1. Pojęcie pedagogiki, pochodzenie nazwy
Pedagogika – nauka o wychowaniu człowieka. Jej polska nazwa została utworzona z wyrazu greckiego paldagogos (pals – chłopiec, ago – prowadzę),którym w starożytnej Grecji określano człowieka, przeważnie niewolnika, którego pieczy powierzano chłopca w jego drodze do szkoły, w czasie pobytu w szkole i powrotu do domu. Później pedagogami praktykami nazwano funkcje opiekuńcze, wychowawcze i nauczające w stosunku do młodego pokolenia, znawców i twórców pedagogiki.
Pedagogika jest to nauka o wychowaniu, której przedmiotem jest działalność wychowawcza, sprawa praktycznej pedagogiki wszelkiego rodzaju mająca na celu wyposażenie całego społeczeństwa – młodego pokolenia – w wiedze, sprawności ogólne i zawodowe, zainteresowania systemy, ogólne wartości postawy i przekonania oraz wpływ na własny rozwój.
2. Tradycyjne i współczesne rozumienie terminu pedagogika
Tradycyjnie pedagogika była nauką o wychowaniu dzieci. Jednak nieustanny rozwój społeczeństwa ludzkiego spowodował to, że przedmiot badań pedagogiki uległ rozszerzeniu. Powstały nowe warunki działalności wychowawczej, a wraz z nim nowe dziedziny w rozwoju instytucji pedagogicznej: przedszkola, szkoły, zawodowa, a w stosunkach międzyludzkich: lecznicza, społeczna, przemysłowa, wojskowa. Pedagogika współczesna zatrzymuje swą nazwę historyczną, ale bardzo się rozrosła – obejmuje wszechstronny rozwój człowieka i jego życie od dzieciństwa i młodości po dojrzałość i starość. Stąd też używa się dzisiejszego terminu dla całkowitego rozwoju człowieka: antropologia i antropagogika.
3. Znaczenie terminu pedagogia
PEDAGOGIA – oznacza samo dzieło wychowania, czyli umiejętności wychowawcze, np.; pedagogia domowa, kościoła, szkoły. Może być twórczym działaniem na dzieci, młodzież albo rzemieślniczym naśladowaniem wzorów postępowania, jest to zespół środków i metod wychowawczych stosowanych przez nauczycieli, pojęcie pedagogia odnosi się do praktycznej „sztuki wychowania” w odróżnieniu od pedagogik, która jest teoretyczną i naukową refleksją dotyczącą praktyki edukacyjnej.
4. Znaczenie praktycznej i teoretycznej refleksji w pedagogice
Teoretycznie o pedagogice można powiedzieć, że jest to teoria działalności wychowawczej. W praktyce pedagogika odnosi się głównie do młodego pokolenia, które dzięki oddziaływaniom wychowawczym może osiągnąć optymalny rozwój osobowości, ukształtować wiedzę o rzeczywistości, przygotować się do funkcjonowania w życiu społecznym.
1. opisuje rzeczywistość wychowawczą, której istotę stanowi całościowy rozwój człowieka, wszelkie dodatnie i ujemne wpływy jednych ludzi na drugich oraz wpływ środowiska stąd sądy teoretyczne o celach i prawidłowościach rozwoju człowieka.
2. ustala praktyczne normy i dyrektywy działania wychowawczego. Dyrektywy pedagogiczne mają formę projektów i propozycji, wskazówek i zaleceń, zasad i norm postępowania
Pedagogika jest nauką o wyraźnie istniejącym związku między teorią a praktyką.
Teoria rozwiązuje problemy dostarczane przez praktykę, ale skuteczność rozwiązań teoretycznych wykazuje ostatecznie praktyka.
5. Przednaukowy etap rozwoju refleksji pedagogicznej – pedagogika spekulatywna
Pedagogika spekulatywna nie opiera się na żadnych metodach badawczych. Zjawiska wychowawcze uzasadniono przez odwołanie się do filozofii, religii, publicystyki. Istniały tu dowolne (etap przednaukowy) rozważania trwał do połowy xix w. Czerpano z filozofii wychowanie (formowano poglądy) z praktyki wychowawczej.
Myślenie pedagogiczne istniało od dawna, ale występowało sporadycznie i miało zmienny charakter filozoficzny, religijny, publicystyczny lub nawet literacki. Sofiści pierwsi postawili problem pedagogiczny – urodzenie czy też wychowanie decyduje o rozwoju człowieka, filozofowie greccy (Platon, Arystoteles, Epikur) wyrażali poglądy na sprawę wychowania jako zastosowanie swych założeń filozoficznych. Potem chrześcijaństwo rozwinęło zasady wychowawcze wychodząc z podstaw wiary religijnej. Nowe myśli o wychowaniu pojawiły się w XVIII (oświecenie), z najgłośniejszą powieścią J. J. Rousseau pt. „Emil czyli o wychowaniu”, która głosiła utopię wychowania na łonie natury bez narzucania dziecku programu nauczania. Naukowy charakter nadał pedagogice w XIX w. J. F. Herbart, oderwał ją od filozofii i usystematyzował.
6. Geneza pedagogiki jako nauki (dokonania J. Herbarta, wpływ psychologii eksperymentalnej)
Naukowy charakter nadał pedagogice z początkiem XIX wieku niemiecki uczony, Johann Friedrich Herbart. Ten „ojciec pedagogiki naukowej” oderwał ją od filozofii, usystematyzował i oparł na dwóch naukach pomocniczych; etyce filozoficznej, która miała określić cele wychowania, oraz na tworzonej przez siebie psychologii, która podawała środki do osiągnięcia celów. Sporu między zwolennikami indywidualizmu pedagogicznego a socjologizmu – dwóch kierunków jakie zjawiły się w pedagogice szkolnej końca XIX w. – nie dało się rozwiązać przez samą technologię szkolną, więc zastąpiła ją nowa pedagogika eksperymentalna, w której zastosowano metody przyrodnicze – eksperyment do badania zjawisk pedagogicznych. Nie długo okazało się, że metoda przyrodoznawcza nie może rozstrzygnąć zagadnienia celów wychowawczych, ponieważ zajmuje się tylko związkami przyczynowymi i ustala prawa rządzące zjawiskami, a neguje istnienie celów.
7. Podstawowe działy pedagogiki jako nauki wg S. Kunowskiego
1. Pedagogika praktyczna, empiryczna – obserwuje, zbiera i bada całość doświadczenia wychowawczego rodziców, nauczycieli, mających do czynienia z dziećmi, młodzieżą, opracowując także doświadczenia dydaktyczne i metodyczne przy wszelkim nauczaniu;
2. Pedagogika opisowa, eksperymentalna – dział uogólniający doświadczenia i badający eksperymentalnie prawa rządzące przebiegiem zjawisk biologicznych, psychologicznych, socjologicznych, lub kulturowych uwikłanych w wychowanie
3. Pedagogika normatywna – na podstawie aksjologii teorii kultury, antropologii i filozofii bada naturę człowieka i wytwory jego kultury i na tym tle ustala wartości, cele, idee i normy, którymi powinno kierować się wychowanie.
4. Pedagogika teoretyczna, ogólna - obejmuje całość badanego przedmiotu, dąży w oparciu o materiał empiryczny, eksperymentalny i materiał normatywny do stworzenia jednolitej teorii wszechstronnego rozwoju człowieka, teorii odtwarzającą całą rzeczywistość poznawczą. Tworzy ogólną teorię potrzebną do wszechstronnego rozwoju człowieka.
8. Przedmiot i zadania pedagogiki
PRZEDMIOT PEDAGOGIKI:
· Materialny – tym przedmiotem pedagogiki jest wszechstronny rozwój człowieka w ciągu całego jego życia, inaczej mówiąc człowiek w trakcie rozwoju
· Formalny – przedmiotem formalnym e pedagogice musi być dobro rozwojowe człowieka nie aktualne pojęcie, lecz realizujące się w przyszłości, nastawione ku przyszłości, dzięki czemu człowiek może się w pełni doskonalić i osiągać kres procesu rozwoju
ZADANIA PEDAGOGIKI:
· Wyposażyć osoby zajmujące się wychowaniem w odpowiednią wiedzę
· Gromadzenie i opisywanie wiedzy o rzeczywistości wychowawczej
· Uogólnianie i wyciąganie wniosków
· Wykrywanie związków i zależności między zjawiskami wychowawczymi i formułowanie wniosków
· Wskazywanie możliwości rozwiązywania problemów wychowawczych
· Konstruowanie modelu nauczyciela – wychowawcy
· Ustalanie celów, norm, metod, środków, sprawdzanie ich, weryfikacja w praktyce wychowawczej
· Ukazywanie roli i znaczenie wychowania w praktyce kształtowania osobowości
9. Miejsce pedagogiki w systemie nauk
Pedagogika jest nauka zarówno empiryczna, normatywna, teoretyczna, oraz praktyczna. Rozróżniamy dwa zasadnicze przedmioty badań w naukach zasadniczych:
· Świat natury (niematerialny) niezależny od człowieka. Naturę badają nauki przyrodnicze wykrywające prawa rządzące przyrodą. Nauki te nazywane są nomotetycznymi.
· Świat kultury – (materialny) – jako wytwór ludzki, świat kultury razem ze sztuką, moralnością, organizacją społeczną poznają nauki humanistyczne dążące do opisu niepowtarzalnych przeżyć jednostki, starają się ocenić aksjologicznie, wartości, normy nazwane idiograficznymi.
Miejsce pedagogiki wśród nauk przyrodniczych i humanistycznych jest w centrum pomiędzy nimi. Częściowo należy ona do jednych, jaki i drugich nauk, czyli ma charakter nauki humanistycznej, gdyż wychowanie nie jest działaniem samej natury (metody ilościowe), lecz także kultury społecznej. Jest ona nauką przyrodniczą, ponieważ opiera się na badaniach dotyczących rozwoju organizmu ludzkiego. Po drugie ważne jest zagadnienie celu i wartości, które jest decydujące w wychowaniu, a nie jego strony przyrodniczej. Dlatego od starożytności widzi się w wychowaniu edukację, czyli wprowadzenie dziecka ze stanu natury do stanu kultury. Metody jakościowe, z humanistyki czerpie kultura np. tradycję język, symbolikę.
10. Nauki współdziałające z pedagogiką
Nauki współpracujące z pedagogiką:
1. nauki pedagogiczne: historia wychowania, kulturologia wychowania (stosunek dziedziny kultury do pedagogiki), antropologia wychowania (nauki o istocie, naturze i egzystencji człowieka), biologia wychowania (nauka o podstawach biologicznych wychowania), psychologia wychowania (nauka o rozwoju psychicznym oraz o funkcjonowaniu psychiki w procesie wychowania i nauczania), socjologia wychowania (nauka o zjawiskach społecznych w wychowaniu), filozofia wychowania (wyjaśniająca je na gruncie teorii rzeczywistości, bytu, filozofii człowieka i filozofii wartości), teoria wychowania (ujmująca wychowanie w świetle Objawienia i konieczna dla pedagogiki religijnej)
2. nauki współdziałające z pedagogiką: nauki realne (higiena z naukami medycznymi, ekonomia oświaty i kształcenia, demografia); nauki formalne, związane z matematyzacją (cybernetyka – nauka o kierowaniu i informowaniu; prakseologia – nauka o działaniu; logika z metodologią nauk i naukoznawstwem), nauki aksjologiczne: estetyka (nauka o pięknie), etyka (nauka o moralności)
3. nauki podstawowe z naukami pomocniczymi, z których dorobku korzystają nauki pedagogiczne.
Wśród masy współpracujących z pedagogiką nauk najważniejsza rola przypada naukom pedagogicznym. Jedne z nich badają sprawy wychowania w przeszłości, inne opisują je w teraźniejszości, jeszcze inne starają się ukształtować wychowanie w nadchodzącej przyszłości.
11. Podstawowe dziedziny pedagogiki
· pedagogika – nauka o wychowaniu dzieci
· pedologia – nauka o rozwoju psychicznym i fizycznym dziecka
· hebagogika – dział o wych. Młodzieży
· andragogika – oświata i wychowanie dorosłych
· gerontagogika – pedagogika starszego wieku
· pedagologia – nauka o całkowitym rozwoju człowieka
· pedeutologia – nauka o zawodzie nauczyciela, zajmuje się zagadnieniami odnośnie zawodu nauczyciela. W obszarze zainteresowań pedeutologii pozostaje osobowość nauczyciela, poziom i zakres wykształcenia, warunki i efekty pracy, dobór kandydatów do zawodu nauczyciela, prestiż zawodu nauczycielskiego, problemy i trudności, które mogą w tym zawodzie wystąpić
Pedagogika praktyczna dzieli się na: przedszkolną, szkolna, zawodową, uniwersytecka. Starsze stosunki międzyludzkie: społeczna, rolnicza, wojskowa, lecznicza. Odrębne dziedziny ped. Praktycznej to: logopedia – rozwój mowy, bibliopedia – dział wychowania przy pomocy książki, czytelnictwa, wpływ wychowawczy literatury pięknej. Egropedia – wychowanie przez pracę. Pedagogię– traktuje się jako: sztukę – działanie twórcze ma wypływać z zaangażowania pedagoga. Technikę – naśladowcze, reguły, normy narzucone wychowawcy.
12. Pedagogika jako działanie naśladowcze oraz jako działanie twórcze
Pedagogika może być twórczym działaniem na dzieci i młodzież, płynącym z talentu wychowawcy lub rzemieślniczym naśladowaniem wzorów postępowania, zależnym od nabytej wiedzy i rutyny. W pierwszym przypadku praktyczne wychowanie graniczy ze sztuką, a nawet staje się „sztuką sztuk”, gdyż działa w trudnym materiale ludzkim, który przejawia dążenie do samodzielności; w drugim natomiast jest techniką postępowania z dziećmi lub młodzieżą – techniką pedagogiczną, którą można przekazać innym w kształceniu kandydatów na wychowanków. Jako dzieło naśladowcze jest to nauka o bardzo szeroko pojętym wychowaniu. Działanie twórcze prowadzi człowieka ku jego wysokim przeznaczeniom. Pedagogika prowadzi człowieka cały czas wzwyż ku przyszłości i lepszemu rozwojowi dla dobra całego społeczeństwa, dla dobra ludzkości na przyszłość by ludzie stawali się lepsi dla siebie. Twórcze działanie pedagogiki objawia się tym, że kształci ona nauczyciela – samodzielnego wędrowca, który kształtować powinien koncepcję pedagogiki własnej profesjonalnej, ale podmiotowo jednoznacznie oznaczonej osobą samodzielnego i odpowiedzialnego nauczyciela.
13. Pedagogika socjologiczna – dorobek i osiągnięcia
Pedagogika socjologiczna to nauka zajmująca się badaniem stosunków społecznych występujących w procesach
Wychowania i kształcenia oraz w instytucjach wychowania bezpośredniego i pośredniego. Pedagogika socjologiczna poszukuje m. im. Prawidłowości funkcjonowania układów zachowań wychowawców, wpływu warunków środowiskowych na te układy, społecznych przyczyn zmienności celów, treści i ogólnej sytuacji wychowania w społeczeństwie.
Podstawową tezą pedagogiki socjologicznej jest twierdzenie, że człowiek poddany jest w doświadczeniu bezpośrednim- obserwacji- jako istota społeczna i staje się człowiekiem w toku wzrastania na wspólnotę ludzką.
Ukoronowanie racjonalnego myślenia pedagogicznego na pocz. XX wieku nowego nurtu teoretycznego określonego potocznie mianem socjologizmu lub społecznym nurtem wychowania,
Socjologizm był pierwszy nurtem w rozwoju myśli pedagogicznych, który występował przeciw indywidualizmowi.
Podkreślił konieczność łączenia w procesie ograniczania struktur oświatowych zasad rozwoju i wychowania człowieka z przygotowaniem go życia w zbiorowości społecznej, z wprowadzeniem go w obowiązujące reguły prawa, religii etyki moralności zgodnie z przyjętym wzorcem kulturowym. Jako teoretyczny nurt w pedagogice współczesnej socjologizm nadał odpowiednią rangę zagadnieniom społecznych i kulturowych determinantów procesu wychowania. Człowieka traktował jako istotę społeczną wychowaną zgodnie z obowiązującym w danym czasie i miejscu modelem osobowości.
Prekursorem idei socjologizmu byt A. Conte głosił on, że nauka i wychowanie stanowi jedną drogę; do porządku i stabilizacji. Podkreślał, że człowiek musi działać zgodnie z rytmem życia społecznego zgodnie z obowiązującymi regułami przynależności do grupy, musi umieć rezygnując z indywidualnych potrzeb aspiracji oczekiwań na rzecz dobra ogółu. Socjologizm w ujęciu tego filozofa był w ścisłym związku z materializmem Marksa.
14. Styl liberalny w edukacji
To pobłażliwy i tolerancyjny stosunek wobec poglądów postaw czynów uczniów niezależnie czy uznaje się je za słuszne. Nie ma w nim przymusu i rygoryzmu. Styl ten rodzi się na przełomie XIX i XX. Początkiem jego realizacji była reforma szkoły pod nazwa ”szkoły nowej” lub ”nowego wychowania”. Stara szkoła to głównie nauczanie przez podawanie masy wiadomości do wkucia na pamięć, zakazy sankcje kary. W 1912r na zjeździe pedagogów w Hadze postanowiono zorganizować towarzystwo dla przeprowadzenia reformy szkolnictwa. W 1921r. Utworzono międzynarodową ligę nowego wychowania.
Istotą systemu liberalnego jest zastosowanie idei wolności w dziedzinie nauczania i wychowania. Chodziło o oswobodzenie wewnętrznych sił dziecka. Swoboda dziecka jest uzasadniana teoria ekspresji i przeciwstawienia praktyce represyjnej starej szkoły. Dewey wykazał, ze rygoryzm w szkole i w domu nie pobudza woli w sposób właściwy. Rozwinął pogląd instrumentalny twierdzący ze myślenie stanowi pomocnicze narzędzie działania, opracował nawy sposób nauczania przez samo działanie dziecka. Szkoła ma być dalszym ciągiem nabywania doświadczeń z własnego zainteresowania dziecka przez działanie. Powstał nowa szkoła oparta na aktywności i samodzielności dziecka.
15. Styl demokratyczny w edukacji
To styl mający miejsce wtedy, gdy w planowaniu działalności szkoły, klasy, organizacji lub zespołu, realizowaniu tej działalności i jej kontroli bierze udział młodzież i pedagodzy ponosząc w ten sposób współodpowiedzialności za uzyskane wyniki. Spasowski głosił, ze celem wychowania powinno być kształtowanie możliwie twórczych jednostek osobowości. Jedynie ustrój bezklasowy, czyli demokratyczny może stworzyć warunki do powstania bogatszej demokratycznej kultury. Demokratyzacja oświaty to równe szanse rozwoju dla wszystkich przedstawicieli młodego pokolenia. Demokratyczny styl kierowania to przejaw humanistycznego podejścia wychowawców i nauczycieli do dzieci i młodzieży. Polega na okazywaniu wychowankom życzliwości i zrozumienia, pozyskaniu ich zaufania i przyjaźni a zwłaszcza umożliwianiu wysuwania własnych pomysłów wspólnego podejmowania decyzji oraz przejawiania aktywności i samodzielności w wykonywaniu różnego rodzaju zadań. Wychowawcy o postawie demokratycznej stwarzają wychowankom możliwości samodzielnego rozwiązywania nurtujących ich problemów przy czym nie odmawiają im osobistej pomocy i wsparcia, chętnie odwołują się do ich inicjatywy i pomysłowości, respektują ich zamierzenia i decyzje oraz wspólnie z nimi wykonują niektóre czynności i zadania nierzadko występują w roli równorzędnych członków kierowanego przez siebie zespołu lub klasy szkolnej.
16. Samowychowanie – droga ku dojrzałości duchowej
SAMOWYCHOWANIE określane jest mianem: treningu świadomego kierowania przez jednostkę własnym postępowaniem i własnym rozwojem, zespołu zabiegów jakie jednostka podejmuje w stosunku do samej siebie, żywiąc zamiar udoskonalenia czegoś we własnej osobowości (H. Muszyński); samodoskonalenie, formowanie osobowości, przekształcenie własnej osobowości po linii idealnego „ja”, wg planu wychowawczego powstałego w obrębie jednostki (Z. Mysłakowski).
Dzięki samowychowaniu wzmacnia się odporność na stresy, człowiek uczy się znosić przeciwności losu. Potrafi znosić własne porażki z godnością, niełatwo wpada w apatię czy histerię. Stara się podjąć działania łagodzące, jak również walczyć dla dobra sprawy, której broni.
17. Dziedziny wychowania
· moralna – zapoznanie z wartościami, wpojenie pewnych zasad, umiejętność odróżniania dobra od zła, umożliwia argumentacje swojego działania, stworzenia własnego systemu wartości
· fizyczne i zdrowotne – wyposażenie w wiedze o higienie i zdrowiu, o prawidłowym funkcjonowaniu.
· patriotyczne – wychowanie w duchu miłości do ojczyzny, szacunku, uczy przywiązania do ojczystych tradycji, nie pozwala zapomnieć o historii, przodkach; kształtuje postawy bohaterskie, heroiczne, uczy odwagi i męstwa, honoru, pozwala czuć się dumnym, uczy dumy narodowej, dbałości o kraj.
· biologiczna (rozwojowa) – wspomaganie dzieci i młodzieży w ich rozwoju fiz. I psych., ochrona wychowanka przed wpływami, jakie mogą zakłócić jego normalny rozwój, ochrona dzieci i młodzieży przed nadmiarem stresów i frustracji, zapewnić im poczucie bezpieczeństwa, zdrowie psychiczne
· społeczna – próba przystosowania wychowanka do warunków i sytuacji w jakich wypadnie mu żyć i pracować
· kulturowa – oznacza umożliwianie dzieciom i młodzieży przyswajania materjalnego i duchowego dorobku ludzkości, wyzwalanie ciekawości, zainteresowania u dzieci
· religijna – człowiek wymaga wsparcia nie tylko ze strony natury, społeczeństwa, kultury, ale także religii. Umożliwia ona odpowiedz na problemy egzystencjalne, pomaga w chwilach rozczarowań, porażek, samotności, przynosi ulgę w cierpieniu moralnym i chorobie, łagodzi lęk przed śmiercią
· estetyczne - ogół świadomych oddziaływań własnych, w których wartości estetyczne i artystyczne wykorzystuje się do pogłębienia życia uczuciowego, rozwoju aktywności twórczej i samo ekspresji wychowanka oraz umożliwienia mu kontaktu z różnymi dziedzinami sztuki, niektórzy utożsamiają je z wychowaniem, przez sztukę.
18. Składniki wychowania wg S. Kunowskiego
Bios – najbardziej podstawową siła jest pęd życiowy do naturalnego, psychologicznego rozwoju organizmu. Pęd ten w pedagogice nazywany jest biosem (gr. Bios – życie). Bios, niezależny od naszej woli, stanowi fundamentalną siłę dynamiczną, napędowa całego procesu wychowawczego.
Etos – (z gr. Ethos – obyczaj, przyzwyczajenie), siła społeczna obyczajowości i moralności zbiorowej urabiająca kształt biosu przy pomocy przymusu, nacisku, presji opinii publicznej, kontroli, satyry. Moc etosu polega na moralności grup rodzinnych, szkolnych zawodowych czy szerszych organizacji – narodowej i państwowej. Etos tworzy łożysko dla naturalnego rozwoju jednostek, które mają się przystosować do ogólnego porządku współżycia społecznego, szczególnie zaś do jego obyczajowości i poziomu moralnego, co razem stanowi proces uspołecznienia jednostki.
Agos – (gr. Ago – prowadzę). Nawet zupełnie zdrowy biologicznie i psychicznie wychowanek może ulec wykolejeniu wychowawczemu gdy wejdzie w środowisko demoralizujące i deprawujące moralnie, lub pod wpływem kultury masowej. Wychowawcy natomiast maja wyprowadzić wychowanka z tego stanu natury i przeciętności do wyższej kultury, mają zbliżać go do ideału, doskonalić we wszechstronnym rozwoju, aby na tej drodze przekształcić całe społeczeństwo. Agos czuwa nad biosem rozważaniem biologicznym, czuwa nad etosem, przygotowuje wychowanka do losu.
Los – nieokreśloność przyszłego życia do którego wychowanie ma przygotować młodzież, wprowadza czwarty składnik wychowania, siłę najbardziej tajemniczą i nieobliczalna, występującą w postaci działania ludzkiego losu. Los – siła niewymierna i niedająca się przewidzieć, decydująco wpływa swoimi ciosami lub uśmiechami fortuny na życie, rozwój i wychowanie każdego człowieka.
Pedagogika współczesna uwzględnia działanie losu w wychowaniu i stara się wychowanka wtajemniczyć w los czekający człowieka.
Wyżej wymienione dynamizmy działają równocześnie na siebie, stąd zapoczątkowany proces wychowawczego rozwoju jednostki tworzy się jako wypadkowa ścierania się i gry olbrzymich sił określonego biosu, etosu i agosu zawsze jednak w ramach danej sytuacji losowej i jej zmienności.
19. Wychowanie jako świadome, celowe i zamierzone oddziaływanie na rozwój jednostki w celu jej ukształtowania – ujęcie tradycyjne
Wychowanie świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka. Zmiany obejmują zarówno stronę poznawczo-instrumentalną, jak i stronę emocjonalno-motywacyjną. Proces wychowania uwarunkowany jest wieloma czynnikami. Wiąże się ze zrozumieniem przez jednostkę określonych norm społeczno-moralnych oraz nadanie tym normom znaczenia osobistego. Proces i wyniki wychowania kształtują się pod wpływem:
Þ świadomego i celowego oddziaływania odpowiedzialnych za wychowanie osób i instytucji;
Þ ...
Emerald_Green