Przygotowanie planu pomocy choremu.docx

Przygotowanie planu pomocy choremu
i jego rodzinie w zespołach zaburzenia świadomości.

Być świadomym znaczy zdawać sobie sprawę z postrzeganego otoczenia i samego siebie. Świadomość może być niezaburzona, wzmożona lub obniżona (1). Zaburzenia świadomości zwyczajowo dzieli się na ilościowe i jakościowe.
Te pierwsze charakterystyczne są dla pacjenta neurologicznego, zaś te drugie dla pacjenta psychiatrycznego.

Ilościowe zaburzenia świadomości

Istnieje wiele podziałów zaburzeń świadomości, niestety wiele pojęć używanych do jej opisu jest mylących i niejasnych (1). W pracy przyjęto podział najbardziej aktualny, opisany w takich renomowanych magazynach jak The Lancet (2) lub Nursing Standard (3):

Rycina 1: Przejście ze stanu jasnej świadomości do śpiączki (1).

Tabela 1: Zaburzenia świadomości (2).

Pacjent staje się nieświadomym przedmiotem, z którym przeprowadza się gwałtowne aktywności terapeutyczne, wykonywane prawie bez słów. Wypowiedzi lekarza zredukowane są do głośnych poleceń: "Proszę otworzyć oczy!", "Niech pan ściśnie mi dłoń!", "Oddychać spokojnie!", którymi próbuje on sprowokować jakąś reakcję. Jeżeli to się nie uda, przechodzi się do następnego stopnia "stymulacja", to znaczy do poddawania bodźcom bólowym. Często nie bardzo przy tym wiadomo, czy intensywność uszczypnięcia w ramię albo uderzenia w klatkę piersiową odpowiada potrzebie przywrócenia stanu przytomności, czy też jest wyrazem frustracji leczącego.

H. Hannich

Szczególnym przypadkiem zaburzenia świadomości jest utrwalony stan wegetatywny, charakteryzujący się tym, że chory może otwierać oczy, ma zachowany rytm snu i czuwania, a układ krążenia
i oddychania funkcjonują samoczynnie.

W starszych publikacjach spotkać można pojęcia:

·         senność patologiczna (somnolentia) = przymglenie świadomości (Minimally conscious state)

·         patologiczny sen głęboki / półśpiączka (sopor) Î śpiączka (coma)

Zostały one w ostatnich latach włączone do nowych, lepiej oddających stan chorego pojęć, jednak wciąż można spotkać się
z ich zastosowaniem.

Jakościowe zaburzenia świadomości

Pośród jakościowych zaburzeń świadomości również istnieją różne, czasami mylne podziały i definicje. Katedra Psychiatrii Akademii Medycznej w Poznaniu, w swojej publikacji dla studentów w 1999 roku wyróżnia następujące zaburzenia (4):

·         zespół majaczeniowy (deliryjny),

·         zespół snopodobny (onejroidalny),

·         zespół zamroczeniowy (obnubilacyjny),

·         zespół splątaniowy (amentywny).

Z kolei Katedra Psychiatrii Akademii Medycznej w Gdańsku proponuje następujący podział (5):

·         przymglenie proste, postać – odrętwienie (torpor),

·         majaczenie (delirium),

·         zamroczenie (obnubilatio)

o        zamroczenie jasne (obnubilatio lucida)

o        stany somnambuliczne (sennowłóctwo)

o        zamroczenie (upojenie) przysenne lub senne (zespół Elpenora)

o        upojenie patologiczne

o        stany zachwycenia lub ekstatyczne

o        zespoły mieszane zamroczeniowo-majaczeniowe
czyli tzw. stany onejroidalne lub oniryczne

·         Zespół splątaniowy – s. splątanie  (amentia)

Natomiast autorzy podręcznika dla studentów medycyny w 2004 proponują dodatkowo takie pojęcia jak: zmącenie i osłupienie (1). Z powodu posługiwania się różnymi pojęciami, zaleca się dokładne opisanie stanu świadomości pacjenta, ze wszystkimi możliwymi szczegółami.

Dla usystematyzowania pojęć, w pracy wyjaśniono najczęstsze, z jaki spotkać się można w oddziałach psychiatrycznych:

1.       zespół majaczeniowy (deliryjny)

Zespół ten występuje w przebiegu działania środków toksycznych zewnątrzpochodnych (np. alkohol) lub wewnątrzpochodnych (np. bakteryjnych powodujących wysoką temperaturę).

Charakteryzuje się następującymi objawami:

·         dezorientacją w czasie, a przy znacznym nasileniu, także w otoczeniu;

·         zaburzeniami spostrzegania pod postacią iluzji oraz prawdziwych omamów;

·         omamy mają zwykle charakter sceniczny, tzn. chory reaguje jak widz;

·         omamy nasilają się w miarę pogarszania warunków spostrzegania
(np. o zmroku, w ciemności)

·         zaburzeniami toku myślenia pod postacią inkoherencji utrudniającej kontakt.

Mogą wystąpić także zaburzenia treści myślenia pod postacią urojeń konkretno obrazowych, będących zwykle urojeniową interpretacją treści wynikających z zaburzeń spostrzegania:

·         nastroju zmiennego zależnego od treści omamowych, często lękowego z drażliwością (dysforyczny),

·         sferą ruchową wyrażającą niepokój z możliwością zachowań agresywnych,

·         będących odpowiedzią na psychotyczne doznania omamowe,

·         pamięć - występuje częściowa amnezja z zachowaniem fragmentów wspomnień i przeżyć chorobowych.

2.       zespół snopodobny (onejroidalny)

Przyczyny występowania tego zespołu są podobne, jak w przypadku zespołu majaczeniowego. Występuje on jednak znacznie rzadziej.

Charakteryzuje się następującymi objawami:

·         dezorientacją w czasie i otoczeniu,

·         zaburzeniami spostrzegania pod postacią złożonych omamów prawdziwych w stosunku do których chory stara się reagować czynnie. Treści omamów są zwykle rozbudowane np. bitwy, podróże, loty kosmiczne, a chory zachowuje się tak jakby brał w nich udział.

·         zaburzeniami myślenia pod postacią inkoherencji oraz urojeń głównie konkretno-obrazowych odzwierciedlających treści omamów,

·         zmiennym nastrojem, od lęku do radości i zachwytu w zależności od treści omamów,

·         z zakresu sfery ruchowej - mogą występować ruchy wyrażające treść omamów,

·         niepokój ruchowy lub stupor

·         zaburzeniami pamięci pod postacią częściowej amnezji zwykle
o większym zakresie niż ...