apokryfy.pdf

Wszystko o niczym, czyli nic o wszystkim

Apokryfy

Cudowno¶ci

Liczne pisma apokryficzne, np. dziesi±tki ró¿nych rzekomych "ewangelii" podaje tysi±ce niesamowitych

wydarzeñ jakie miały miejsce w czasie ¿ycia Jezusa. O¿ywianie goł±bków przez małego Jezusa, kwiaty,

które wyrastały na Jego ¶ladach itp. Niektóre z tych informacji uwa¿a siê za prawdziwe - np. imiona

dziadków Jezusa. Czytaj wiêcej w dziale apokryfy.

Herezje

Mity o randze wiary

Powa¿ej zostały przedstawione pomysły dotycz±ce wydarzeñ lub informacji o ¿yciu Jezusa. Je¶li taki

pomysł dotyczył dogmatów, a wiêc istotnych cech teologicznych stawał siê on herezj±. Mity o dacie

narodzin nie s± podstaw± wiary, jednak kwestia np. boskiej natury Jezusa ma ju¿ wpływ na sposób w jaki

wierzymy i co z tego wynika dla nas. Poni¿ej wykaz najbardziej charakterystycznych herezji dotycz±cych

Jezusa.

Krótkie opisy najwa¿niejszych apokryfów

STARY TESTAMENT

Ksiêgi Henoha

Trzy ksiêgi przypisywana jednemu z najwiêkszych patriarchów ¿ydowskich, wymienianego wielokrotnie w

pismach kanonicznych. 1. Ksiêga - "etiopska" (z racji jêzyka najstarszej kopii) pochodzi z ok. roku 150

przed n. Chr. Druga "słowiañska" opowiada o podró¿y patriarchy przez niebo i piekło. Trzecia "hebrajska"

to mistyczny utwór w II wieku po n. Chr.

Apokalipsa Moj¿esza

Inaczej Ksiêga Jubileuszów - rzekomo przekazana Moj¿eszowi na górze Synaj. Znajduje siê tutaj jedno z

najstarszych palestyñskich odniesieñ do nie¶miertelno¶ci.

List Arysteasza

Napisany ok. 200 r. przed n. Chr. po grecku w Egipcie. Przykład najbardziej pozytywnego ze znanych

¿ydowskiego stosunku do kultury greckiej wskazuj±cy na mo¿liwo¶æ wzajemnych przenikañ kultur. Z

dzieła tego pochodz± informacje o najsłynniejszym greckim tłumaczeniu Starego Testamentu -

septuaginty (równie¿ nazwa).

Testament dwunastu patriarchów

Dzieło u¿ywa znanej formy błogosławieñstwa dla synów.

Ksiêgi Ezdrasza

Czêsto mylone z ksiêg± Ezdrasza i ksiêg± Nehemiasza. 1 ksiêga Ezdrasza (w niektórych wydaniach

protestanckich przedstawiana jako 3 po tych które w katolickich wydaniach nazwane s± jak wy¿ej) oprócz

zapo¿yczeñ z innych ksi±g opisuje dzieje powrotu z niewoli babiloñskiej. Druga (4) składa siê z trzech

czê¶ci, dwóch pó¼niejszych - chrze¶cijañskich i ¿ydowskiej lamentacji po zburzeniu Jerozolimy.

Ksiêgi Machabejskie

1 i 2 uznane s± za kanoniczne - choæ nie s± uznawane przez protestantów. Trzecia jest legend± napisan±

dla pokrzepieniu serc w obliczu inwazji rzymskiej. Czwarta to rozprawa o wy¿szo¶ci rozumu wypełnionego

wiar± nad emocjami, cierpieniem i prze¶ladowaniami.

Psalmy Salomona

Podobne do psalmów biblijnych. Niekiedy uznawane były w kanonie. Główny temat to kara dla

zwierzchników za zbytnie ze¶wiedczenie.

Testament Moj¿esza

Inaczej "Wniebowziêcie Moj¿esza" - rodzaj przepowiedni w formie zaleceñ dla Jozuego.

Mêczeñstwo Izaasza

Opowie¶æ o tym jak Izaasz został przepiłowany na pół wraz z pó¼niejszymi dodatkami, rzekomymi

przepowiedniami narodzin, ¶mierci i zmartwychwstania Jezusa.

Ksiêgi Barucha

Druga i trzecia (obok pierwszej kanonicznej) ksiêgi sekretarza Jeremiasza opisuj± wizje tłumacz±ce

Baruchowi przyczyny upadku Jerozolimy a tak¿e wizje podró¿y przez sfery niebieskie. Pisma s±

przeredagowane przez chrze¶cijañskich autorów. Inne nazwy to "Syryjska Apokalipsa Barucha" i "Grecka

Apokalipsa"

Modlitwa Manassesa

Psalm pokutny stworzony jako modlitwa króla Judy. Umieszczana niekiedy w miêdzywyznaniowych

wydaniach Biblii.

Ksiêgi sybiliñskie

Pochodz±cy z ok. 500 po n. Chr. zbiór ró¿nych przepowiedni, którego autorkami były "sybille" kobiety -

wieszczki, który czêsto pojawiały siê w historii. W zbiorze pojawiaj± siê przepowiednie przyj¶cia

Chrystusa.

http://www.ann.yoyo.pl

Kreator PDF

Utworzono 10 June, 2008, 09:02

Wszystko o niczym, czyli nic o wszystkim

Pokuta Adama

¯ycie Adama i Ewy

Psalm 151

NOWY TESTAMENT

Ewangelia Piotra

Z zachowanych fragmentów widaæ, ¿e jest to zsumowanie czterech kanonicznych ewangelii z dodanymi

szczegółami. Maj± one dowodziæ słuszno¶ci wiary. Błêdy dotycz± np. obrazu zmartwychwstania, który

dzieje siê na oczach pogan i ¯ydów. Pismo cechuje doketyzm (zaprzeczanie ludzkiej natury Chrystusa)

Ewangelia Tomasza

114 mów Jezusa - niemal pozbawione narracji. Niektóre s± identyczne ze znanymi, wiêkszo¶æ nieco ró¿ni

siê lub jest nieznana. Pojawiaj± siê tutaj przekazy o niezwykłym dzieciñstwie Jezusa, jego

ponadnaturalnych zdolno¶ciach umysłowych w dzieciñstwie i innych przypadkach charakteryzuj±cych

postawê doketyczn± (nie uznaj±c± ludzkiej natury Jezusa). Znajduje siê te¿ cud o¿ywienia glinianego

goł±bka przez 12-letniego Jezusa. Dzieło mo¿e zawieraæ nieznane autentyczne fragmenty, lecz redakcja

ma charakter gnostycki, a u¿ywane było przez syryjsk± gnostyck± sektê naaseneñsk±. Znana z

przekładów greckich, łaciñskich i syryjskich nieco ró¿ni±cych siê od siebie.

Ewangelia pseudo-Mateusza

W czê¶ci zbie¿na z protoewangeli± Jakuba. Smoki, lwy i pustynne zwierzêta odwiedzaj± w niej szopkê a

¦wiêta Rodzina do Egiptu udaje siê lec±c. Po¿ywienie zdobywaj± zrywaj±c owoc z palm, które pochylaj±

siê a¿ do ziemi na słowa Jezusa.

Ewangelie Hebrajczyków, Ewangelia Ebionitów

Trzy podobne, powstałe w II w. dzieła z przeznaczeniem dla chrze¶cijan pochodzenia ¿ydowskiego.

Ewangelie Hebrajczyków s± znane jedynie ze wzmianek Ojców Ko¶cioła. Zawieraj± interesuj±ce, choæ

nieco ró¿ni±ce siê od kanonicznych fragmenty, w szczególno¶ci nieznane wypowiedzi Jezusa.

Protoewangelia Jakuba

Przykład wczesnego kultu Maryi opowiada dzieje jej narodzenia, dzieciñstwa, ofiarowania w ¶wi±tyni, jej

rodziny, wdowieñstwa Józefa i cudownego wybrania na oblubieñca poprzez gołêbicê odpoczywaj±c± na

jego głowie. Z tej ewangelii znamy imiona Anny i Joachima.

Dzieje Józefa Cie¶li

Inaczej "Arabska Ewangelia Dzieciñstwa", lub "Apokryf Józefa Kajfasza - najwy¿szego kapłana". Woda, w

której Jezus myje siê, ma cudowne wła¶ciwo¶ci, podobnie jak rzeczy, których dotyka, czy ubrania, które

nosi. St±d pochodzi te¿ legenda o dwóch łotrach Tytusie i Dumachusie, którzy zamierzaj± okra¶æ ¦wiêt±

Rodzinê, gdy Jezus ma 13 lat. Nawracaj± siê jednak, a pó¼niej zostaj± razem z Jezusem ukrzy¿owani i id±

do raju. Dzieło przetworzone wtórnie w my¶l idei katolickiej pierwotnie było gnostyck± kompilacj±

ewangelii i legend. Dzieło znajduje uznanie w¶ród syryjskich nestorian.

Ewangelia Gamaliela

Kolekcja koptyjskich tekstów zbie¿nych z innymi apokryfami pisana rzekomo przez członka Sanhedrynu,

który wstawia siê za ¶w. Piotrem.

Wniebowziêcie Dziewicy

Dzieło o sugerowanym autorstwie ¶w. Jana powstało jako reakcja na podobne dzieło gnostyckie. W dziele

tym przy ¶mierci Marii asystuj± wszyscy apostołowie, niektórzy cudownie przeniesieni z ró¿nych czê¶ci

¶wiata, niektórzy o¿ywieni po swojej ¶mierci. Chrystus zstêpuje z nieba w asy¶cie aniołów i zabiera ciało

Matki.

Ewangelia wg Egipcjan

Skomponowana dla potrzeb gnostyckiej sekty w Egipcie. Nie wyparła ksi±g kanonicznych, lecz u¿ywana

była niekiedy przez Koptów. Jest prawdopodobne, ¿e wzorowała siê niekiedy na nieznanych, bardzo

wczesnych przekazach. Nie ma jednak ¿adnej pewno¶ci, co do prawdziwo¶ci owych ¼ródeł.

Ewangelia Filipa

Zachowane tylko dwa fragmenty o gnostyckim charakterze

Ewangelia Macieja

Dzieło, które fragmenty maj± zabarwienie gnostyckie charakterystyczne dla sekty bazylidianów.

Ewangelia Bartłomieja

Dzieło z pocz±tków IV wieku, zachowane w koptyjskich fragmentach.

Ewangelia Judasza

Dzieło znane od kilkuset lat, u¿ywane przez gnostyck± sektê Kainitów, którzy głosili, ¿e Judasz rozpoznał,

¿e zabicie Jezusa bêdzie lepsze dla dziejów ¶wiata, pochwalali sodomitów i czcili Kaina. W sekcie te¿

u¿ywano innego apokryfu - Wniebowziêcia ¶w. Pawła. Pisma były te¿ u¿ywane przez kwintylian (uczniów

kobiety wywodz±cej siê z kainitów). Wiele wspólnego z sekt± miało XIX-wieczne wolnomularstwo

adonhiramickie.

Ewangelia 12 apostołów

Zachowana w kilku koptyjskich fragmentach ewangelia u¿ywana przez gnostyck± sektê ebionitów - która

http://www.ann.yoyo.pl

Kreator PDF

Utworzono 10 June, 2008, 09:02

Wszystko o niczym, czyli nic o wszystkim

głosiła adopcjanizm (ludzkie przymioty wyniosły Jezusa do godno¶ci Syna Bo¿ego) i ubóstwo.

Akta Piłata

Inaczej zwane jako Ewangelia Nikodema. Rozpowszechnione bardzo dzieło znane z licznych tłumaczeñ.

Zawiera przewa¿nie historie mêki i zmartwychwstania wzbogacone o relacje przed Sanhedrynem dwóch

¶wiadków, Leuciusza i Karinusa, powstałych z martwych po ukrzy¿owaniu. (Imiona zbie¿ne z autorem

innego apokryfu: Podró¿y Apostołów). Niektóre tłumaczenia zawieraj± najwcze¶niejsze podania legendy o

¶w. Weronice.

Ewangelia Bo¿ego Narodzenia

Ewangelia Narodzin Maryi

Ewangelia Dzieciñstwa Jezusa

Ewangelia Marii

Ewangelia Andrzeja

Ewangelia Barnaby

Ewangelia Tadeusza

Ewangelia Ewy

Podró¿e Apostołów

Napisane przez Leukiosa Charinosa w III wieku

Dzieje Pawła

Jest to opis nieujêtych w Dziejach Apostolskich i listach okresów z ¿ycia ¶w. Pawła. Znajdujemy tu opis

nawrócenia Tekli i cudownej jej ucieczki z areny dzikich zwierz±t, pobytu Pawła w rzymskim wiêzieniu i

jego rozmowy z Neronem

Dzieje Piłata

Zbiór legend dotycz±cych nie tylko rzekomego nawrócenia siê Piłata, ale te¿ rzekomego ¶wiadectwa kilku

¯ydów o dziewictwie Maryi, gdy w czasie ci±¿y oskar¿ona jest o cudzołóstwo. Dzieło miało słu¿yæ jako

odparcie niektórych argumentów.

Dzieje Piotra

Historia spotkania z Szymonem Czarnoksiê¿nikiem, dzieje córki ¶w. Piotra oraz historia Quo Vadis. Dzieje

zawieraj± przesłania gnostyckie (jak zreszt± wiêkszo¶æ rzekomych "Dziejów" poszczególnych Apostołów).

Dzieje Jana

Dokecka, gnostycka opowie¶æ o losach ¶w. Jana, pełna fantastycznych zjawisk. Pisana

najprawdopodobniej przez tego samego autora, który napisał Dzieje Piotra i mo¿e Dzieje Andrzeja.

Dzieje Andrzeja

Znane w trzech ró¿nych formach - Dzieje Andrzeja i Mateusza (bł±d z Macieja), Andrzeja i Piotra i

Mêczeñstwo Andrzeja. Pisma u¿ywane przez sekty gnostyckie i manichejskie. Na podstawie pierwszego

dzieła powstała najprawdopodobniej koptyjsko-etiopska legenda o mêczeñstwie ¶w. Mateusza.

Dzieje Tomasza

Opowiadaj± historie Tomasza, jego wêdrówkê do Indii i mêczeñstwo tam dokonane. Zawieraj± piêkne

hymny. Dzieło u¿ywane było przez sektê Bardesanitów w Syrii i Mezopotamii, którzy teologiê prowadzili

jako skomplikowany zestaw mitów. Duch ¦wiêty był siostr± i ¿on± Syna, z którym spłodził dwa

pierwiastki - ¶wiat niewidzialny i widzialny itp. Sekta przyjmowała te¿ reinkarnacjê.

List Barnaby

Jedne z najwcze¶niejszych apokryfów - powstały ok. 130 r. Rzekomy list towarzysza podró¿y ¶w. Pawła.

Bezwzglêdna krytyka ¿ydowskich tendencji w chrze¶cijañstwie wł±cznie z uznawaniem Starego

Testamentu za dzieło diabła.

Apokalipsa Piotra

Długo wahano siê, co do kanoniczno¶ci tej ksiêgi, w której widaæ barwne opisy niebiañskiej szczê¶liwo¶ci

kar piekielnych.

Raport Piłata do imperatora Klaudiusza

Rzekomy list, w którym Piłat opowiada o zbrodni dokonanej przez ¯ydów na własnym Mesjaszu, który

dokonał wielu wiarygodnych cudów. Mówi te¿ o ¿ołnierzach rzymskich strzeg±cych grobu (co jest błêdem

historycznym - zob. Zmartwychwstanie). W IV wieku powstał w innych krêgach raport Piłata przeciwny

Chrze¶cijañstwu. Jest wielce prawdopodobne, ¿e podobny raport mógł istnieæ, lecz nie jest to ¿aden z

powy¿szych.

Ditessaron

Dzieło powa¿ne, bêd±ce całkiem udan± kompilacj± czterech ewangelii w jeden tekst. Do dzisiaj wchodzi w

skład liturgii syryjskiej. Znany jest autor - Tacjan - uczeñ ¶w. Justyna.

Legenda Agbara

Znana jako korespondencja Agbara z Jezusem. Mówi o niej Euzebiusz twierdz±c, ¿e sam tłumaczył owe

listy. Agbar - król Edessy w Syrii zapraszał Jezusa i prosił o uzdrowienie, Jezus odpisał mu, ¿e nie mo¿e

przybyæ, ale go błogosławi za to, ¿e uwierzył nie widz±c i przy¶le mu jednego ze swych uczniów. Uczniem

jest Tadeusz jeden z 70-ciu wspomnianych w Dziejach. Dopiero XIX - wieczne badania podwa¿yły

autentyczno¶æ tej korespondencji ł±cz±c j± z królem panuj±cym w latach 179-216. Korespondencja była

http://www.ann.yoyo.pl

Kreator PDF

Utworzono 10 June, 2008, 09:02

Wszystko o niczym, czyli nic o wszystkim

jednak ¼ródłem wielu legend i kolejnych apokryficznych pism, a tak¿e jednym ze ¼ródeł wiary

edesseñczyków.

Listy

Istnieje wiele listów, o których niekiedy rozwa¿ano, czy nie powinny wej¶æ w skład kanonu. Wiele stanowi

dzisiaj czê¶æ literatury autorstwa ¶wiêtych, uznanych postaci. Niektóre s± te¿ im niesłusznie

przypisywane, jak np. 2 List ¶w. Klemensa czy dalsze Listy ¶w. Pawła

Apokalipsa ¶w. Pawła

Apokalipsa ¶w. Tomasza

listy Koryntian do ¶w. Pawła

dalsze listy ¶w. Pawła do Koryntian

listy ¶w. Pawła do Laodycejczyków

Listy ¶w. Pawła do Seneki

Dzieje Mateusza

Dzieje Bartłomieja

Dzieje Tadeusza

Dzieje Barnaby

Dzieje Marka

Dzieje Tymoteusza

Listy Piłata do Heroda

Listy Piłata do Tyberiusza

Inne pisma

Powy¿szy wykaz nie jest pełnym zbiorem dzieł maj±cych na¶ladowaæ styl ewangeliczny. Oprócz tych

istniej± wa¿ne pisma, które dzisiaj s± uznawane za historyczne i stanowi± materiał ¼ródłowy a były próby

umieszczenia ich w kanonie albo chocia¿ zalecane do czytania wraz z Bibli±. To np. Pasterz Hermasa

(brata papie¿a Piusa I), Didache, 1 List Klemensa, Ody Salomona

List Lentulusa do senatu rzymskiego

Utwór nie bêd±cy ¶cisłym apokryfem. Pochodzi z przełomu XII i XIV wieku. Kilkadziesi±t linijek tekstu

oddaje rzekomy wygl±d Jezusa (stwierdza np., ¿e nigdy nie płacze ani siê nie ¶mieje - co z pewno¶ci± nie

jest prawd±)

Opowie¶æ Józefa z Arymatei

XII wieczna wersja legendy o dwóch złodziejach ukrzy¿owanych z Jezusem. Popularna w Bizancjum.

Rozmy¶lania przemyskie

To wyj±tkowe dzieło powstało w ¶redniowieczu i choæ nie jest typowym apokryfem ma jednak taki

charakter. Jest to wybitny zbiór kompilacji i własnych dodatków napisanych w literackim stylu.

Polskie pisma apokryfo-podobne

Oprócz wspomnianych wy¿ej znamy kilka innych polskich "apokryfów" na¶laduj±cych styl ewangeliczny a

pisanych zapewne w celach pobudzenia religijno¶ci. S± to m.in. Sprawa chêdoga o mêce Pana

Chrystusowej, Ewangelia Nikodema (w której znajduj± siê rzekome akta Piłata), Historia Trzech Króli. S±

te¿ historie Józefa ¿eni±cego siê z ksiê¿niczk± egipsk±, zapiski narad czartowskich, szczegółowe opisy

mêki Pana Jezusa.

Współczesne pisma pseudo-apokryficzne

Literaturê apokryficzn± spotykamy niekiedy i dzisiaj w formie wydawanych tu i ówdzie opisów prorockich

wizji osób natchnionych. Co roku pojawia siê wiele a do Komisji Nauki Wiary trafia nawet i kilkadziesi±t

spraw objawieñ prywatnych rocznie, z których wiele dotyczy odkrywania tajemnic ¿ycia Jezusa, Maryi i

apostołów.

http://www.ann.yoyo.pl

Kreator PDF

Utworzono 10 June, 2008, 09:02

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: