podstawowe zespoły psychopatologiczne.doc

Podstawowe zespoły psychopatologiczne

Zespół depresyjny (syndroma depressivum, depressio)

Objawy osiowe:

1. obniżenie nastroju
2. spowolnienie toku myślenia
3. spowolnienie ruchowe

W miarę pogłębiania się depresji rośnie spowolnienie psychoruchowe (→ mutyzm i stupor). W skrajnej postaci przechodzi ono w otępienie depresyjne (stupor melancholicus).

Zespół subdepresyjny – jest to zespół depresyjny o umiarkowanym nasileniu objawów. Występuje w nim największe zagrożenie popełnienia samobójstwa – bo obniżonemu nastrojowi towarzyszy w miarę zachowana aktywność ruchowa.

Inne objawy:

1. lęk
2. urojenia depresyjne, poniżenia, grzeszności, winy, hipochondryczne – w najcięższych postaciach

W niektórych przypadkach zespół depresyjny ustępuje nagle, wśród znacznego podniecenia ruchowego (tzw. raptus melancholicus).

Zespół depresyjny z pobudzeniem ruchowym i słownym (depressio agitata) – obniżeniu nastroju towarzyszy pobudzenie ruchowe i przyspieszenie toku myślenia. Często występuje lęk.

Depresja zamaskowana (depressio sine depressione) – typowe objawy są zdominowane przez zaburzenia somatyczne:

1. bóle głowy – najczęściej
2. bóle serca, bicie serca
3. zaburzenia jelitowe
4. zaburzenia rytmów biologicznych (gł. snu i krwawienia miesięcznego)

Zespół maniakalny (syndroma maniacale, mania)

Objawy osiowe:

1. podwyższenie nastroju i drażliwość
2. przyspieszenie toku myślenia, gonitwa myślowa
3. pobudzenie ruchowe

Zespół hipomaniakalny – umiarkowana postać zespołu maniakalnego – nadmierna wesołość, aktywność, obniżony krytycyzm.

Występowanie:

1.     psychoza starcza

2.     porażenie postępujące

3.     schizofrenia

Zespół hebefreniczny

Objawy:

1. zmiany w zachowaniu:
2. 1. zachowania dziwaczne
   2. wesołkowatość, błaznowanie
   3. brak poczucia dystansu, szacunku i taktu: nachalność, bezczelność
3. urojenia – inkoherentne, wielkościowe
4. rozkojarzenie toku myślowego
5. puerylizm – naśladowanie dziecka zachowaniem i sposobem mówienia

Osłupienie (stupor)

Definicja: jest to skrajne zahamowanie aktywności ruchowej. Chory jest nieruchomy, milczy (mutyzm), przestaje się odżywiać. Pojawia się nagle.

Osłupienie występuje w zespole depresyjnym (stupor melancholicus), w porażeniu postępującym (stupor paralyticus) i w zespole katatonicznym (stupor catatonicus).

Postacie:

1. osłupienie efektorowe
2. osłupienie receptorowe

Objawy niecharakterystyczne:

1.     echolalia

2.     echopraksja

3.     echomimia

4.     stereotypie ruchowe i słowne

Osłupienie efektorowe (anergiczne, sztywne, bierne)

·         zaburzone jest działanie efektorów (mięśni) przy zachowanej zdolności odbierania bodźców (chory widzi, słyszy, odczuwa ból)

·         pamięć jest zachowana

·         chory zastyga na kilka godzin, dni lub tygodni w niefizjologicznej pozycji (np. głowa uniesiona nad poduszką – tzw. objaw poduszki powietrznej)

·         napięcie mięśniowe jest zwiększone

·         bierna (wymuszona z zewnątrz) zmiana pozycji może się utrzymywać – giętkość woskowa (flexibilitas cerea) lub chory może powracać do poprzedniej pozycji – giętkość pseudowoskowa (flexibilitas pseudocerea)

·         może wystąpić negatywizm czynny – jeśli ujmiemy rękę chorego, to on ją cofa, na polecenia otwarcia oczu – zaciska powieki itp.

·         osłupienie katatoniczne może gwałtownie ustąpić – tzw. zryw ruchowy (raptus catatonicus) – objawia się bezładną ucieczką z objawami strachu

Osłupienie receptorowe (onejroidalne, urojeniowe, czynne, wiotkie)

·         spowolnienie ruchowe

·         całkowita utrata kontaktu z otoczenie i zaburzenia przypominające zespół onejroidalny

·         może występować negatywizm bierny – chory nie wykonuje kierowanych do niego poleceń

·         utrata pamięci lub pamięć fragmentaryczna

Zespół katatoniczny

Postacie:

1. zespół hipokinetyczny
2. zespół hiperkinetyczny – podniecenie katatoniczne

Zespół katatoniczny hipokinetyczny

Objawy:

1. obniżenie aktywności ruchowej, aż do zaniku i mutyzmu
2. obniżenie nastroju
3. zanik dbałości o higienę i zaspokajanie potrzeb fizjologicznych

Zespół katatoniczny hiperkinetyczny

Objawy:

1. wzrost aktywności ruchowej
2. zachowania dziwaczne, agresywne (samookaleczenia, próby samobójcze)
3. rozkojarzenie toku myślowego
4. urojenia

Halucynoza, omamica (halucinosis)

Objawy dominujące:

1. omamy – gł. słuchowe
2. złudzenia
3. urojenia – gł. prześladowcze, treścią związane z omamami

Przewlekła halucynoza dotykowa Bersa i Conrada – omamy dotykowe i urojenia pasożytniczej choroby skóry. Jest to choroba bardzo rzadka, zaliczana do zespołów parafrenicznych.

Urojenia pasożytniczej choroby skóry – urojenia owadów, mrówek i innych drobnych stworzeń poruszających się pod skórą chorego są zwykle urojeniową interpretacją doznań fizjologicznych (świąd w przebiegu różnych chorób (cukrzyca, alergie)).

Zespół paranoiczny

Objawy:

1.     urojenia paranoiczne – gł. prześladowcze lub wielkościowe

Zespół parafreniczny

Objawy:

1.     urojenia paranoiczne – gł. prześladowcze i oddziaływania

2.     omamy – gł. słuchowe

Występowanie:

1.     parafrenia (paranoia hallucinatoria)

2.     schizofrenia urojeniowa

3.     psychozy starcze

4.     przewlekła halucynoza dotykowa Bersa i Conrada

Zespół paranoidalny (urojeniowo-omamowy)

Objawy:

1. urojenia paranoidalne – gł. prześladowcze
2. omamy – gł. słuchowe

Odmianą jest zespół paranoidalno-depresyjny – występują wtedy również objawy stanu depresyjnego.

Występowanie:

1. schizofrenia

Zespół Kandinskiego i Clerambaulta

Objawy:

1. pseudohalucynacje (omamy rzekome) – głosy słyszane są w postaci myśli
2. mantyzm (napór obcych myli)
3. urojenia owładnięcia przez nieznane siły (szatan, złe moce)

Zespół psychoorganiczny

Występuje w globalnym, organicznych uszkodzeniach mózgu:

1. toksyny (alkohol, tlenek węgla)
2. infekcje (zapalenia mózgu, opon MR)
3. urazy mechaniczne
4. zaburzenia naczyniowe powodujące niedokrwienie i niedotlenienie

Postacie:

1. zespół otępienny
2. charakteropatia

Zespół otępienny (syndroma dementivum)

Objawy:

1. otępienie (dementia) – obniżenie sprawności intelektualnej, gł. upośledzenie myślenia logicznego, wysiłek umysłowy powoduje szybko narastające zmęczenie
2. zaburzenia pamięci – gł. zapamiętywania
3. zaburzenia orientacji – związane z zaburzeniami pamięci – w późniejszym okresie mogą powodować pogorszenie się stanu psychicznego (np. po umieszczeniu pacjenta w nowym środowisku – np. szpitalu)
4. obniżenie lub brak krytycyzmu (np. wobec upośledzenia pamięci)
5. chwiejność emocjonalna – gł. skłonność do wzruszeń
6. lepkość myślenia

Charakteropatia (characteropathia)

Objawy:

1. zaburzenia procesów emocjonalno-popędowych
2. zaburzenia zdolności ukierunkowania, integracji i kontroli działania

Zespół miejscowego uszkodzenia mózgu

Różni się od zespołu psychoorganicznego ograniczonym charakterem uszkodzenia.

Objawy:

1.     objawy ogniskowe

2.     zaburzenie procesów emocjonalno-popędowych

3.      

Zespół amnestyczny Korsakowa

Jest to jedna z postaci zespołu psychoorganicznego. Objawy są podobne do postaci otępiennej. Szczególnie nasilone są zaburzenia w pamięci. Luki w pamięci są wypełniane konfabulacjami. Występuje głównie w psychozach alkoholowych.

Prezbiofrenia

Jest to psychoza starcza przebiegająca z niepokojem ruchowym i zespołem amnestycznym.

Zespół psychoendokrynologiczny

Są to zaburzenia psychiczne uwarunkowane chorobami gruczołów endokrynnych (np. nadczynność lub niedoczynność tarczycy).

Objawy:

1. zaburzenia popędów
2. zaburzenia aktywności psychoruchowej
3. zaburzenia nastroju

Reakcje egzogenne Bonhoeffera

Definicja: są to nieswoiste reakcje psychopatologiczne na czynniki egzogenne (zatrucia, infekcje, urazy mechaniczne i inne). Wyróżnia się:

1. reakcje ostre – zaburzenia ilościowe pamięci
2. reakcje przewlekłe – gł. zespoły neurasteniczne, depresyjne, hipomaniakalne i zmiany otępienne

Zespół psychohipoglikemiczny (syndroma psychohypoglycaemicum)

Objawy:

1. objawy neurasteniczne (gł. hiposteniczne)
2. wzmożona pobudliwość układu sercowo-naczyniowego
3. napadowe hipoglikemie pochodzenia emocjonalnego (pod wpływem lęku, przygnębienia) lub przy stosowaniu diety bogatowęglowodanowej
4. duża wrażliwość psychiczna na hipoglikemię (zaburzenia pamięci, myślenia, uwagi)
5. podwyższona tolerancja glukozy przy prawidłowym poziomie glukozy we krwi

5/5