Wytyczne Resuscytacji Krążeniowo-Oddechowej 2010.pdf

Przedmowa

Polska Rada Resuscytacji (www.prc.krakow.pl) oddaje

w Państwa ręce polski przekład Wytycznych resuscytacji

2010 Europejskiej Rady Resuscytacji (www.erc.edu), które

zostały opublikowane w języku angielskim 18 października

2010 roku. Już sam fakt, że ponad sześć miesięcy zajęło gro-

nu ekspertów Polskiej Rady Resuscytacji tłumaczenie tekstu,

świadczy o wadze tego dokumentu i wielkiej pieczołowitości

tłumaczy. W historii medycyny resuscytacji nie było dotych-

czas tak kompleksowo i zarazem szczegółowo opracowanych

Wytycznych. Chciałbym podkreślić ich trzy ważne aspekty.

Po pierwsze: aktualne Wytyczne resuscytacji ERC są

kontynuacją Wytycznych ERC z 2000 i 2005 roku i – jak

poprzednie – kierowane są do ogółu społeczeństwa, w tym

głównie do pracowników i menadżerów ochrony zdrowia,

polityków, samorządowców, opiekunów dzieci i młodzieży,

czyli do wszystkich tych, którym powinno szczególnie zale-

żeć na poprawie przeżywalności w nagłym zatrzymaniu krą-

żenia.

Po drugie: dzięki współczesnym możliwościom opra-

cowania danych naukowych oraz unikalnemu i starannemu

procesowi tworzenia Wytycznych 2010, z profesjonalnym

uwzględnieniem konﬂ iktu interesów, mamy do czynienia

z dokumentem będącym wynikiem analizy wszystkich do-

stępnych i ważnych publikacji światowych dotyczących me-

dycyny resuscytacji; w Wytycznych resuscytacji ERC 2010

cytowanych jest ponad 3400 pozycji piśmiennictwa. W wie-

lu przypadkach przeczytanie cytowanych publikacji jest wa-

runkiem prawidłowego zrozumienia tekstu Wytycznych.

Szczerze zachęcam Państwa do zapoznania się z wybranym

piśmiennictwem!

Po trzecie : każdy z dziesięciu rozdziałów Wytycznych

resuscytacji ERC 2010 jest wyjątkowy i specyﬁ czny. Publi-

kację otwiera Podsumowanie Komitetu Wykonawczego ERC ,

przedstawiające kompleksowo treść dalszych rozdziałów

i najważniejsze publikacje uwzględnione w Wytycznych

2010. Rozdział Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u osób do-

rosłych oraz zastosowanie automatycznych deﬁ brylatorów ze-

wnętrznych (AED) przypomina nam, że podstawą sukcesu

w leczeniu nagłego zatrzymania krążenia jest natychmiasto-

we podjęcie uciskania klatki piersiowej oraz wczesna deﬁ -

brylacja. Elektroterapia stanowi najważniejsze ogniwo łań-

cucha przeżycia. Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne u osób

dorosłych to obszerny rozdział podkreślający ważność moni-

torowania efektywności resuscytacji za pomocą kapnograﬁ i

i pulsoksymetrii. Wstępne leczenie ostrych zespołów wieńco-

wych powinno być prowadzone w oparciu o lokalny program

z uwzględnieniem kardiologii inwazyjnej oraz doświadczo-

nych ośrodków leczenia chorych po nagłym zatrzymaniu

krążenia – o tym traktuje rozdział piąty. Rozdziały poświę-

cone resuscytacji dzieci i noworodków zawierają wiele istot-

nych nowości w porównaniu z ostatnim wydaniem Wy-

tycznych, w odróżnieniu od rozdziału Sytuacje szczególne ,

w którym nie obserwujemy większych zmian w stosunku do

Wytycznych 2005. Rozdział dziewiąty przedstawia aktualne

Zasady nauczania resuscytacji realizowane przez Europejską

i Polską Radę Resuscytacji, a ostatni, dziesiąty, zatytułowany

Etyka resuscytacji oraz problemy końca życia , porusza zagad-

nienia będące zawsze istotnym tematem Wytycznych resu-

scytacji krążeniowo-oddechowej.

Polska Rada Resuscytacji obchodzi w tym roku 10-lecie

istnienia, o czym przypomina nam plakat Prof. Mieczysława

Górowskiego widoczny na okładce Wytycznych resuscytacji

ERC 2010, a zaprojektowany z okazji V Międzynarodowego

Kongresu Polskiej Rady Resuscytacji (8–10 czerwca 2011).

Kraków, kwiecień 2011

Prof. dr hab. med. Janusz Andres

Prezes Polskiej Rady Resuscytacji

msandres@cyf-kr.edu.pl

www.erc.edu

Wytyczne resuscytacji 2010

www.prc.krakow.pl

Publikacja przygotowana przez Europejską Radę Resuscytacji (ERC) przy współpracy z Polską Radą Resuscytacji (PRR).

Tekst tłumaczony przez Polską Radę Resuscytacji. Bibliograﬁ a do wszystkich rozdziałów została powtórzona za wydaniem oryginalnym.

or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the prior written per-

mission of the ERC.

Disclaimer: No responsibility is assumed by the authors and the publisher for any injury and/or damage to persons or property as a matter

of products liability, negligence or otherwise, or from any use or operation of any methods, products, instructions or ideas contained in the

material herein. is publication is a translation of the original ERC Guidelines 2010. e translation is made by and under supervision of

the Polish Resuscitation Council, solely responsible for its contents. If any questions arise related to the accuracy of the information con-

tained in the translation, please refer to the English version of the ERC guidelines which is the o cial version of the document. Any dis-

crepancies or diﬀ erences created in the translation are not binding to the European Resuscitation Council and have no legal eﬀ ect for com-

pliance or enforcement purposes.

Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część poniższej publikacji nie może być kopiowana i przechowywana w jakimkolwiek mechanicznym

systemie kopiowania danych, włączając fotokopie, kserokopie, nagrania i inne, bez uprzedniej pisemnej zgody PRR (dotyczy terenu Rzecz-

pospolitej Polskiej). Wszystkie prośby o możliwość wykorzystania materiałów zawartych w tej publikacji należy kierować do ERC.

Wiedza i praktyka w zakresie resuscytacji krążeniowo-oddechowej to stale zmieniająca się dziedzina medycyny. W miarę rozwoju wiedzy

oraz postępu w nauce i doświadczeniu klinicznym zmienia się w sposób ciągły również praktyka medyczna oraz sposób stosowania leków.

Czytelnik tego podręcznika jest zobowiązany do zapoznania się z aktualnymi wiadomościami na temat przedstawionych sposobów postę-

powania i farmakoterapii ze szczególnym uwzględnieniem informacji producentów na temat dawek, czasu i drogi podawania oraz efektów

ubocznych stosowanych leków. Na każdej z osób praktykujących medycynę resuscytacji spoczywa osobista odpowiedzialność za stosowa-

ne metody lecznicze, których użycie powinno być oparte na gruntownej wiedzy i umiejętnościach praktycznych z zachowaniem niezbęd-

nych warunków bezpieczeństwa własnego i pacjenta. Wydawcy oraz redaktorzy niniejszego opracowania nie ponoszą odpowiedzialności za

szkody, które mogłyby być w jakikolwiek sposób związane z materiałem zawartym w tej książce.

ISBN 978-83-89610-10-2

Publikację wydano ze środków Polskiej Rady Resuscytacji.

REDAKTOR NAUKOWY WYDANIA POLSKIEGO

prof. dr hab. Janusz Andres

TŁUMACZENIE

Janusz Andres, Elżbieta Byrska-Maciejasz, Grzegorz Cebula, Marta Dembkowska, Elżbieta Dobrowolska, Edyta Drab, Bartosz Frączek,

Anna Jarosz, Piotr Kolęda, Paweł Krawczyk, Rafał Surmacz, Jurij Szymański, Grzegorz Zając

KOREKTA MERYTORYCZNA

Janusz Andres, Elżbieta Byrska-Maciejasz, Grzegorz Cebula, Marta Dembkowska, Bartosz Frączek, Paweł Krawczyk

ADIUSTACJA I KOREKTA WYDAWNICZA

Danuta Ambrożewicz

PROJEKT OKŁADKI

Polska Rada Resuscytacji wg plakatu V Międzynarodowego Kongresu Polskiej Rady Resuscytacji autorstwa Mieczysława Górowskiego

KOORDYNATOR STRONY www.prc.krakow.pl ORAZ WERSJI ELEKTRONICZNEJ Wytycznych resuscytacji 2010

Wiesław Pyrczak, prc@prc.krakow.pl

KOORDYNATOR KURSÓW

Tomasz Galewicz, kursy@prc.krakow.pl

ADRES DO KORESPONDENCJI

ADRES DO KORESPONDENCJI W POLSCE

ERC vzw

Polska Rada Resuscytacji

Drie Eikenstraat 661

ul. Radziwiłłowska 4, 31-026 Kraków

BE-2650 Edegem

tel. +48 12 446 69 71 fax +48 12 446 69 72

Belgium

biuro@prc.krakow.pl www.prc.krakow.pl

tel. +32 3 826 93 21 fax +32 3 826 93 23

info@erc.edu www.erc.edu

SKŁAD I PRZYGOTOWANIE DO DRUKU

FALL, ul. Garczyńskiego 2, 31-524 Kraków tel. +48 12 413 35 00; +48 12 294 15 28 fall@fall.pl www.fall.pl

Wykaz ważniejszych skrótów występujących w tekście

ABCDE Airway, Breathing, Circulation, Disability, Exposure dro-

gi oddechowe, oddychanie, krążenie, ocena neurologiczna,

ocena kliniczna

ACD-CPR Active Compression-Decompression – Cardiopulmonary Resus-

citation RKO za pomocą aktywnej kompresji i dekompre-

sji klatki piersiowej

ACS Acute Coronary Syndrome ostry zespół wieńcowy (OZW )

AED Automated External Deﬁ brillator automatyczny deﬁ bryla-

tor zewnętrzny

AF Atrial Fibrillation migotanie przedsionków

ALS Advanced Life Support Course for Providers Specjalistyczne

zabiegi resuscytacyjne u osób dorosłych (kurs certyﬁ kowany

przez ERC)

AMI Acute Myocardial Infarction ostry zawał mięśnia sercowego

ASA Acetylsalicylic Acid kwas acetylosalicylowy

AV N RT Atrio-Ventricular Nodal Re-entry Tachycardia częstoskurcz

nadkomorowy z węzła przedsionkowo-komorowego (re-en-

try)

AV RT Atrio-Ventricular Re-entry Tachycardia częstoskurcz nad-

komorowy (re-entry)

BLS Basic Life Support podstawowe zabiegi resuscytacyjne

BLS/AED Podstawowe zabiegi resuscytacyjne i automatyczna deﬁ bry-

lacja zewnętrzna (kurs certyﬁ kowany przez ERC)

IAC-CPR Interposed Abdominal Compression – Cardiopulmonary Re-

suscitation RKO za pomocą naprzemiennego uciskania

jamy brzusznej

ICD Implantable Cardioverter Deﬁ brillator wszczepialny kar-

diowerter-deﬁ brylator

ILCOR International Liaison Committee on Resuscitation Między-

narodowy Komitet Łącznikowy ds. Resuscytacji

ILS Immediate Life Support Natychmiastowa pomoc w sta-

nach zagrożenia życia (kurs certyﬁ kowany przez ERC )

im intramuscular domięśniowa droga podaży leków

io intraosseous doszpikowa droga podaży leków

IP Instructor Potential kandydat na instruktora ERC

ITD Impedance reshold Device zastawka oporowa

iv intravenous dożylna droga podaży leków

LBBB Left Bundle Branch Block blok lewej odnogi pęczka Hisa

LMA Laryngeal Mask Airway maska krtaniowa

LQTS Long QT Syndrome zespół wydłużonego QT

LT Laryngeal Tube rurka krtaniowa

MAS Meconium Aspiration Syndrome zespół aspiracji smółki

MET Medical Emergency Team zespół do stanów nagłych

MILS Manual In-Line Stabilisation ręczna stabilizacja w osi gło-

wy i szyi

NLS Newborn Life Support Zabiegi resuscytacyjne u noworodka

(kurs certyﬁ kowany przez ERC)

NLPZ niesteroidowe leki przeciwzapalne

NSTEMI Non-ST Elevation Myocardial Infarction zawał mięśnia

sercowego bez uniesienia odcinka ST

Bag-Mask-Ventilation wentylacja workiem samorozprę-

żalnym

BMV

Critical Care Outreach Team konsultacyjny zespół inten-

sywnej terapii

CCOT

COI

Conﬂ ict of Interests konﬂ ikt interesów

NTS

N on-technical Skills umiejętności pozatechniczne

CoSTR

Consensus on CPR Science with Treatment Recommendations

Konsensus w sprawie dowodów naukowych w resuscytacji

krążeniowo-oddechowej z rekomendacjami postępowania

NZK

nagłe zatrzymanie krążenia

ODD

O esophageal Detector Device detektor przełykowy

OIT

Oddział Intensywnej Terapii

CPB

Cardiopulmonary Bypass krążenie pozaustrojowe

OZW

ostry zespół wieńcowy

Percutaneous Coronary Intervention przezskórna inter-

wencja wieńcowa

CPR

Cardiopulmonary Resuscitation resuscytacja krążeniowo-

-oddechowa (RKO)

PCI

Chest Pain observation Unit oddział obserwacyjny pacjen-

tów z bólem w klatce piersiowej

P ulseless Electrical Activity aktywność elektryczna bez

tętna

CPU

PEA

CSN

centralny system nerwowy

PEEP

Positive End Expiratory Pressure dodatnie ciśnienie koń-

cowowydechowe

Compression Ventilation ratio stosunek liczby uciśnięć

klatki piersiowej ( C ) do liczby oddechów ratunkowych ( V )

PPCI

Primary PCI pierwotna PCI

DNAR

Do Not Attempt Resuscitation decyzja o niepodejmowaniu

resuscytacji

Pogotowie Ratunkowe

RKO

resuscytacja krążeniowo-oddechowa ( Cardiopulmonary Re-

suscitation – CPR)

Educator Candidate kandydat na edukatora ERC

Return of Spontaneous Circulation przywrócenie sponta-

nicznego krążenia krwi

ECLS

E xtracorporeal Life Support pozaustrojowe metody wspo-

magania układu krążenia

ROSC

Extracorporeal membrane oxygenation pozaustrojowe na-

tlenianie krwi

Rapid Response Team zespół szybkiego reagowania

ECMO

RRT

Reason, Story, Vital-signs, Plan przyczyna, historia, oznaki

życia, plan

RSVP

EIT

Education, Implementation and Team grupa robocza ds.

edukacji, implementacji i zespołów

SAD

Supraglottic Airway Device nadgłośniowe przyrządy do

udrażniania dróg oddechowych

EMC

Educator Master Class Europejski kurs dla edukatorów

(kurs certyﬁ kowany przez ERC)

SARS

Severe Acute Respiratory distress Syndrome ostry zespół

niewydolności oddechowej

EMS

Emergency Medical System system ratownictwa medycz-

nego (pogotowie ratunkowe)

Situation-Background-Assessment-Recommendation sytu-

acja, podstawowe dane, ocena, rekomendacje (system rapor-

towania stanu pacjenta)

SBAR

EMT

Emergency Medical Technician ratownik, technik medycz-

ny, paramedyk

European Paediatric Life Support Specjalistyczne zabiegi

resuscytacyjne u dzieci (kurs certyﬁ kowany przez ERC)

subcutaneous podskórna droga podaży leków

EPLS

Sudden Cardiac Death nagła śmierć sercowa

SCD

EPILS

European Paediatric Immediate Life Support Natychmia-

stowa pomoc w stanach zagrożenia życia u dzieci (kurs

certyﬁ kowany przez ERC)

SOR

S zpitalny Oddział Ratunkowy

syndrom poresuscytacyjny ( post-cardiac arrest syndrome )

STEMI

ST Elevation Myocardial Infarction zawał mięśnia serco-

wego z uniesieniem odcinka ST

ERC

European Resuscitation Council Europejska Rada Resuscytacji

Supra-Ventricular Tachycardia częstoskurcz nadkomo-

rowy

ETCO 2

end-tidal CO 2 końcowo-wydechowe stężenie dwutlenku

węgla

SVT

Unstable Angina Pectoris niestabilna choroba wieńcowa

EWS

Early Warning Score skala wczesnego ostrzegania

UAP

Foreign Body Airway Obstruction niedrożność dróg odde-

chowych spowodowana ciałem obcym

Ventricular Fibrillation migotanie komór

FBAO

Ventricular Tachykardia częstoskurcz komorowy

Generic Instructor Course Europejski kurs instruktorski

(certyﬁ kowany przez ERC)

GIC

VF/VT

migotanie komór lub częstoskurcz komorowy bez tętna

ZRM

Zespół Ratownictwa Medycznego