SEMINARIUM: 3 ZABURZENIA ODŻYWIANIA SIĘ
§ Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi (F – 50 – F – 59)
§ Inne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym (F 98)
v Jadłowstręt psychiczny
· kryteria diagnostyczne
A. Spadek masy ciała lub, u dzieci, brak przyrostu masy ciała, prowadzący do masy, o co najmniej 15% niższej od prawidłowej lub oczekiwanej, w stosunku do wieku i wzrostu
B. Spadek masy ciała jest narzucony samemu sobie przez unikanie „tuczącego pożywienia”
C. Samoocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający strach przed przytyciem, co prowadzi do narzucenia samemu sobie niskiego progu masy ciała
D. Obejmujące wiele układów zaburzenia endokrynne; u kobiet zaburzenia osi przysadkowo – gonadalnej przejawiające się zanikiem miesiączki, a u mężczyzn – utrata seksualnych zainteresowań i potencji (wyraźnym wyjątkiem jest utrzymywanie się krwawień menstruacyjnych u kobiet stosujących substytucyjne leczenie hormonalne, najczęściej w postaci przyjmowania leków antykoncepcyjnych)
E. Zaburzenie nie spełnia kryteriów A i B dla żarłoczności psychicznej (bulimia nervosa)
· obraz kliniczny
- początek najczęściej w wieku 10 – 25 lat
- szacunkowo dotyczą 0,5 – 1% populacji
- chłopcy stanowią 5 – 15% chorych
- powikłania somatyczne: zaburzenia rytmu serca, zaburzenia metaboliczne, hypoplazja szpiku z ciężkimi infekcjami, niewydolność nerek, zap. trzustki, współwystępowanie innych zaburzeń psychicznych
· przebieg i rokowanie
- normalizacja masy ciała – 41 – 81%
- niedobór masy ciała – 15 – 25%
- brak miesiączki – 13 – 50% osób (powrót menstruacji musi być poprzedzony wyrównaniem wagi, ewentualnie niedobór masy ciała poniżej 10% i poprawą stanu psychicznego)
- całkowite wyzdrowienie – u 50% badalnych, u ok. 30% - poprawa, a u ok. 20% - choroba ma charakter przewlekły
· czynniki korzystne rokowniczo
- początek choroby przed 16 r.ż.
- reaktywny początek
- krótki czas trwania (do 1,5 roku)
- wczesne rozpoznanie
- kompleksowe leczenie
- prawidłowe relacje rodzinne
- brak współwystępujących, innych zaburzeń psychicznych
(choroba ma charakter psychogenny, podstawą jest psychoterapia; osoba, która „się wyniszcza”, traci poczucie głodu)
· czynniki niekorzystne rokowniczo
- początek po 18 r.ż.
- otyłość przed chorobą
- epizody bulimiczne
- płeć męska
- długotrwała choroba
- nieprawidłowe cechy osobowości
- brak motywacji do leczenia
- brak poprawy po 5 latach leczenia
v Jadłowstręt psychiczny – atypowy
- jest analogiczny do typowej anoreksji nerwowej, jednak zazwyczaj brakuje któregoś z podstawowych objawów: znacznej utraty masy ciała, braku zahamowania menstruacji, itp.
· Zaburzenie tego typu rozpoznaje się także w przypadku występowania wszystkich typowych objawów, ale w niewielkim ich nasileniu
v Żarłoczność psychiczna (bulimia)
· Występują nawracające epizody przejadania się (co najmniej 2 razy w tygodniu w przeciągu 3 miesięcy), w czasie których spożywane są duże ilości pokarmu
· Utrzymuje się uporczywa koncentracja na jedzeniu i silne pragnienie lub poczucie przymusu jedzenia (głód)
· Pacjent usiłuje przeciwdziałać efektrom „tycia” za pomocą prowokowania wymiotów, przeczyszczania się, głodowania, stosowania leków obniżających łaknienie, intensywnych ćwiczeń
· Obraz kliniczny:
- początek w okresie dojrzewania (młodzi dorośli) od 5 – 10% dziewcząt
- często z towarzyszącymi innymi zaburzeniami psychicznymi, nadużywaniem substancji psychoaktywnych, zaburzeniami kontroli impulsów
- liczne powikłania somatyczne: zaburzenia metaboliczne, zaburznia rytmu serca, biegunki, odwodnienie, obrzęk ślinianek przyusznych, próchnica i ubytki zębów, przewlekłe stany zapalne gardła, przełyku, dziąseł, rozszerzenie, pęknięcie żołądka, przełyku, zap. trzustki, obrażenia grzebietów dłoni!, zaburzenia miesiączkowania, napady padaczkowe
· Przebieg i rokowanie:
- dobra remisja – 30 – 60%
- przebieg nawracający – 9 – 30%
- brak poprawy – 5 – 25%
- czynniki rokowniczo niekorzystne: współwystępowanie innych zaburzeń psychicznych, niska masa ciała, nadużywanie leków i substancji psychoaktywnych, poprzedzający jadłowstręt psychiczny lub otyłość, brak miesiączki powyżej 1 r.ż., zaburzenia psychiczne w rodzinie (depresja, uzależnienie)
v Atypowa żarłoczność psychiczna:
· Obraz kliniczny jest typowy, ale nie stwierdza się jednego lub więcej podstawowych objawów żarłoczności psychicznej; najczęściej dotyczy osób z prawidłową lub nadmierną masą ciała
(im starsza osoba chora, tym terapia rodzinna ma mniejszy sens)
v Przejadanie się związane z innymi czynnikami psychologicznymi:
· Zaburzenie polegające na objadaniu się, prowadzącym do otyłości, w reakcji na sytuacje stresowe (napięcie emocjonalne poprzedza otyłość reaktywną)
· UWAGA: otyłość będąca przyczyną zaburzeń psychicznych klasyfikuje się zgodnie z kodem określonych zaburzeń oraz z kodem otyłości – E66
v Wymioty związane z innymi czynnikami psychologicznymi:
· Nawracające wymioty w zaburzeniach dysocjacyjnych, hipochondrycznych (jako jeden z wielu różnorodnych objawów somatycznych), w ciąży – psychogenne wymioty ciężarnych (czynniki emocjonalne przyczyniają się do nawracających nudności i wymiotów)
v Zaburzenia odżywiania się w niemowlęctwie i dzieciństwie:
A. utrwalona niemożność właściwego jedzenia lub uporczywa ruminacja (powtarzające się cofanie pokarmu, bez nudności) lub zwracanie pokarmów
B. brak przyboru lub utrata masy ciała, lub inne problemy zdrowotne przez minimum 3 miesiące
C. początek zaburzeń przed 6 r.ż.
D. brak innych zaburzeń psychicznych
E. brak przyczyn organicznych wyjaśniających niejedzenie
v Pica w niemowlęctwie i dzieciństwie:
A. utrwalone lub powtarzające się co najmniej dwukrotnie w tygodniu zjadanie substancji niejadalnych
B. czas trwania minimum miesiąc
C. brak innych (poza upośledzeniem umysłowym) zaburzeń psychicznych
D. wiek kalendarzowy i umysłowy dziecka wynoszący minimum 2 lata
E. zachowanie związane z jedzeniem nie jest częścią praktyki uznanej kulturowo
ANETKA, ANIA, GATKA, OLUŚ
MMikulicz