AstroNautilus.an08.pdf

- loty kosmiczne -

2003

AstroNautilus vol.8 Numer specjalny

Niniejszy numer zawiera podsumowanie roku 2003, wykonane pod k atem historii

załogowych i bezzałogowych lotów kosmicznych. Podzielony został na dwie zasadnicze

czesci. W pierwszej Waldemar Zwierzchlejski syntetycznie zestawia wszystkie start i

loty minionego roku. W czesci drugiej Andrzej Kotarba dokładnie charakteryzuje misje

wspomniane w czesci pierwszej - s a to głównie teksty jakie przez cały rok ukazywały sie

w dziale „Nowe misje satelitarne”, oczywiscie uaktualnione o wydarzenia jakie od czasu

publikacji zaszły w przebiegu opisywanych misji.

Podsumowanie roku

Waldemar Zwierzchlejski

Strona

Loty załogowe

Projekty zwi azane z obecnosci a człowieka na orbicie

Projekt ISS – loty zalogowe

Projekt ISS – loty transportowe

Projekt STS

Projekt Shenzhou

Sondy kosmiczne

Satelity naukowe

Satelity wojskowe

Satelity komunikacyjne

Cywilne satelity teledetekcyjne

Satelity technologiczne

Makiety

Satelita po satelicie

AndrzejKotarba

Internetowy dwumiesiêcznik popular-

nonaukowy poœwiêcony astronautyce

i badaniom Kosmosu

Strona

Stycze n

Coriolis, ICESat, Chips, STS 107, Sorce, Navstar 51, XSS 10

Vol. 8 ( 3/2004 )

Luty

Numer specjalny

Progress M-47, Intelsat-907

Marzec

Redakcja

Redaktor naczelny, sk³ad, grafika

DSCS 3A3, IGS 1A/1B, Navstar 52

Kwiecie n

Mołnia 1-92, Milstar 6, InSat 3A, Galaxy XII, AsiaSat 4, Kosmos 2397, Sojyz TMA-2, Galex

Andrzej Kotarba

Maj

andrzejkotarba poczta.onet.pl

GSat 2, Muses C (Hayabusa), HellasSat 2, Beidou 1C

Czerwiec

Redaguj¹

Micha³ Moroz

Mars Express, Kosmos 2398, AMC-9, Progress M1-10, Thuraya 2, MER A Spirit, Optus C1

BSat 2C, Mołnia 3-53, OrbView 3, XI-4, CUTE 1, DTUSat, AAU, QuakeSat, CanX-1, MOST

Mimosa, Monitor E

Lipiec

velo lexx.eu.org

Waldemar Zwierzchlejski

astro zeto.czest.pl

Magazyn jest dostêpny przede wszystkim

w internecie. Kolejne jak i poprzednie numery

mo¿na œci¹gn¹æ ze strony AN:

MER B Opportunity, Rainbow 1

Sierpie n

EchoStar-9/Telstar-13, Kosmos 2399, SciSat 1, Kosmos 2400, Kosmos 2401, SIRTF (Spitzer)

Progress M-48, DSCS 3B6

Wrzesie n

http://www.astronautilus.com

Jednak¿e, w szczególnych przypadkach, prze-

sy³amy zamówione numery poczt¹ (w formie

wydruku b¹dŸ na p³ycie CD).

Mentor 3, STSat 1, NigeriaSat 1, BilSat 1, UK-DMC, Łariec, Mozajec, Rubin 4, e-Bird 1

InSat 3E, SMART 1

Pazdziernik

Galaxy XIII, Shenzhou 5, IRS P6, Sojuz TMA-3, DSMP 5D3, CBres 1, Chuang Xin-1, Servis 1

Listopad

FSW 18 (Janbing 4), Zhongxing 20, Jamał 201, Jamał 202

Grudzie n

NOSS 3-2, Strieła - Gruzomaket, Kosmos 2402-2404, UFO F-11, Navstar 53, Amos 2

Ekspress AM 22, Double Star 1

vol.8 · 3/2004

Podsumowanie roku

Astronautyka w roku 2003 – podsumowanie

Waldemar Zwierzchlejski

Miniony rok był w astronautyce bardzo dramatyczny. Na pewno nie trzeba przypominac losu Columbii i jej siedmioosobowej załogi – to tragiczne lutowe

popołudnie utrwaliło si e w naszej pami eci na zawsze. Spróbuj e w tym artykule złozyc w całosc poszczególne elementy wszystkich programów kosmicznych,

realizowanych w ubiegłym roku.

Loty załogowe

W roku 2003 loty orbitalne z udziałem ludzi realizowano w ramach kilku programów krajowych i mi edzynarodowych. Do ich realizacji uzywano trzech

typów statków załogowych oraz ich bezzałogowych wersji, a takze modułowej stacji kosmicznej. Pocz atek roku powitała na orbicie jej szósta stała załoga

w trzyosobowym składzie – dowódca Kenneth Bowersox oraz inzynierowie pokładowi Donald Pettit i Nikołaj Budarin. Ten ostatni pełnił tez tytularn a, jak si e

wówczas wydawało, funkcj e dowódcy statku awaryjnego Sojuz TMA-1. 15 stycznia dwaj członkowie załogi wykonali jedyne zaplanowane dla tej załogi wyjscie

w otwart a przestrze n kosmiczn a (pierwotnie wraz z Bowersoxem miał wyjsc Budarin, ale podczas bada n poprzedzaj acych wyjscie nie spełnił ameryka nskich

kryteriów medycznych i został zamieniony przez Pettita). Celem wyjscia, trwaj acego 6 godzin i 51 minut było doko nczenie szeregu prac zwi azanych z

instalacj a kratownicy S1.

Nazajutrz po spacerze EVA, 16 stycznia o 15:39 z Kennedy Space Center wystartowała do swojego dwudziestego ósmego lotu Columbia. Celem

misji STS-107 było przeprowadzenie 82 eksperymentów z zakresu biologii, geoﬁzyki, ﬁzyki gazów i płynów, produkcji róznorodnych substancji w warunkach

niewazkosci oraz badanie nowych technologii z zakresu lotów załogowych (komunikacja, astronawigacja, systemy podtrzymywania zycia). Szesnastod-

niowa misja przebiegała w zasadzie bez zakłóce n i awarii, bowiem nikt nie brał na powaznie mozliwosci uszkodzenia osłony termicznej skrzydła orbitera,

jaka wydarzyła si e w 81 sekund po starcie. Wtedy to z górnej cz esci zewn etrznego zbiornika materiałów p ednych oderwał si e niewielki (15 na 40 na 50

centymetrów), waz acy około 1,2 kilograma płat jego piankowej izolacji cieplej. W chwil e pózniej wleciał on pomi edzy spodni a powierzchni e skrzydła a sam

zbiornik. Jedyna kamera, która zarejestrowała to zjawisko ukazała w chwil e pózniej obłoczek szcz atków, który pozostał z płata izolacji po uderzeniu w skrzydło.

Analiza zjawiska, dokonana w przeddzie n powrotu Columbii na Ziemi e doprowadziła do konkluzji, ze nic istotnego nie mogło si e stac. O tym, ze było zupełnie

inaczej, przekonalismy si e wszyscy 1 lutego. Kilkadziesi at sekund przed godzin a 14 utracono ł acznosc z załog a, której l adowanie na Przyl adku Canaveral

zaplanowane było zaledwie 16 minut pózniej. Niestety orbiter nigdy nie doleciał na Floryd e - kilkanascie sekund po godzinie 14 rozpadł si e na fragmenty

i spłon ał nad Teksasem, na Ziemi e dotarło jedynie około 40 ton szcz atków jego konstrukcji i siedmioosobowej załogi. W katastroﬁe zgin eli: dowódca Rick

Husband, pilot William McCool, czworo specjalistów misji – David Brown, Kalpana Chawla, Michael Anderson, Laurel Clark oraz specjalista ładunku z Izraela

Ilan Ramon. Powi ekszyli oni ł aczn a liczb e osób, który poniosły smierc podczas realizacji lotu kosmicznego do 18.

Bezposrednim nast epstwem katastrofy była nie tylko utrata jednej czwartej ﬂoty wahadłowców (pozostały Discovery, Atlantis i Endeavour). Natychmiast

zrodziło si e pytanie – co dalej z rozbudow a, czy eksploatacj a ISS? Czy Rosjanie sami podołaj a z zaopatrzeniem stacji w niezb edne srodki? Pojawiły si e nawet

głosy, by zaniechac dalszej eksploatacji i rozbudowy ISS. Niemniej jednak w krótkim czasie wypracowano porozumienie, które pozwoliło na dalsze, chociaz

znacznie okrojone, wykorzystywanie stacji do prowadzenia bada n naukowych. Podstawowe zmiany dotyczyły: obnizenia stałej załogi z 3 do 2 osób (głównie

z powodu niedostatecznych zapasów wody pitnej na pokładzie ISS), zwi ekszenia ilosci lotów bezzałogowych transportowców Progress i transportu stałych

załóg na szesciomiesi eczne loty przy pomocy statków Sojuz, zamiast wahadłowców. Wszystkie te zmiany b ed a dotyczyc okresu az do wznowienia lotów

wahadłowców, co spodziewane jest nie wczesniej niz we wrzesniu 2004 roku, choc terminem bardziej realistycznym wydaje si e byc raczej pierwszy kwartał

roku 2005.

Ze wzgl edu na koniecznosc dokonania kilku pilnych prac na powierzchni stacji, których wykonaniem miała si e zaj ac załoga misji STS-114 (jej start

zaplanowano na marzec), Bowersox i Pettit ponownie wyszli w przestrze n w dniu 8 kwietnia - ich pobyt trwał 6 godzin i 26 minut. Zgodnie z nowymi

ustaleniami 26 kwietnia z Bajkonuru wystartowała na pokładzie Sojuza TMA-2 nowa, dwuosobowa załoga. Stanowili j a dowódca Jurij Malenczenko i inzynier

pokładowy Edward Lu. Po poł aczeniu ze stacj a zmienili oni załog e szóst a, która w dniu 4 maja powróciła na Ziemi e. Dowódc a powracaj acej załogi został

Budarin. Wydarzenie to – a przypomnijmy, ze było to pierwsze l adowanie od czasu katastrofy Columbii – równiez wywołało popłoch w Centrum Kierowania

Lotami. Było to pierwsze l adowanie zmodernizowanego, znacznie bardziej skomputeryzowanego Sojuza. W wyniku mało prawdopodobnego przypadku

jednoczesnego zejscia si e dwóch sygnałów (ach, ten Murphy...) doszło do l adowania w trybie balistycznym, o czym załoga... zapomniała poinformowac

Ziemi e. Przyziemienie miało miejsce 460 kilometrów przed zaplanowanym rejonem, a poniewaz uszkodzeniu uległa tez antena UHF, to urwał si e tez kontakt

z grup a poszukiwawcz a. Załoga o własnych siłach opusciła l adownik i nawi azała ł acznosc przy pomocy radiostacji awaryjnej. Nieco wczesniej została

zlokalizowana przez samolot oddziału ewakuacji. Niemniej jednak przez ponad dwie godziny swiat ponownie wstrzymał oddech - obawiano si e najgorszego.

Półroczny pobyt załogi siódmej na orbicie przebiegał głównie pod znakiem obsługi stacji oraz wykonywania znacznie ograniczonych bada n naukowych.

AstroNautilus

www.astronautilus.com

vol.8 · 3/2004

Jedynym „fajerwerkiem” było zawarcie przez dowódc e... slubu. Stało si e to w dniu 10 sierpnia, a wybrank a była obywatelka USA pochodzenia rosyjskiego,

Jekaterina Dmitriewa. Załoga siódma przebywała samotnie na stacji az do pazdziernika, kiedy to została zmieniona przez załog e ósm a. Ta przybyła na ISS

na pokładzie Sojuza TMA-3, a w jej składzie byli dowódca Michael Foale i inzynier pokładowy Aleksandr Kaleri. Prócz tego towarzyszył im Hiszpan Pedro

Duque z ESA, jednak powrócił on na Ziemi e po dziesi eciu dniach wraz z poprzednia załog a. Obecni mieszka ncy ISS swi etowali w jej wn etrzu nadejscie

Nowego Roku, gdyz pozostan a na niej az do ko nca maja 2004 roku.

Na co najmniej dwa lata został zamrozony plan rozbudowy stacji. W samym tylko 2003 roku miało si e odbyc kilka lotów wahadłowca, który w swej

ładowni miał dostarczyc nie tylko zaopatrzenie, ale i kluczowe dla rozbudowy systemu energetycznego elementy stacji. Konkretnie chodziło o kolejne cztery

fragmenty kratownicy, na której miały byc zamontowane m. in. kolejne panele baterii słonecznych. Niestety, przez cały rok stacja pozostawała w swej

dotychczasowej konﬁguracji. W jej skład wchodziły moduły hermetyczne Zarja, Zwiezda, Unity i Destiny, sluzy Quest i Pirs, kratownice (ITS) Z1, P6, S0, S1 i

P1, panele baterii słonecznych PV oraz statek awaryjny Sojuz TMA i statek transportowy z rodziny Progress M lub M1.

Kilka dni przed startem załogi ósmej uwag e całego swiata przykuł pierwszy załogowy lot kosmiczny przedstawiciela Chin. Trwaj acy niecał a dob e lot

Yang Liweia był ukoronowaniem rozpocz etego w 1996 roku programu. Po czterech próbnych lotach bezzałogowych, z których ostatni zako nczył si e powrotem

l adownika pi atego stycznia 2003, Chiny stan eły w jednym szeregu wsród pozostałych mocarstw kosmicznych. Oczywiscie jest im jeszcze dosc daleko do

Rosji, a zwłaszcza USA – niemniej fakt pozostaje faktem.

Projekt ISS – loty załogowe

Nazwa statku

Start / powrót

Czas lotu statku

czas lotu załogi

Skład załogi

cel lotu i uwagi

miejsce startu

rakieta nosna

Sojuz TMA-1

30.10.2002

04.05.2003

185:22:53:14

161:01:14:38

N. Budarin (RUS)

K. Bowersox (USA)

D. Pettit (USA)

powrót załogi 6. ISS

Bajkonur LC1

Sojuz-FG

Sojuz TMA-2

26.04.2003

28.10.2003

184:22:46:28

J. Malenczenko (RUS)

E. Lu (USA)

start załogi 7. ISS

Bajkonur LC1

Sojuz-FG

Sojuz TMA-3

18.10.2003

(29.04.2004)

(194 dni)

A. Kaleri (RUS)

M. Foale (USA)

P. Duque (E)*

start 8. załogi ISS

Bajkonur LC1

Sojuz-FG

9:21:02:17 *

* Pedro Duque powrócił na Ziemi e wraz z załog a 7. w Sojuzie TMA-2.

Projekt ISS – loty transportowe

Nazwa statku

Start / powrót

Czas lotu statku

czas lotu załogi

Skład załogi

cel lotu i uwagi

miejsce startu

rakieta nosna

Progress M-47

02.02.2003

28.08.2003

208 dni

–

transportowy do ISS

Bajkonur LC1

Sojuz-U

Progress M1-10

08.06.2003

03.10.2003

117 dni

–

transportowy do ISS

Bajkonur LC1

Sojuz-U

Progress M-48

29.08.2003

28.01.2004

153 dni

–

transportowy do ISS

Bajkonur LC1

Sojuz-U

AstroNautilus

www.astronautilus.com

vol.8 · 3/2004

Projekt STS

Nazwa statku

Start / powrót

Czas lotu statku

czas lotu załogi

Skład załogi

cel lotu i uwagi

miejsce startu

rakieta nosna

STS-107

16.01.2003

01.02.2003

15:22:21:23

R. Husband (USA)

W. McCool (USA)

D. Brown (USA)

K. Chawla (USA)

M. Anderson (USA)

L. Clark (USA)

I. Ramon (Izrael)

misja naukowa

KSC 39A

Columbia F-28

katastrofa podczas

powrotu na Ziemi e

Projekt Shenzhou

Nazwa statku

Start / powrót

Czas lotu statku

czas lotu załogi

Skład załogi

cel lotu i uwagi

miejsce startu

rakieta nosna

Shenzhou 4

29.12.2002

05.01.2003

6:18:36

–

lot testowy statku załogo-

wego

Jiuquan

CZ-2F

Shenzhou 5

15.10.2003

15:10.2003

0:21:22:45

Y. Liwei (Chiny)

pierwszy lot załogowy

ChRL

Jiuquan

CZ-2F

Sondy kosmiczne

W roku 2003 rozpoczeto szesc nowych misji - cztery z nich maj a na celu badanie powierzchni Marsa, jedna ma badac

z orbity Ksiezyc, a jedna ma przywiezc próbke gruntu planetoidy. Trzy dawne misje zostały zako nczone, szesc sond nadal

realizowało swoje badania, a kolejne trzy pod azały ku swemu celowi. Prócz tego start sondy kometarnej Rosetta został

przełozony z 13.01.2003 na przełom lutego i marca 2004. Zmieniony tez został cel - zamiast do komety Wirtanen sonda

poleci do komety Czuriumow-Gierasimienko.

Ponizsze tabele przedstawiaj a zestawienie poszczególnych sond.

Misje zako nczone w roku 2003

Nazwa sondy

Start / koniec pracy

Cel misji

Uwagi

Pioneer-10

03.03.1972 / 22.01.2003

Jowisz, przestrze n mi edzyplanetarna

sukces

Galileo

18.10.1989 / 21.09.2003

orbita Jowisza, próbnik atmosfery

sukces

Nozomi

03.07.1998 / 14.12.2003

orbita Marsa

awaria zasilania, ﬁasko misji

Misje rozpocz ete przed 2003 rokiem które zd azaj a do celu:

Nazwa sondy

Start / koniec pracy

Cel misji

Osi agni ecie celu

Cassini

Huygens

15.10.1997

orbita Saturna

l adowanie na Tytanie

01.07.2004

14.01.2005

Stardust

07.02.1999

próbnik komety Wild 2 i materii mi edzyplane-

tarnej

02.01.2004

AstroNautilus

www.astronautilus.com

vol.8 · 3/2004

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: