Ćwiczenie 10
Ustilago maydis- głownia kukurydzy
-objawy na wszystkich nadziemnych czę ściach rośliny
-infekcja miejscowa-objaw rozwija się tylko w m-cu zakażenia
-objawem są guzowate narośla, początkowo osłonięte delikatną, srebrno-szarą oslonką, gdy ta pęka wydobywa sie z niej czarny pył.
-teriospory - zarodniki zimujące, o grubej ścianie komórkowej, wiosną kiełkują w przedgrzybnie, na niej tworzą się zarodniki- sporydia ( drugi typ zarodników)
- sporydia są haploidalne, łączą sie ze sobą tworząc dikariotyczną grzybnię, która dokonuje infekcji
- każdy objaw spowodowany jest osobna infekcją
- teriospory zimują w ziarnie lub w glebie
- grzybnia dikariotyczna patogena rozpada się na fragmenty i z nich powstają teriospory
Ustilago nuda, Ustilago tritici - głownia pyląca jęczmienie, pszenicy
- typowe patogeny organów generatywnych, niszczą wszystkie elementyy kwiatostanów za wyjątkiem osadki
- struktura kłosa zniszczona, są wąskie, jakby wysuszone, widoczny na nich czarny pył -są to teriospory
- kłosy chore pojawiają się na plantacjinwcześniej niż kłosy zdrowe, pyląc przenoszą się na inne rosłiny w łanie
- grzybnia dikariotyczna zakaża ziarniaki i umiejscawia się w okolicach zarodka, chore ziarno nie wykazuje objawów, dopiero po wysianiu rozwija się chora roślina
- grzybnia rozwija sie wraz z rośliną nie dając żadnych objawów, aż do kłoszenia
- objawy dopiero w drugim roku od momentu zakażenie - cykl rozwoju dwuletni
- zimują teriospory i grzybnia w zakażonych ziarniakach
Ustilago hordei - głownia zwarta jęczmienia
-struktura kłosa jest zachowana, kłos lekki, sterczący, mały
-zamiast ziarniaków czarne grudki, patogen niszczy ziarniaki, okrywa owocowa delikatna, ale utrzymuje się dość długo
- teriospory nie rozpylają się łatwo
- może dochodzić do infekcji przez kiełek - grzybnia dikariotyczna zakaża przez kiełek, patogen rozwija się bezobjawowo, aż do momentu kłoszenia rośliny
- zakażenie i objaw chorobowy w tym samym roku
- zimuje grzybnia
Ustilago avenae- głownia pyląca owsa
- ziarniaki mocno pylą, rozpadają się,
- pokrój rośliny skupiony, wiechy sterczą do góry
- infekcja przez kiełek i przez kwiat
Urocystis occulta- głownia źdźbłowa żyta i Urocystis cepulae- głownia cebuli
- zakażają przez kiełek
- objawy na liściach i pędach
- teriospory
- rośliny zamierają zanim zdołają dojrzeć, przedwcześnie zasychają, liście i pochwy liściowe, zwiększa się transpiracja , nekrotyczne smugi
- u cebuli smugi najpierw na liściach, przechodzą na łuski, które nast. pękają, stają sie nekrotyczne i w konsekwencji cała roślina zamiera
- teriospory przenoszone są w nasionach
Ćwiczenie 11.
Tilletia caries- śnieć cuchnąca przenicy
Tilletia controversa- śnieć karłowa pszenicy
- objawami chorobowymi są:
-w momencie dojrzewania łanu chore rośliny pozostają sinozielone- nie bieleją, nie dojrzewają,
-rośliny chore niższe mniej wiecej o połwe od zdrowych,
- rośl. chore intrnsywnie się krzewią
- kępy są skędzieżawione
dodatkowy objaw chorobowy widoczny w kłosie- są lekkie, sterczą do góry, nie ogciążone ziarnem- zamiast ziarniaków tworzą sie tzw. torebki śnieciowe- wnętrze ziarna wypełnia czarny pył- są to teriospory grzyba osłonięte okrywą owocowo-nasienna, kruchą, łatwo pękającą
- śnieć zakaża przez kiełki (infekcja kiełkowa)
- wszystkie śniecie są patogenami organów generatywnych i zakażają przez kiełek
Różnice:
- u śnieci cuchnącej po roztarciu ziarniaka pojawia się charakterystyczny śledziowy zapach, ale nie zawsze, czasami dziwny zapach moze wydzielać śnieć karłowa
-wiarygonym sposobem rozróżnienia tych dwóch chorób jest zrobienie preparatu mikroskopowego i porównanie teriospor- u śnieci karłowej oczka siateczki teriosporowej są dużo wyższe niż w przyp. cuchnącej
- w przypadku śnieci karłowej zarodniki potrzebują więcej czasu, aby przygotować się do kiełkowania, dłużej leżą w glebie (ok 2 miesiące), gdzie pęcznieją nabierając wody
- moment kiełkowania teriospor i moment kiełkowania rośliny zbiega się ze sobą -teriospory które spadły na ziarno nie mają znaczenia w zakażaniu w przyp. śnieci karłowej, tylko te w glebie
- teriospory śnieci cuchnącej potrzebują mniej więcej tyle samo czasu do skiełkowania co ziarno, znaczenie mają tyl;ko teriospory na ziarnach
- zimują teriospory w glebie lub na ziarniakach w magazynie
Thanatephorus cucumeris- ospowatość bulw ziemniaka
patogen ten powoduje:
*ospowatość bulw ziemniaka:
- na powierzchni bulwy pojawiaja się czarne strupki (są to liczne sklerocja), bulwa w środku jest zdrowa
- sklerocjum jest groźną, trwała formą przetrwalnika, może przetrwać w glebie nawet kilkanasćie lat
* zgnilizna kiełków
-sadzeniak kiełkuje, w tym czasie sklerocjum kiełkuje w strzępkę i zakaża kiełek, staje się on brązowy, zamiera, ulega nekrozie, brak wschodów na plantacji lub mogą być one osłabione
*próchnienie podstawy pędów:
-pęd brązowieje u podstawy, przebarwia się na styku z powierzchnia gleby, zamiera cały pęd
* zdarza się, że patogen powoduje także opilśń łodygową
Objawy mogą występować na roślinach niezależnie od siebie lub razem na jednej roślinie:
Grzyb zimuje w postaci sklerocjów w glebie lub na resztkach roślin, także grzybnia na resztkach roślin.
Chonodrostereum purpureum- srebrzystość liści
-podstawowym objawem jest srebrny nalot na liściach, jest to objaw wtórny
- objawem pierwotnym jest nekroza drewna pędów (zgnilizna drewna)- drewno ciemnieje, na przekroju widoczne ciemne plamy, roślina wytwarza wtórne metebolity, pod ich wpływem skórka odstaje od miękiszu palisadowego i to powoduje srebrzenie
- w czasie wilgotnej pogodyu podstawy pnia pojawiają się owocniki, co daje pewność, że to ten właśnie grzyb spowodował chorobę
- grzyb zakaża przez zranienia
Ćwiczenie 12.
Ogólny schemat rdzy:
Grzyby rdzawnikowe:
-wszystkie są patogenami ścisłymi
-polimorfizm zarodnikowania- tworzą wiele typów zarodników:
bazydiospory ( 1n)
spermacja (1n)
ecjospory (1n+1n) - zarodniki wiosenne lub letnie
uredospory (1n+1n) - zarodniki letnie
teliospory (1n+1n)
bazydiospory, ecjospory i uredospory mają zdolność zakażania.
teliospory są zarodnikami zimującymi, gdy teriospora przezimuje kiełkuje w podstawkę, tworzy zarodnik podstawkowy, który tworzy basidiospory.
spermacja- łaczą się ze sobą dając początek grzybni dikariotycznej, z której to tworzą się inne formy zarodników.
Jeżeli występuje wszystkie 5 form zarodników to rdza jest pełnocyklowa, jeśli brak którejś formy (con. 1) mamy rdzę niepełnocyklową.
Wyróżniamy też rdze jednodomowe i dwudomowe.
Rdza dwudomowa:
-spermacja i ecjospory tworzą się na I-ej roślinie żywicielskiej- żywiciel pośredni
-pozostałe zarodniki tworzą się na II-ej roślinie, ktora jest żywicielem ostatecznym.
Puccinia helianthi- rzda słonecznika
- rdza niepełnocyklowa, nie tworzą się spermacja i ecjospory
- objawy na spodniej stronie liścia, bardzo dużo drobnych, czarnych punkcików, są to teliospory, gdy mają kolor rudo-brązowy są to uredospory- zarodniki letnie (pojawiają się od wiosny do końca lata)
Puccinia graminis- rdza źdźbłowa
- rdza dwudomowa, pełnocyklowa
- objawy pierwotne na berberysach i machoniach
- objawem jest drobna, czarna plamka ma brzegu liścia, ale nie jest to objaw charakterystyczny
-spermacjum kiełkuje w strzępkę i przerasta liść tworząc na dolnej części ecjospory, jest to objaw b. charakterystyczny, gdyż mają one bardzo jaskrawe zabarwienie (czerwone, pomarańczowe lub żółte)
- ecjospory wraz z prądami powietrza przenoszą się na zboża i na trawy
- objawem na źdźbłach, pochwach liściowych są czarne teliospory
Uromyces pisi- rdza grochu
- rdza dwudomowa, żywicielem pośrednim jest wilczomlecz
- objaw na liściach wilczomleczu, w momencie tworzenia zarodników letnich żółty nalot na dolnej stronie liścia- ecjospory przenoszą chorobę na groch
- tworzą rudobrązowe skupienia, pod koniec okr. wegetacji czarne
- grzybnia przerasta wieloletnie karpy wilczomleczu- rośliny mogą być zdeformowane, powodem jest porażenie systemiczne-rośliny są mniejsze, liście drobniejsze,
Puccinia coronata- rdza koronowa owsa
- dwudomowa, pełnocyklowa
- ecjospory przenoszone są z wiatrem na owies, gdzie widoczne są rude uredospory, pod koniec okr. wegetacji czarne teliospory na liściach
- patogen aparatu asymilacyjnego
rotheden