Zadanie: Przyjmij rolę przewodnika wycieczki i oprowadź grupę uczniów po zabytkach renesansowych Gdańska.
Renesansowe zabytki Gdańska
Ulica Długa i Długi Targ - Ulica Długa i Długi Targ tworzące Trakt Królewski należą do najpiękniejszych ulic Gdańska. Biegną prostopadle do Motławy od Złotej Bramy do Zielonej Bramy. Mieszkali tu najzamożniejsi patrycjusze gdańscy i niemal każda kamienica ma swoją własną ciekawą historię. Najstarsze zachowane domy powstały już w średniowieczu, ale większość zabudowy pochodzi z czasów nowożytnych. Kamienice przy Długiej są typowymi domami gdańskimi o wąskich fasadach zwieńczonych szczytami bądź attykami, bogato zdobionych herbami, figurami alegorycznymi i postaciami antycznych bohaterów. Przy Długim Targu wznoszą się najważniejsze świeckie budowle Głównego Miasta: Ratusz Głównego Miasta i Dwór Artusa, oraz wiele innych zabytków zaprezentowanych poniżej:
Ratusz Głównego Miasta - Najokazalsza i najcenniejsza budowla świecka dawnego Gdańska, siedziba władz miasta. Budowany był od 1379 do 1492 roku. Hełm wieży o wysokości 80 m, stworzony przez mistrza Dirka Danielsa z Zelandii, wieńczy metalowy, złocony posąg króla Zygmunta Augusta. Trzy skrzydła obecnego dziedzińca ukończono w 1593-96 r. Pod koniec XVI wieku na jednym z narożników umieszczono zegar słoneczny z łacińską sentencją "Cieniem są dni nasze". Doszczętnie wypalony w 1945 r. odbudowywany był do 1970 r. Jest obecnie siedzibą Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Wnętrza ratusza utrzymane są w stylu manieryzmu niderlandzkiego. Najbardziej okazała - Wielka Sala Rady zwana również Salą Czerwoną uważana jest za jedno z najbogatszych nowożytnych wnętrz ratuszowych. Jej wystrój jest dziełem takich mistrzów jak Hans Vredeman de Vries, Izaak van den Blocke i Simon Herle. Strop sali zdobi 25 obrazów autorstwa Izaaka van den Blocke o wymowie symbolicznej. Najsłynniejsze z nich to "Apoteoza Gdańska".
Dwór Artusa - rzez wiele lat był jednym z najwspanialszych tego typu obiektów w Europie północnej. Dwory Artusa powstawały licznie w całej Europie a szczególnie w miastach hanzeatyckich, jako miejsca spotkań zamożnego patrycjatu, kupców i rzemieślników na wzór legendarnego Okrągłego Stołu rycerzy króla Artura. Gdański Dwór Artusa był ważnym ośrodkiem życia towarzyskiego i handlowego Gdańska i najbardziej demokratycznym miejscem w kraju. Bywali tam kasztelanowie, wojewodowie, następcy tronu.
Po pożarze wzniesionego w XIV w. budynku obecny kształt zyskał w 1477 r. Fasada przebudowana została przez Abrahama van den Blocke. Manierystyczny portal zdobią medaliony z portretami królów. Reprezentacyjne wnętrze Dworu mieści ogromny, wysoki na 12 m renesansowy piec kaflowy, dzieło Georga Stelzenera z połowy XVI w., ozdobiony kaflami malowanymi przez mistrza Josta, na których przedstawiono portrety wybitnych ówczesnych władców europejskich, herby oraz personifikacje cnót i planet. Dwór Artusa wchodzi w skład Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.
Dom Ferberów (Dom Adama i Ewy) – kamienica powstała w 1560 w stylu renesansowym w Gdańsku na Głównym Mieście przy ul. Długiej, jest zwieńczona herbami Polski, Gdańska i Prus Królewskich, zdobiona pilastrami, posągami i medalionem. Budynek jest udekorowany fryzem z motywami niderlandzkimi.
Dom Ferberów należał do rodziny Ferberów, jednej z najbardziej wpływowych w Gdańsku, dała ona miastu: 6 burmistrzów, 3 ławników, 6 rajców, 3 kanoników i 1 biskupa.
Drzwi wejściowe do kamienicy były zdobione figurami Adama i Ewy, o których legenda głosiła, że są siedliskiem diabelskiej mocy. Z tego powodu, od 1786, po śmierci ostatniego potomka rodu Ferberów kamienica przez długi czas była niezamieszkana, dopiero po przebudowie i usunięciu drzwi wierzący w tę legendę uznali, że klątwa przestała ciążyć nad kamienicą.
Dom Schumannów - renesansowa kamienica mieszczańska przy ul. Długiej 45 na Głównym Mieście w Gdańsku i jednocześnie ostatni dom w południowej pierzei tejże ulicy. Szczyt kamienicy zdobi posąg boga Zeusa. W swych wnętrzach mieści obecnie miejską siedzibę PTTK oraz punkt informacji turystycznej.
W 2006 roku została przeprowadzona renowacja fasady budynku od strony ul. Długiej.
Lwi Zamek – kamienica w Gdańsku, przy ulicy Długiej 35.
Nazwa prawdopodobnie pochodzi od dwóch rzeźb, przedstawiających lwy. Rzeźby znajdują się na portalu głównym kamienicy. Prawdopodobnie wcześniej znajdowały się na przedprożu kamienicy. Zaprojektowana prawdopodobnie przez Hansa Kramera i wzniesiona w 1569 roku. W tym domu w XVII wieku zamieszkujący go wówczas Schwartzwaldowie urządzali dysputy w gronie wybitnych uczonych i artystów.
Brama Wyżynna - dawniej także "Brama Wysoka" renesansowa brama miejska w Gdańsku, obecnie przy głównej trasie samochodowej (ulice Okopowa i Wały Jagiellońskie). Do 1895 znajdowała się w ciągu szesnastowiecznych fortyfikacji, pomiędzy Bastionem św. Elżbiety i Bastionem Karowym, i stanowiła główną bramę wjazdową do miasta, otwierającą ciąg tzw. Drogi Królewskiej.
Projekt budowlany został zatwierdzony przez Radę Miasta w 1586. Ukończona w 1588, przez 290 lat brama istniała w niezmienionej formie. W 1861 fasada została poddana pracom restauracyjnym (ich śladem jest data umieszczona w kilku miejscach). W 1878 postanowiono zwiększyć przepustowość przejazdu - brama wewnętrzna została wyburzona, a po obu stronach bramy van den Blocke'a wybito w wałach dodatkowe przejazdy. Ponadto most zwodzony nad fosą zastąpiono stałą groblą. W 1884 oblicowano całość bramy rustyką (która wcześniej istniała tylko na elewacji zachodniej) i dodano herb na wschodniej elewacji. 1895 wały zostały całkowicie zniesione, a fosa zasypana. 1945 brama została uszkodzona w niewielkim stopniu, jednak przez kilkanaście lat pozbawiona była dwóch lwów z attyki. Obecnie budowla oczekuje poważniejszych prac restauratorskich.
Złota Brama - (właśc. Brama Długouliczna lub Brama ulicy Długiej, niem. Langgasser Tor) została wzniesiona w roku 1612 na miejscu trzynastowiecznej bramy gotyckiej (Brama Długouliczna). Brama ta leży na osi ulicy Długiej i wraz z bramą Wyżynną i przedbramiem z Wieżą Więzienną stanowi część zespołu obronnego tej ulicy.
Budowla jest zaprojektowana przez architekta Abrahama van den Blocke, który prowadził też prace budowlane. Architektura jest utrzymana w stylu manieryzmu niderlandzkiego i charakteryzuje się typowym dla tego okresu wyrafinowaniem. Do bramy przylega od strony północnej późnogotycki Dwór Bractwa św. Jerzego.
W roku 1957 budynek został odbudowany po zniszczeniach wojennych.
Złota Kamienica - jest jednym z najpiękniejszych budynków gdańskich. Została wzniesiona dla burmistrza Jana Speymanna, bogatego kupca i światłego mecenasa sztuk oraz jego żony Judyty z Bahrów. Powstała przed 1609 r., według projektu Abrahama van den Blocke, który był także autorem części wystroju rzeźbiarskiego, ukończonego do 1618 r. Swą sławę kamienica zawdzięcza bogatej fasadzie. Legenda głosi, że czasem po korytarzach kamieniczki przechadza się świetlista postać - duch pięknej Judyty Speymann szepczącej: "Czyń sprawiedliwie, nikogo się nie lękaj".
Brama Zielona - prawdopodobnie najstarsza z bram wodnych Gdańska. Została zbudowana w latach 1564-1568 przez Regniera z Amsterdamu i drezdeńczyka Hansa Kramera jako gdańska rezydencja królów polskich.Mimo swego przeznaczenia Brama Zielona nigdy polskich królów nie gościła. Zatrzymała się tu jedynie przejazdem przyszła żona Władysława IV, a później Jana Kazimierza, Maria Ludwika Gonzaga. Mieściło się tutaj natomiast Towarzystwo Przyrodnicze, przeniesione wkrótce do Domu Przyrodników.
Brama Zielona to pierwszy w Gdańsku przykład manieryzmu niderlandzkiego, stylu, który nadał miastu charakterystyczne piętno. Dzisiaj brama mieści oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku. Organizowane są tu wystawy czasowe, jak również różnego rodzaju spotkania, konferencje i pokazy. W jednym z pomieszczeń Zielonej Bramy znajduje się biuro byłego prezydenta III RP Lecha Wałęsy.
Ratusz Starego Miasta - zbudowany w latach 1587-1595 przez Antoniego van Obbergena. Prezentuje on klasyczne cechy dobrej, manierystycznej architektury flamandzkiej. We wnętrzu zachowały się alegoryczne XVII wieczne obrazy, na ścianach Adolfa Boya, na stropie - z warsztatu Hermana Hana. Ratusz Staromiejski jest obecnie siedzibą Nadbałtyckiego Centrum Kultury.
Brama Cmentarna - w odległych już czasach wrota wiodły na przykościelny cmentarz, stąd też nawa obiektu, określanego inaczej mianem Portalu Rady.Bramę zbudowano około 1550 r. Zabytek stanowi wczesny przykład architektury renesansowej, analizując sposób budowy można wysnuć wniosek, że nad realizacją obiektu czuwał mistrz dopiero poznający nowe założenia sztuki architektonicznej.Aż do ostatnich dni marca 1945 r. bramę obustronnie otaczała ciekawa zabudowa, w późniejszych latach tylko częściowo odbudowana. Brama Cmentarna również uległa zniszczeniu, rekonstrukcję przeprowadzono w 1971 r., przy użyciu autentycznych fragmentów wystroju kamieniarskiego.
Wielki Arsenał - został zbudowany w latach 1601-1609 według projektu Antoniego van Obberghena. Pracami budowlanymi kierował Jan Strakowski, a kunsztowne ozdobione elewacje są dziełem Abrahama van den Blocke oraz Wilhelma van der Meer z Gandawy, zwanego Barthem Młodszym. Szczególnie efektowna jest fasada od strony ulicy Piwnej. Widać na niej wyobrażenie wybuchających pocisków, posągi żołnierzy, elementy uzbrojenia oraz wielki posąg Ateny - greckiego bóstwa wojny.W dolnej sali przechowywano armaty, na piętrze natomiast magazynowano lżejszą broń palną, broń białą oraz zbroje. Kule z piwnic arsenału wyciągano przy pomocy dźwigu zamontowanego w studzience widocznej od strony miasta. W latach 1636-1660 do Wielkiej Zbrojowni dobudowano budynki, w których zorganizowano produkcję amunicji. Żartobliwie zostały nazwane Starą Apteką, gdyż wytwarzano tu "pigułki" czyli kule armatnie.W 1807 r Gdańsk po dłuższym oblężeniu został zajęty przez wojska francusko-polskie. Żołnierze napoleońscy całkowicie ogołocili Zbrojownię, zabierając z niej wszelkie uzbrojenie oraz sporo zabytkowych eksponatów. Podobnie jak inne gdańskie zabytki, arsenał przerobiono na lazaret. W 1923 r. w przestronnym parterze urządzono pasaż handlowy i w tej roli obszerne pomieszczenia służą również dzisiaj. Działania wojenne z wiosny 1945 r dotkliwie zniszczyły ten bardzo cenny zabytek. W latach 50-tych przeprowadzono odbudowę według projektu Józefa Chrzanowicza. W górnej części budynku znajdują się pomieszczenia Akademii Sztuk Pięknych.
Dom Opatów Pelplińskich – kamienica w Gdańsku, jeden z nielicznych zachowanych zabytków Starego Miasta.Zbudowany przez nieznanego architekta (przypuszcza się, że autorem projektu mógł być Abraham van den Blocke) w stylu niderlandzkiego manieryzmu w 1612. Od 1684 należał do opactwa cysterskiego w Pelplinie. Aż do kasaty opactwa pelplińskiego w 1823 r. cystersi wykorzystywali kamieniczkę jako zajazd. W 1912 popadający w ruinę dom został wykupiony z rąk prywatnych przez władze miasta. Przeprowadzono wówczas gruntowny remont, m. in. zastępując zniszczone siedemnastowieczne elementy dekoracji kamieniarskiej ich wiernymi kopiami. Szczęśliwie kamieniczka jako jedna z niewielu przetrwała działania wojenne w 1945.
Boczna elewacja, wznosząca się nad kanałem Raduni, posiada skromny wystrój. Bogaciej dekorowana jest natomiast fasada, w której wykorzystano kontrast między elementami kamiennymi a ceglanym licem muru. Szczyt zdobi typowa dla niderlandzkiego manieryzmu siatka kamiennych taśm imitujących metalowe okucia (ornament okuciowy), a jego kontury tworzą esownice wzbogacone obeliskami i szyszkami. Całość wieńczy, dodany w 1912, wzlatujący orzeł. W dolnej części szczytu znajduje się rzeźba popiersia kobiecego. Gzymsy międzykondygnacyjne oparte są na rzeźbionych popiersiach ludzkich. Godny uwagi jest również kamienny tzw. bezporządkowy portal z nadświetlem. Częściowo oryginalne jest wnętrze domu, przede wszystkim piękna balustrada drewnianych schodów z przedstawieniem Zuzanny i starców. Obecnie w Domu Opatów Pelplińskich mieści się Katedra Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego. Budynek połączony jest z dwoma innymi, wybudowanymi w latach 70. XX-wieku. Mieści się tam m.in. Instytut Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego.
Syjka