Jadwiga Seremak-Bulge

Krzysztof Hryszko

Zakład Badań Rynkowych

IERiGŻ-PIB

Ekonomiczne skutki potencjalnego zakazu stosowania genetycznie
zmodyfikowanych roślinnych surowców paszowych

ze szczególnym uwzględnieniem śruty sojowej.

Wstęp

Produkcja pasz przemysłowych wysokiej jakości stanowi podstawę rozwoju intensywnej produkcji drobiu oraz postępu technologicznego chowu trzody chlewnej, bez czego dynamiczny rozwój eksportu produktów pochodzenia zwierzęcego oraz wzrost spożycia mięsa nie byłby możliwy. W ciągu 12 lat znaczącej poprawie uległa efektywność produkcji drobiu i żywca wieprzowego. Np. optymalizacja żywienia drobiu w fermach spowodowała zmniejszenie zużycia pasz na 1 kg wyprodukowanego brojlera w latach 1996-2007 z 2,0-2,1 do 1,7-1,9 kg oraz skrócenie cyklu produkcyjnego ptaka o ciężarze końcowym 2,4 kg do 40 dni, podczas gdy na początku analizowanego okresu było to 2,0-2,2 kg w ciągu 45-48 dni. Pozwoliło to obniżyć bezpośrednie koszty produkcji brojlerów o około 12%.

Również poprawa efektywności produkcji wieprzowiny jaką uzyskano, mimo niewielkiego udziału chowu fermowego w produkcji krajowej i dominującego zużycia własnych zbóż w żywieniu świń, nie byłaby możliwa bez rosnącego zużycia koncentratów wysokobiałkowych. W rezultacie zwiększono eksport drobiu oraz wieprzowiny, mimo rosnącej konkurencji i liberalizacji handlu żywnością oraz malejącego wsparcia rynkowego dla sektora mięsnego. W latach 1995-2007 eksport drobiu wzrósł około 10-krotnie, a eksport wieprzowiny 2-3 krotnie, mimo embarga rosyjskiego. Można bez żadnej przesady powiedzieć, że bez rozwoju przemysłu paszowego byłoby to niemożliwe.

1. Produkcja pasz przemysłowych i zużycie surowców wysokobiałkowych w Polsce

W latach 1996 - 2007 produkcja pasz przemysłowych wzrosła z niespełna 4 mln ton do prawie 7 mln ton, w tym produkcja mieszanek pełnoporcjowych z 3,6 do 6,1 mln ton, a koncentratów wysokobiałkowych z 326 do 525 tys. ton. Prawie 62% produkowanych mieszanek pasz treściwych i koncentratów stanowią pasze dla drobiu. Udział pasz drobiowych w ogólnej ilości produkowanych pasz przemysłowych dla zwierząt gospodarskich praktycznie nie zmienia się, mimo szybkiego rozwoju produkcji mieszanek przemysłowych dla bydła w ostatnich latach.

Tab. 1. Produkcja pasz przemysłowych (tys. ton)

* szacunek

Źródło: Raporty Rynek pasz stan i perspektywy nr 1, 15,21 IERiGŻ-PIB  Warszawa, 1996, 2004, 2007

Wzrost produkcji pasz przemysłowych spowodował znaczące zwiększenie zużycia pasz wysokobiałkowych, które w ciągu 5 lat podwoiło się. W 2007 roku zużycie surowców wysokobiałkowych przez przemysł paszowy przekroczyło 3 mln ton (w wadze produktu). Z czego 63% stanowiła śruta sojowa. Na pozostałe 37% składała się śruta rzepakowa, śruta słonecznikowa, rośliny strączkowe oraz mączka rybna. Z czego niespełna 800 tys. ton pochodzi z produkcji krajowej (600 tys. ton śruty rzepakowej, 180 tys. ton strączkowych i 18 tys. ton mączki rybnej). Ponad 2,2 mln ton pasz wysokobiałkowych pochodziło z importu, bowiem Polska podobnie jak inne kraje członkowskie cierpi na niedobór białka[1]. Z tego ponad 1,9 mln ton stanowiła śruta sojowa importowana przede wszystkim z Argentyny (85% w 2006 roku). Szacuje się, że ponad 90% śruty sojowej znajdującej się w handlu międzynarodowym stanowi śruta wyprodukowana z roślin GMO. Aktualnie różnica cen między śrutą sojową zmodyfikowaną genetycznie, a śrutą non GMO wynosi 32-40 USD/t w zależności od kraju pochodzenia.

Tab. 2 Produkcja i zużycie pasz wysokobiałkowych w latach 2007-2008  (tys. ton)