2006.02. Tekstylne ortezy stabilizujące st. kolanowy - alternatywne rozwiązania.pdf - REHABILITACJA W PRAKTYCE - Dr.Rockit

KINEZYTERAPIA

Tekstylne ortezy stabilizujące staw kolanowy

z jednoczesnym wytwarzaniem potencja-

łu ujemnego na ich powierzchni, co może

się przyczynić dodatkowo do łagodzenia

bólów stawu kolanowego pochodzenia

reumatycznego. Na rynku dostępne są

także ortozy wykonane z dzianin polia-

midowo-elastomerowych, wykonane bez

szwu z nadaniem anatomicznego kształtu

stawu kolanowego. Tego rodzaju ortozy

bywają stosowane głównie w zaburze-

niach krążeniowych oraz związanych

z tym obrzękach i zastojach żylnych. Zale-

cane najczęściej jako kontynuacja terapii

po zastosowaniu ortoz z neoprenu.

W ymagania użytkowe dotyczące

Alternatywne

wodować wiele komplikacji, a nawet

powikłań w leczeniu kolana, nie wspomi-

nając o wydłużeniu procesu rehabilitacji.

Mogą wystąpić powikłania w obrębie

skóry – np. wypryski, zmiany martwicze;

układu krążenia – zaburzenia krążenia

w obrębie stawu pod opatrunkiem; sys-

temu nerwowego – np. nieodwracalne

przykurcze spowodowane niedokrwie-

niem nerwów. Dominującym problemem

po stosowaniu gipsu jest zesztywnienie

stawu kolanowego. Opatrunek nie daje

także możliwości kontroli zmian pod nim

zachodzących. Kontrolowanie i zmiana

opatrunków pooperacyjnych wymaga

wycinania okienek w gipsie, co może

doprowadzić do powstania obrzęków

i uszkodzeń skóry.

Alternatywą skuteczną i pod wieloma

względami komfortową dla pacjenta są

ortozy (popularnie nazywane ortezami).

Wykonane są z lekkich materiałów, w du-

żej mierze z tekstyliów. Stosowanie ortoz

pozwala na uniknięcie opisywanych po-

wyżej powikłań oraz zdecydowanie skraca

czas rehabilitacji. W procesie leczenia

ważną rolę, często pomijaną, odgrywa

psychiczna kondycja pacjenta. Założenie

gipsu nie zapewnia pacjentowi komfortu.

Stosowanie ortoz natomiast umożliwia

funkcjonowanie bez obawy o dodatkowe

powikłania i pozwala na utrzymanie

właściwej higieny. Ortozy można łatwo

zdejmować. Zapewniają ponadto dostęp

powietrza do gojących się ran. Ich masa

jest nieporównywalnie niższa niż klasycz-

nego opatrunku gipsowego. Zakładanie

ortoz jest stosunkowo proste i nie wymaga

każdorazowej wizyty u specjalisty. Waż-

nym czynnikiem pozostaje także estetyka

wyglądu, która jest nieporównywalna

z tradycyjnym opatrunkiem gipsowym.

Z punktu widzenia zmniejszenia ryzyka

zaistnienia urazów stawu kolanowego

podczas wzmożonego wysiłku zalecane

jest stosowanie lekkich ortoz stabili-

zujących. Ortozy stabilizujące wzmac-

niają, łagodzą napięcia i przeciążenia

wywołane przez uderzenia i wstrząsy

oddziałujące na staw kolanowy. Zmniej-

szają ryzyko urazów, a w przypadku gdy

urazy już wystąpiły, pomagają szybciej

wrócić do zdrowia. Ponadto wspoma-

gają proces leczenia takich schorzeń

jak: skręcenia, zwichnięcia, zerwanie

więzadeł, uszkodzenie rzepki lub łękot-

ki, niestabilności stawu oraz wspierają

leczenie zwyrodnienia stawów, pomagają

w niwelowaniu bólów reumatycznych

i przyspieszają procesy rehabilitacji po

operacjach chirurgicznych. Obecnie na

rynku istnieje szerokie spektrum ortoz

stabilizujących z przeznaczeniem na

stawy kolanowe (fot. 2, 3, 4). Najczęściej

ich konstrukcja jest dwuwarstwowa.

Warstwę zewnętrzną stanowią głównie

materiały termoplastyczne oraz chemo-

utwardzalne, które łączą lekkość i dużą

wytrzymałość mechaniczną i zmęcze-

niową. W warstwie zewnętrznej często

stosowanym materiałem bywa neopren

łączony z miękkim wyrobem dzianym lub

tkanym, bawełniano-poliamidowym lub

bawełniano-poliestrowym, stanowiący

tzw. „wyściółkę” przylegającą do kolana.

Na rynku spotykane są także ortozy dwu-

warstwowe, których warstwa zewnętrzna

składa się z perforowanego polichlorku

winylu, zaś warstwa wewnętrzna jest

tkaniną z włókien naturalnych o pod-

wyższonych parametrach wytrzymało-

ściowych. W wielu przypadkach warstwa

z włókien naturalnych posiada dodatko-

wo właściwości przeciwbakteryjne i anty-

alergiczne, dzięki czemu jej długotrwałe

noszenie nie doprowadza do podrażnień

skóry użytkownika. Tego rodzaju ortozy

założone na kolano nie tylko dobrze sta-

bilizują i zapobiegają bocznym ruchom,

ale także chronią zranione lub uszko-

dzone więzadła. Dodatkowo polichlorek

winylu zmniejsza ból i napięcie z uwagi

na fakt, że jest to jedno z niewielu two-

rzyw sztucznych zdolne do generowania

ujemnych ładunków elektrostatycznych.

Na rynku polskim występują też ortozy

zawierające sproszkowany bursztyn.

W przeciwieństwie do wielu innych ma-

teriałów włókienniczych wykazują one

zdolność do elektryzacji ujemnej. Podczas

użytkowania tekstyliów modyfikowanych

bursztynem następuje uwalnianie ko-

rzystnych dla człowieka jonów ujemnych

tekstyliów przeznaczonych na or-

tozy stabilizujące zdeterminowane są

specyficznymi warunkami użytkowania.

Należy dość silnie zaakcentować koniecz-

ność interdyscyplinarnego i holistycznego

podejścia do problemu projektowania

tekstylnych ortoz, podkreślając, że muszą

to być zintegrowane działania inżynierów,

ergonomistów, lekarzy oraz przede wszyst-

kim samych użytkowników.

Fot. 1. Staw kolanowy – przekrój. 1 – kość udowa,

2 – rzepka, 3 – kość piszczelowa, 4 – guzowatość

piszczeli, 5 – więzadło rzepki, 6 – fałdy skrzydłowe,

7 – wyniosłość

Fot. 2. Przykład ortozy stawu kolanowego wykonanej

z dzianiny poliamidowo-elastomerowej. Nowoczesne

modele tego typu ortoz tekstylnych są bardzo wygodne

z uwagi na brak szwów oraz specjalnie profilowane zakoń-

czenia zapobiegające marszczeniu oraz zsuwaniu się

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006

rozwiązania

T radycyjny opatrunek gipsowy może po-

KINEZYTERAPIA

Fot. 3. Przykład ortozy tekstylnej wykonanej techniką

dziewiarską posiadającej strefy o różnych właściwo-

ściach konstrukcyjnych i surowcowych. W zależności

od anatomicznej części kolana zastosowany jest inny

splot oraz rodzaj przędzy

kien syntetycznych o wysokiej trwałości

mechanicznej oraz odpowiedniej sztyw-

ności w celu uzyskania ergonomicznego

efektu dopasowywania ortozy do kształ-

tów anatomicznych kolana.

W tekstyliach przeznaczonych na ortozy

najczęściej stosuje się włókna poliamido-

we. Posiadają one bardzo dobre właści-

wości mechaniczne. Charakteryzują się

szczególnie wysoką odpornością na ściera-

nie, dziesięciokrotnie wyższą od bawełny,

wełny i włókien wiskozowych. Wadą włó-

kien poliamidowych jest niska odporność

na działanie temperatury i wrażliwość na

działanie promieni słonecznych. Z punktu

widzenia użytkowania ortozy są to jednak

cechy mniej istotne.

W ortozach stosowane są także włókna

poliestrowe, które zalicza się pod wzglę-

dem właściwości mechanicznych do grupy

włókien o najkorzystniejszych cechach.

Wykazują one wysoką odkształcalność,

dzięki której tekstylia z nich wykonane są

odporne na gniecenie oraz ergonomicznie

dopasowują się do kształtów ciała. Pod

względem odporności na ścieranie zajmują

drugie miejsce, za włóknami poliamido-

wymi. Są odporne na działanie światła

i wykazują dobrą odporność termiczną,

chemiczną oraz biologiczną. Ich wadą jest

niska higroskopijność, ale cechę hydrofo-

bowości można wykorzystać w wyrobach

warstwowych.

Na ubiegłorocznych targach REHACARE

w Düsseldorfie prezentowane były ortozy

na staw kolanowy zawierające włókna

z poliamidów aromatycznych. Włókna

te dla odróżnienia od standardowych

nazywane są włóknami poliaramidowymi.

Odznaczają się wysoką wytrzymałością

na rozciąganie i wysoką wartością mo-

dułu odkształcalności początkowej oraz

stosunkowo niską wartością wydłużenia

zrywającego.

2. Poprawy właściwości higienicznych.

Ze względu na konieczność ścisłego

przylegania ortozy do kolana konieczne

jest zabezpieczenie właściwego poziomu

cech higieniczno-fizjologicznych teksty-

liów. Zależą one od wielu czynników

i kształtowane są na różnych etapach

wytwarzania, od rodzaju włókna po-

cząwszy, poprzez strukturę przędzy,

konstrukcję tkaniny, na jej wykończeniu

kończąc. W przypadku ortozy na staw

kolanowy istotne są przede wszystkim

parametry dotyczące zróżnicowanej

chłonności wilgoci (włókna hydrofilowe

oraz hydrofobowe) oraz zabezpieczenia

właściwego komfortu cieplnego (włókna

o właściwościach ocieplających). Prefero-

wane jest zatem projektowanie wyrobów

dwu- i wielowarstwowych. Wykorzystując

takie zróżnicowanie właściwości włókien,

można skonstruować wyrób, który szybko

będzie odprowadzał wilgoć w kierunku od

kolana na zewnątrz.

Włóknem naturalnym najczęściej wystę-

pującym w ortozach jest włókno bawełny.

Do najistotniejszych jego zalet można

zaliczyć: zapewnienie wysokiego kom-

fortu higienicznego (wysoka zdolność

sorpcji potu i szybkość zwilżania), dobrą

ciepłochronność, przyjemny dotyk itp.

Higroskopijność bawełny w normalnych

warunkach klimatycznych (temperatura

20°C i wilgotność względna powyżej 65%)

wynosi 8,5%. Natomiast podstawowymi

wadami bawełny są: gniotliwość tekstyliów

z niej wykonanych, duża odkształcalność

po praniu, łatwość brudzenia się i trudność

usuwania brudu, niska odporność che-

miczna i biologiczna oraz niska odporność

na ścieranie.

Włóknami sztucznymi najczęściej stoso-

wanymi w ortozach są: włókna wisko-

zowe oraz celulozowe trzeciej generacji.

Włókna z regenerowanej celulozy są

najstarszymi włóknami wytwarzanymi

przez człowieka. Wiskozowe włókna

odcinkowe są traktowane jako substytut

bawełny, charakteryzują się wysoką hi-

groskopijnością (od 8 do 20%), zależnie

od wilgotności otoczenia.

Przy projektowaniu należy zmierzać do

optymalizacji konstrukcyjno-materiałowej

w celu:

1. Redukcji ciężaru ortozy przy utrzy-

maniu ich niezbędnej wytrzymałości.

Tekstylia muszą być lekkie i wytrzymałe

tak, aby wzmacniały staw i zapewnia-

ły odpowiednią kompresję, pomagały

utrzymać naturalną ciepłotę ciała oraz

poprawiały krążenie krwi, co skutkuje

zmniejszeniem się bólu i obrzęków ko-

lana. W związku z tym istnieje potrzeba

stosowania odpowiedniego rodzaju włó-

nem celulozowym trzeciej generacji

jest włókno Lyocell (skrót CLY) o zaakcep-

towanej przez BISFA nazwie rodzajowej

(nazwa handlowa włókna Lyocell produ-

kowanego przez firmę Acordis to Tencel ® ).

Firma Lenzing Fibers wprowadziła na

rynek włókna Lyocell pod nazwą Lenzing

Lyocell. Lyocell jest włóknem sztucznym

produkowanym z roślinnego surowca – ce-

lulozy, posiadającym wiele właściwości

innych włókien celulozowych, takich jak:

bawełna, len, ramia i włókien sztucznych.

Jest włóknem „oddychającym”, bardziej

chłonnym niż bawełna i jedwab, ale mniej

niż wełna, len czy sztuczny jedwab. Pod

względem wytrzymałości na rozciąganie

włókno Lyocell przewyższa bawełnę

wysokich gatunków, zarówno w stanie

suchym, jak i mokrym. Wytrzymałość na

mokro sięga 85% wytrzymałości w stanie

suchym, włókno cechuje również wysoki

moduł sprężystości w stanie mokrym.

Z innych właściwości zwraca uwagę

znaczna absorpcja wilgoci. Ze względu

na tą właściwość, wynikającą z hydrofilo-

wości celulozy, tekstylia z włókien Lyocell

cechuje dobry komfort fizjologiczny.

Obecność mikroorganizmów w środowi-

sku naturalnym człowieka bywa kłopotli-

wa, a czasem niebezpieczna. Jest to zagad-

nienie, które również należy uwzględniać

przy projektowaniu ortoz. Pomocne są

tutaj włókna bioaktywne. Są to włókna

chemiczne, wykazujące w stosunku do

ustroju fizjologicznego żywego organizmu

dużą i trwałą aktywność biologiczną.

Trwałość oddziaływania biologicznego jest

określana trwałością związania za pomocą

Fot. 4. Przykład ortozy tekstylnej wykonanej techniką

tkacką (splot przestrzenny) z przędzy elastomerowej

oraz przędzy z włókien „oddychających” chroniących

kolano przed przegrzaniem i przepoceniem

20 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006

P owszechnie dzisiaj stosowanym włók-

KINEZYTERAPIA

głównych wiązań chemicznych substancji biologicznie czynnych

z polimerem, z którego włókno jest utworzone. Jedną z głównych

odmian włókien bioaktywnych (ze względu na rodzaj aktywności

biologicznej) są włókna o właściwościach antyseptycznych (anty-

bakteryjne, przeciwgrzybicze). Włókna te charakteryzują się zdol-

nością do przeciwdziałania rozwojowi i do niszczenia patogennej

flory bakteryjnej (właściwości bakteriostatyczne i bakteriocydne)

oraz z reguły równocześnie do przeciwdziałania rozwojowi i nisz-

czenia kolonii grzybów (właściwości fungistatyczne i fungicydne).

Wymienione właściwości przeciwdziałają powstawaniu infekcji

i zakażeń organizmów. Właściwości antyseptyczne nadawane

są włóknom chemicznym różnych rodzajów, charakteryzującym

się hydrofilowością i podatnością na chemiczną lub fizykoche-

miczną modyfikację. W ortozach nowego typu pojawiają się:

modalne włókna wiskozowe firmy Lenzing o nazwie Modal Fresh

(włókna te posiadają trwałą preparację antygrzybiczą uzyskaną

dzięki wprowadzeniu środka antybakteryjnego do roztworu

przędzalniczego), jedwab wiskozowy Fibra K japońskiej firmy

Asachi Chemical Ind. Co. (włókna te zawierają zdyspergowaną

siarkę koloidalną działającą przeciwbakteryjnie i sterylizująco),

poliestrowe włókna o nazwie handlowej Trevira Bioactive (an-

tybakteryjne działanie tego włókna polega na działaniu jonów

srebra trwale osadzonych bezpośrednio na powierzchni włókien

nie powodujących migracji jonów srebra do skóry, tak więc ry-

zyko alergii jest ograniczone do minimum) oraz antybakteryjne

poliamidowe włókno R-static produkowane przez Noble Fiber

Technologies (włókno to jest pokryte cienką warstewką srebra,

posiada właściwości elektroprzewodzące).

W wyrobach tego typu pojawiają się także włókna firmy Acordis

Services Ltd. (Wielka Brytania). Firma ta, wykorzystując technikę

mikrokapsulacji (wprowadzania oleistych preparatów medycz-

nych do masy włókien), wyprodukowała włókna poliakryloni-

trylowe znane pod nazwą handlową Amicor. Włókna odcinkowe

Amicor Standard™ (antybakteryjne) zawierają preparat Irgasan

zabijający szerokie spektrum bakterii. Amicor Plus™ jest włóknem

przeciwgrzybicznym, nasączonym preparatem przeciwdziałają-

cym rozwojowi grzybów powodujących między innymi grzybice

stóp, z kolei Amicor Pure łączy w sobie cechy poprzednich włókien

i wykazuje cechy przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Zawiera

mieszankę preparatów unieszkodliwiających mikroorganizmy,

które służą roztoczom za pożywienie.

Włóknem przeznaczonym do zastosowań rehabilitacyjnych,

w tym ortoz na staw kolanowy, może być także włókno celulozo-

we firmy Zimmer AG z wbudowanymi cząstkami alg morskich,

tzw. SeaCell oraz typu SeaCell Active, do których dodatkowo

inkorporowano jony srebra. Są one rozłożone w całym prze-

kroju poprzecznym włókna, a nie tylko na zewnętrznej jego

powierzchni. Algi posiadają własności, jakie nabyły podczas

wzrostu w wodzie morskiej, a zatem zawierają minerały, hydraty

węgla, aminokwasy, tłuszcze i witaminy. Włókna celulozowo-

-alginowe charakteryzują się dużą absorpcją, szczególnie jonów

metali. W związku z tym wykorzystano działanie antybakteryjne

metali, takich jak: srebro, cynk, miedź, wprowadzając je do już

uformowanego włókna celulozowo-alginowego, które stanowią

trwałe połączenie.

Należy także wspomnieć o włóknach bakteriostatycznych

Rhovyl’AS firmy Rhovyl. Włókna te, w kontakcie ze skórą użyt-

kownika elektryzują się ujemnie. Ujemna jonizacja powoduje

poszerzenie naczyń krwionośnych, poprawia tym samym krążenie

krwi i wpływa pozytywnie na zachowanie temperatury ciała, co

jest bardzo istotne podczas rehabilitacji stawu, a także w choro-

bach reumatycznych. Dodatkową zaletą są właściwości włókna

zapobiegające tworzeniu się i rozwojowi bakterii na skórze, np.

pod ortozą podczas jej długotrwałego użytkowania.

Stosowane są także włókna polipropylenowe, które posiadają do-

skonałe właściwości wytrzymałościowe przewyższające znacz-

nie wartości uzyskiwane w przypadku włókien poliamidowych

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006

KINEZYTERAPIA

BONUS

Tylko prenumeratorzy mają nieograniczony

dostęp do internetowego serwisu „OPM+”,

w którym zamieszczamy pełne wersje tekstów

i materiałów opublikowanych w archiwalnych

numerach „OPM” oraz materiały uzupełniające

publikacje z numerów bieżących.

i poliestrowych. Zaliczane są one do włókien wysoko wytrzy-

małych. Dobre właściwości sprężyste szczególnie korzystnie

przedstawiają się przy wyższych wydłużeniach, przy których

uzyskane wartości przekraczają osiągane dla większości innych

włókien. Cenną zaletą włókien polipropylenowych jest ich

wysoka odporność biologiczna oraz niska masa właściwa (0,91-

-0,92 g/cm 3 ). Odporne są również na grzyby i mikroorganizmy,

a także stanowią najlepszy izolator cieplny spośród wszystkich

znanych surowców włókienniczych. Wskaźnik przewodnictwa

cieplnego dla tego typu włókien wynosi 1,0, natomiast dla baweł-

ny – 17,5. Włókna polipropylenowe nie drażnią skóry ludzkiej

i nie wywołują zmian alergicznych na tle dermatologicznym.

Jedną z najbardziej istotnych ich cech pozostaje właściwość

szybkiego transportu wilgoci i możliwość nadania im roli włó-

kien hydrofobowych w tkaninie. Znakomite właściwości włókien

polipropylenowych: odporność na wilgoć, chemikalia, degrada-

cję biologiczną w połączeniu z niską ceną sprawiły, że włókna

te szeroko wkraczają do wyrobów nazywanych medtekstyliami,

w tym także ortoz stabilizujących.

3. Poprawy właściwości elastycznych. Z punktu widzenia medycz-

nego istotne jest zmniejszenie nacisków na wystające elementy

kostne kolana, których okolice pokryte są cienką warstwą tkanek

miękkich. Pod sztywnymi materiałami łatwo może dojść do po-

wstania otarć i uszkodzeń naskórka. Zagwarantowanie właściwej

swobody ruchu związane jest z zastosowaniem tekstyliów mięk-

kich w chwycie i w wysokim stopniu elastycznych. Pod uwagę

należy wziąć tekstylia z udziałem przędz elastomerowych. Należy

rozważyć, czy tekstylia powinny być elastyczne w obu układach

jednocześnie, czy tylko w jednym. Elastyczność dwukierunkowa

w ortozie daje użytkownikowi możliwość bardziej swobodnych

ruchów zginania w stawie kolanowym.

W tym aspekcie preferowane są włókna poliuretanowe. W za-

leżności od producenta włókna poliuretanowe (zwane elasto-

merami) różnią się od siebie strukturą oraz właściwościami

fizycznymi i chemicznymi (Lycra, Dorlastan, Spandex, Texlon,

Acelon, Linel itp.). Różnice te wynikają zarówno z budowy

chemicznej, jak i technologii ich wytwarzania. Najbardziej cha-

rakterystyczną właściwością włókien poliuretanowych jest ich

znaczna tendencja do wydłużania się, z jednoczesną zdolnością

do sprężystego powrotu (wydłużenie zrywające – 600-700%,

średni stopień sprężystości – 0,95). Dzięki cennym właściwo-

ściom, takim jak: elastyczność, wytrzymałość i odporność na

działanie wody i potu, elastomery znalazły szerokie zastosowanie

w tekstyliach medycznych.

Zdolność do szybkiego i całkowitego powrotu do warunków po-

czątkowych po usunięciu obciążenia wywołującego odkształcenia

zapewnia ortozom wykonanym z przędz elastomerowych wysoki

komfort użytkowania.

4. Ułatwień w konserwacji. Ograniczenie sprawności, zmniejszo-

ny stopień samoobsługi związany z urazem stawu kolanowego

narzuca konieczność stosowania wyrobów o zmniejszonej podat-

ności na brudzenie i łatwych w konserwacji. Ułatwienie w kon-

serwacji powinno polegać na łatwej wypieralności zabrudzeń

i szybkim wysychaniu tekstyliów przeznaczonych na ortozy.

5. Estetyki. Należy zadbać również o odpowiedni kolor, np.

„naturalnej skóry”, w celu wyrównania kontrastu pomiędzy

kolorem ortozy a kolorem skóry.

Prenumeratorzy „OPM” mają także pełny

dostęp do internetowej bazy firm i wyrobów

medycznych zamieszczonej w naszym

serwisie www.elamed.com.pl/medyczny

Aby zaprenumerować „OPM”

1. zatelefonuj do działu prenumeraty

+48 32 788 51 19

2. wypełnij i wyślij odpowiedni formularz

umieszczony w serwisie

internetowym„OPM”:

www.elamed.com.pl/medyczny

3. dokonaj wpłaty odpowiedniej kwoty

na konto PKO BP S.A. I o/Katowice

29 1020 2313 0000 3502 0021 3009

Wartość prenumeraty

rocznej – 80 zł

dwuletniej – 140 zł

zagranicznej = prenumerata polska x 2

W prenumeracie ciągłej

– 10% rabatu

DR INŻ . J OLANTA R UDNIK ,

MGR INŻ . E MILIA I RZMAŃSKA

Instytut Architektury Tekstyliów, Łódź

DR MED . R OBERT I RZMAŃSKI

Klinika Chorób Wewnętrznych

i Rehabilitacji Kardiologicznej, UM w Łodzi

Piśmiennictwo u autorów i w „RwP+”

(www.elamed.com.pl/rehabilitacja)

Nie zwlekaj, zamów „OPM” już dziś!

22 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006

Piśmiennictwo:

1. Magazyn Medyczny „Żyjmy dłużej". 7 lipiec 2000.

2. Milanowska K., Dega W.: (red.) Rehabilitacja Medyczna. Wydanie III. PZL, Warszawa,

1997.

3. Burzan J., Burzan E.: „Biomechaniczne aspekty rehabilitacji i profilaktyki”. I

Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna MKEN'95, 01-02 czerwca, Łódź,

1995.

4. http://www.sanus.pl

5. http://www. awf.krakow.pl

6. http://www.poradnikmedyczny.pl

7. Przeździak B.: Zaopatrzenie rehabilitacyjne, Wydawnictwo Via Media, Gdańsk, 2003.

8. Materiały, foldery, broszury informacyjne firm farmaceutycznych i ortopedycznych.

9. Materiały, foldery, broszury informacyjne z Targów RehaCare International w Dusseldorfie

2003, 2004.

10.Pryczyńska E.: „Tekstylia w rehabilitacji i profilaktyce zdrowotnej”. Przegląd Włókienniczy

Nr 10, 2004.

11.Alvarez J.: „Wyroby włókiennicze na XI Międzynarodowych Targach REHABILITACJA”,

Przegląd Włókienniczy Nr 3, 2004.

12.Nowak E.: „Projektowanie środowiska pracy i życia człowieka z uwzględnieniem potrzeb

osób niepełnosprawnych”, V Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna

MKEN'99, 16-17 listopada, Łódź, 1999.

13.Kiperski J., Mill W.: Zagadnienia ortoptyki i protetyki w dysfunkcjach ruchowych kończyn

dolnych. Nowa Medycyna - Ortopedia 5/1999.

14.Jackowski T., Chylewska B.: Przędzalnictwo - budowa i technologia przędz, WPŁ, Łódź,

1999.

15.Urbańczyk G.: Nauka o włóknie, WNT, Warszawa, 1985.

16.Czekalski J., Cyniak D., Mielicka E.: „Wykorzystanie włókien Amicor do produkcji przędz

i tekstyliów antymikrobowych”. Przegląd Włókienniczy Nr 8, 2001.

17.Niekraszewski A.: „Włókna bioaktywne”, Przegląd Włókienniczy Nr 11, 1995.

18.Bendkowska W.: „Międzynarodowe Sympozjum Avantex 2002”, Przegląd Włókienniczy

Nr 10, 2002.

19.Bendkowska W.: „Włókna celulozowe trzeciej generacji”, Przegląd Włókienniczy Nr 1,

1997.

20.Butcher E., Masłowski E.: „Inteligentne włókna dla medycyny”, Przegląd Włókienniczy Nr

1, 1999.

21.Jabłoński W., Jackowski T.: Nowoczesne systemy przędzenia, Beskidzki Instytut Tekstylny,

Bielsko-Biała 2001.

2006.02. Tekstylne ortezy stabilizujące st. kolanowy - alternatywne rozwiązania.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: