WYKŁAD I Istota rachunkowości finansowej.doc

2008-10-03              ISTOTA RACHUNKOWOŚCI FINANSOWEJ

ISTOTA RACHUNKOWOŚCI FINANSOWEJ

Dyspozycje:

1.     Przesłanki powstania rachunkowości

2.     Odmiany rachunkowości

3.     Pojęcie rachunkowości finansowej

4.     Podstawy prawne rachunkowości finansowej

5.     Podmiot rachunkowości finansowej

6.     Przedmiot rachunkowości finansowej

7.     Cel rachunkowości finansowej

8.     Zakres rachunkowości finansowej

9.     Zasady rachunkowości finansowej

1.          
Przesłanki powstania rachunkowości

Rachunkowość wywodzi się od zapisów księgowych (rachunkowych, ewidencyjnych), czyli notatek dotyczących działalności gospodarczej, tj. zjawisk gospodarczych oraz posiadanego majątku.

Pierwotną przesłanką pojawienia się zapisów rachunkowych była konieczność wspomagania pamięci ludzkiej i jej odciążenia. Konieczność ta nasilała się wraz z rozwojem  życia gospodarczego, a głównie z:    

·         wyodrębnieniem się majątkowym poszczególnych podmiotów (pojawieniem się własności prywatnej),

·         rozwojem produkcji i wymiany towarowej,

·         upowszechnianiem się pieniądza jako podstawowego ekwiwalentu umożliwiającego określenie wartości towaru.

Z przekazów historycznych wynika, że ewidencja gospodarcza była prowadzona już w starożytności: w Mezopotamii, w Egipcie, w Grecji i Rzymie, w Chinach, Indiach, państwie Azteków. Wzmianki o prowadzonych zapisach księgowych można też znaleźć w Starym Testamencie.

Za zalążek współczesnej rachunkowości uważa się średniowieczną księgowość kupiecką, wywodzącą się głównie z miast włoskich (Wenecja, Genua, Mediolan, Florencja), której podstawowe zasady kształtowały się w okresie od XII do XIV wieku.

Za ojca współczesnej rachunkowości uważa się Lucę Paccioliego, który w 1494 roku opublikował „ Zasady arytmetyki, geometrii, proporcji i proporcjonalności”.

2.          
Odmiany rachunkowości

Rachunkowość jest jedna, ale z punktu widzenia celów poznawczych można ją klasyfikować według kilku różnych kryteriów i wyodrębniać na ich podstawie różne klasy (rodzaje, typy, odmiany) rachunkowości.

Kryteria klasyfikacji rachunkowości:

I.                   relacje rachunkowości z teorią i praktyką

II.                skala rachunkowości

III.             zakres przestrzenny rachunkowości

IV.             przeznaczenie rachunkowości

V.                 obligatoryjność prowadzenia (sformalizowanie) rachunkowości

VI.             postać prowadzenia rachunkowości

VII.          technika rachunkowości

VIII.       forma rachunkowości (księgowości)

IX.             struktura systemowa rachunkowości

X.                 rodzaj podmiotu rachunkowości

XI.             specyfika branżowa (sektorowa, przedmiotowo-podmiotowa) rachunkowości

XII.          przedmiot zainteresowania rachunkowości

XIII.       sytuacja podmiotu rachunkowości

XIV.        ?.

Rachunkowość finansowa prowadzona w Polsce w postaci ksiąg rachunkowych jest:

-          dziedziną praktyczną – aktywnością, która wspomaga i determinuje prowadzenie działalności gospodarczej przez pomioty (jednostki) gospodarujące,

-          rachunkowością mikroekonomiczną (jednostkową),

-          rachunkowością krajową,

-          rachunkowością obligatoryjną

-          rachunkowością sformalizowaną

3.          
Pojęcie rachunkowości finansowej

W toku rozwoju rachunkowości nie wykształciła się jej jednoznaczna definicja. Dotyczy to także rachunkowości finansowej.

W praktyce rachunkowość definiowana jest na różne sposoby:

·         jako ewidencja gospodarcza

·         jako system informacyjny

·         jako system pomiaru

·         jako odzwierciedlenie rzeczywistych stanów i procesów

·         jako język biznesu (środek przekazywania informacji o działalności gospodarczej)

·         jako działalność usługowa

·         jako ideologia (środek utrzymywania ekonomicznego porządku).

Np. według Zbigniewa Lutego, rachunkowość finansowa to system informacyjny w jednostce dostarczający danych liczbowych niezbędnych do oceny jej kondycji finansowej.

4.          
Podstawy prawne rachunkowości finansowej

Przepisy z zakresu rachunkowości obowiązujące w Polsce można podzielić na:

I podstawowe

·         ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości

·         akty wykonawcze do ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości

·         uchwały Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie przyjęcia krajowych standardów rachunkowości

·         rozporządzenie Komisji (WE) nr 1725/2003 z 29.09.2003 r. przyjmujące określone międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady

II pozostałe

·         ustawa  z 13.10.1994 r. o biegłych rewidentach ich samorządzie

– opublikowana (jednolity tekst) DzU z 2001 r. nr 31, poz. 359 ze zm.

·         akty wykonawcze do ustawy z 13.10.1994 r. o biegłych rewidentach ich samorządzie:             

-       rozporządzenie Ministra Finansów z 02.12.2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych (DzU z 2003 r. nr 211, poz. 2062)

-       uchwały Krajowej Rady Biegłych Rewidentów w sprawie publikacji listy podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych (wydawane od 2001 r. corocznie i publikowane w MP)

III inne przepisy odnoszące się do rachunkowości, ale niebędące aktami wykonawczymi do ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości oraz do ustawy z 13.10.1994 r. o biegłych rewidentach ich samorządzie (np. patrz tabela 6)

Tabela1. Inne przepisy odnoszące się do rachunkowości, obowiązujące w Polsce /niektóre/