktyce controlling bywa utosamiany z kontrol. Jest to zbyt wskie traktowanie

controllingu. Intencj wprowadzenia pojcia controlling było wskazanie znacznie szerszego

i innego jakociowo traktowania roli funkcji o charakterze nadzoru. Mona uzna, e rónic

midzy controllingiem i kontrol odzwierciedlaj ujcia: controlling oznacza „czuwanie nad

poprawnoci” natomiast kontrola to „sprawdzanie poprawnoci”. Łatwo dostrzec, e zadania

kontrolne nale do controllingu, ale nie stanowi jego zasadniczego zakresu. W pełnym

okreleniu roli, controller jest analitykiem, doradc i kontrolerem.

2. CONTROLLING LOGISTYCZNY

W licznych pracach zwraca si uwag, e zadania controllingu logistycznego naley

cile powiza ze standardami uznawania w danej jednostce, co jest logistyk.

Gdy logistyka jest wyróniana jako zbiór zada z zakresu transportu, przeładunków

i magazynowania, controlling logistyczny powinien koncentrowa si na poprawnoci

uzyskiwania wyników, zapewnienia jakoci i poszukiwaniu moliwoci obniki kosztów

logistyki, przy uwzgldnieniu podstawowych parametrów wykonania, jakimi s czasy

realizacji, poziomy zapasów, dyspozycyjno w pozyskiwaniu zasobów i dotrzymywanie

terminów.

•

Controlling logistyczny w sieciach usług transportowych

W przypadkach, gdy zadania logistyczne s rozszerzone do koordynacji przepływów

materiałów i informacji, zmienia si równie zakres zada controllingu logistycznego. Zakres

standardowych zada jest uzupełniony zadaniami czuwania nad uzgodnieniami logistycznymi

midzy dostawcami i odbiorcami materiałów i informacji oraz nad sprawnym, płynnym

przebiegiem operacji realizowanych w procesach przepływów.

Punktem cikoci controllingu logistycznego powinny by wszelkie aspekty

koordynacji procesów. Ogólnie mona uzna, e controlling w logistyce obejmuje 1:

•

wypracowanie koncepcji kształtowania i skoordynowanego funkcjonowania

informacyjnego dla podejmowania decyzji logistycznych z ukierunkowaniem na

poprawianie sprawnoci wyznaczania decyzji oraz ich jakoci,

•

wypracowanie koncepcji kształtowania i skoordynowanego funkcjonowania systemu

planowania i kontroli na potrzeby logistyki,

•

koordynacj działa planistycznych i kontrolnych w obszarze logistyki,

wypracowanie przesłanek poprawiania efektywnoci i sprawnoci systemu zarzdzania

logistycznego.

Zwile mona powiedzie, e do podstawowych funkcji controllingu w logistyce

naley koordynacja pozyskiwania informacji, planowania i kontroli na rzecz poprawnej

działalnoci logistycznej oraz powizanie i uzgodnienie tych działa z całokształtem

działalnoci przedsibiorstwa. Obszary controllingu logistycznego symbolicznie przedstawia

rysunek 2.

Rys. 2. Obszary controllingu logistycznego

ródło: opracowanie własne.

Schemat przedstawiony na rysunku 2 wskazuje e controlling logistyczny mona

rozpatrywa osobno po stronie dopływów jak i odpływów z przedsibiorstwa. Ale rzeczywisty

controlling logistyczny powinien rozpatrywa równie poprawno zalenoci midzy

wejciem i wyjciem. Tak rozumiany, kompleksowy zakres zada pozwala postrzega

controlling logistyczny jako składow controllingu przedsibiorstwa.

Uznajc, e logistyka obejmuje równie kształtowanie struktur zapewniajcych

właciwe wspomaganie podstawowej działalnoci przedsibiorstwa oraz działania

menederskie w tym obszarze, zadania controllingu logistycznego naley uzupełni o [8],

[10]:

•

sprawdzanie poprawnoci uwarunkowa i zalenoci midzy jednostkami, które

dokonuj uzgodnie logistycznych,

Zmodyfikowane ujcie z [5].

•

Stanisław Krawczyk

•

sprawdzanie prawidłowoci infrastruktury systemów logistycznych wspomagajcych

działalno przedsibiorstwa,

•

identyfikacj i analiz słabych wzłów systemów i moliwoci poprawy ich

funkcjonowania,

•

analiz poprawnoci relacji midzy jednostkami,

okrelenie budetu niezbdnego do realizacji sugerowanych zmian w systemach

logistycznych.

Dokonany przegld wyranie pozwala dostrzec rónice w rozumieniu controllingu.

W przypadkach, gdy logistyka jest traktowana instrumentalnie, na poziomie sterowania

transferami dóbr materialnych i towarzyszcym im informacji, controlling spełnia rol

sprawozdawcz. Przyporzdkowujc logistyce zadania kształtowania infrastruktury, musimy

zmieni zadania controllingu, nadajc controllerowi rang doradcy w zakresie wskazywania,

analizy i oceny zmian w zakresie wspomagania działalnoci podstawowej przedsibiorstwa.

W odrónieniu od roli controllingu w odniesieniu do podstawowej działalnoci

przedsibiorstwa, controlling logistyczny nie podejmuje si zadania sprawdzania

efektywnoci finansowej.

Identyfikacj szczegółowych zada controllingu logistycznego wygodnie jest

przeledzi na wybranych segmentach działalnoci przedsibiorstwa produkcyjnego.

Wdefinicjach celów przedsibiorstwa jako fundamentalny wymienia si uzyskiwanie

wyników spełniajcych oczekiwania klientów. Oczywicie, głównym wynikiem, jakim jest

zainteresowany klient, jest produkt. Wytworzenie produktu jest jednak jedynie stworzeniem

potencjalnej wartoci dla klienta. Produkt uzyskuje rzeczywist warto dopiero wtedy, gdy

zapewnione jest jego przejcie przez klienta, co wymaga logistycznej obsługi. Zapewnienie

poprawnoci wykonywania zada logistycznych w obsłudze klienta odnosi si do:

•

operacji fizycznych, a wic transportu, składowania, przeładunków, komisjonowania

i pakowania,

•

czynnoci administracyjnych zwizanych z obsług zamówienia, rejestracj przyj

i wyda produktów, dokumentacj stanów magazynowych,

czynnoci dyspozytorskich odnoszcych si do planowania tras i przyporzdkowania do

nich rodków transportowych, dyspozycji wydawania i przyjmowania i wydawania

towarów.

Starajc si stworzy prosty system controllingu logistycznego naley w pierwszej

kolejnoci skoncentrowa si na krytycznych elementach procesu z pozycji klienta. Zalicza si

do nich: czas, niezawodno, jako i elastyczno dostawy. Jak pokazuje praktyka,

pierwszym krokiem, który mona zaliczy do controllingu, jest dokładne uzgodnienie

znaczenia wymienionych poj i przyjcia odpowiednich miar wykonania.

W zasadzie przyjmuje si:

•

czas dostawy jest liczony od momentu potwierdzonego przyjcia zamówienia przez

dostawc do momentu dotarcia dostawy do odbiorcy;

•

niezawodno dostawy powinna oznacza zgodno deklarowanego i dotrzymanego

terminu dostawy,

•

jako dostawy odnosi si do dokładnoci co do rodzaju i iloci dostarczonych produktów

w odniesieniu do zamówienia jak równie do stanu produktów w dostawie,

•

elastyczno dostawy z pozycji klienta ma odzwierciedla zarówno zdolno do

przyjmowania zamówie w rónorodnej formie, dostosowania si do terminów dostawy

•

Controlling logistyczny w sieciach usług transportowych

okrelanych przez klienta, jak i moliwoci dokonywania zmian w zakresie specyfikacji,

iloci i terminów dostawy.

W systemie miar odnoszcym si do logistycznej obsługi klienta znaczc grup tworz

wskaniki zwizane z wykonywaniem zada transportowych. Miary wykonania dotyczce

poprawnoci obsługi klienta musz by rozpatrywane w konfrontacji ze wskanikami

controllingowymi odzwierciedlajcymi ogóln gospodarno w zakresie zada

transportowych. Dla przedsibiorstwa usługowego wykonujcego zadania przewozowe

oznacza to odniesienie do systemu wskaników, które mona podzieli na grupy:

1. Wskaniki ogólne

•

liczba zlece transportowych,

•

odległoci transportowe,

miary ładunków,

• koszty transportu.

2. Wskaniki sprawnoci

•

redni czas transportu,

•

stopie wykorzystania ładownoci,

rednia trasa przewozu rodkiem transportowym.

3. Wskaniki efektywnoci

•

rednia warto zlecenia transportowego,

• koszt jednostkowy przewozu np. jednej tony na kilometr przewozu.

4. Wskaniki jakociowe

•

niezawodno dostawy (terminowo),

•

zgodno przewozów z wymaganiami odbiorców,

wypadkowo.

Konfrontacji wskaza powinna towarzyszy analiza przyczyn odchyle od ustale

przyjmowanych w planowaniu. Nie wolno jej ogranicza do przegldu poprawnoci

wykonywania operacji technicznych w procesach przewozów. Przyczyny mog by ukryte

w czynnociach administracyjnych i wydawanych dyspozycjach. Zbyt póne zgłoszenia

wysyłek, niedokładne informacje o ładunkach, brak dyscypliny w przestrzeganiu kolejnoci

komisjonowania i załadunku, obniaj poziom wyników i s powodem ponoszenia

dodatkowych kosztów.

3. SIECI PRZEDSIBIORSTW

Rozpatrujc zbiorowo obiektów prowadzcych działalno gospodarcz, termin

„sie” odnosimy najczciej do grup podmiotów rozpoznawalnych przez powizania

wynikajce z tego samego typu działalnoci, jak np. sieci handlowe, sieci transportowe, sieci

aptek, sieci stacji benzynowych, sieci telefoniczne itp. S to nazwy utrwalone w jzyku

powszechnym i zaakceptowane w terminologii.

W naukach o organizacji termin sie wprowadzono w zmodyfikowanym rozumieniu,

które przedstawimy w wersji sformułowanej przez J. Sydowa, powszechnie cytowanej

w literaturze europejskiej.

Sieci s form organizacji, w której co najmniej dwie prawnie samodzielne i formalnie

niezalene jednostki przyjmuj i akceptuj obowizek przestrzegania okrelonych, wzgldnie

stabilnych relacji, które ograniczaj ich swobod działa rynkowych, ale nie wprowadzaj

zalenoci hierarchicznych. Uregulowane prawnie powizania midzy jednostkami,

•

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: