dydaktyka odpowiedzi do zagadnień na egzamin dr w.dąbek.doc

1.       Przedmiot i zadania dydaktyki

Przedmiot dydaktyki – proces nauczania i uczenia się, lub proces kształcenia i samokształcenia. Dydaktyka jest nauką teoretyczną-diagnostyczną i prognostyczną oraz praktyczną(stosujemy zadania instrumentalno-techniczne). A więc odpowiada na pytania, jak to rozwiązać. Dzieli się na ogólną(problemy wspólne  i podstawowe dla nauczania) i szczegółowe(Problemy poszczególnych przedmiotów)czyli metodyki.

Zadania dydaktyki – dydaktyka jako nauka wykrywa i wyjaśnia określone zależności między pewnymi czynnościami, treściami, metodami formami, środkami oraz warunkami pracy uczniów i nauczycieli.

2.       Jak rozumiesz pojęcia: kształcenie, nauczaniem uczenie się, samokształcenie ?

A.      kształcenie:

~         to nauczanie i uczenie się

~         jest organizowane w instytucjach wyższych np.: studia

~         jest to działanie planowe, wielostronne, ukierunkowane na realizację określonych celów i wymagające  systematycznego i długotrwałego wysiłku

~         rezultatem kształcenia jest wykształcenie, które odnosi się do całej osobowości

B.      nauczanie:

~         może być domowe lub zinstytucjonalizowane

~         jest systematyczne, planowe, bezpośrednie kierowane procesem uczenia się

~         jest organizowane przez szkołę

~         powinno być organizowane aby uczenie się pod kierunkiem nauczyciela było aktywne

~         jest to samodzielne dochodzenie do wiedzy i umiejętności

C.      uczenie się:

~         planowy, zamierzony, złożony proces, którego siłą napędową są motywy uczenia się a rezultatem wiadomości, umiejętności, nawyki

~         opiera się na bezpośrednim poznaniu lub doświadczeniu w toku którego powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają modyfikacji zachowania wcześniej nabyte

~         uczenie się wymaga aktywności jednostki

~         może przybrać różne formy: indywidualne, grupowe, zbiorowe

~         rezultatem uczenia się są umiejętności, wiadomości, postawy

D.      samokształcenie:

~         kształcenie bez udziału instytucji

~         nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej

3.       Dydaktyka herbartowska (tradycyjna)

¨       nauczyciel jest aktywny, układa pytania i zadania

¨       nauczyciel decyduje

¨       najważniejszy cel to wychowanie silnego człowieka

¨       występują kary a także dyscyplina(jeżeli uczeń się nie podporządkował to był karany)

¨       jest to dydaktyka pamięci

¨      przedmioty humanistyczna

¨      ważna jest wiedza

4.       Dydaktyka deweyowska (progresywistyczna)

§        aktywny jest uczeń

§        jest to dydaktyka myślenia

§        dominuje wiedza użyteczna tzn potrzebna w życiu

§        zadawanie prac problemowych

§        ważne są umiejętności

Etapy myślenia wg John’a Dewey`a (rozwiązywanie problemów):

¨       odczucie trudności

¨       określenie, nazwanie trudności

¨       wyszukiwanie pomysłu rozwiązania

¨       formułowanie hipotezy

¨       rozwiązywanie problemu

5.       Tendencje przemian w dydaktyce współczesnej

Ø       jest różnorodność jeżeli chodzi o wybór szkoły

Ø       dydaktykę współczesną łączy się z wartościami

Ø       globalne traktowanie człowieka jako całej osobowości

Ø       odchodzi się od dydaktyki technicznej na rzecz podmiotowości, szacunku

6.       Wartości a cele edukacyjne

Źródło celów kształcenia

Cele wywodzą się z system wartości

Wartości - to co jest dla nas ważne, to co kieruje naszym życiem.

Aksjologia – subdyscyplina zajmująca się wartościami (co jest dla nas ważne?).

Dla dydaktyki ważne, cenne są te wartości, które służą prawidłowemu rozwojowi życia. Te, z których są wyprowadzone cele kształcenia (uczenia się i nauczania)

Dla rozwoju człowieka cenna są takie wartości jak:

a)       dobro- należy odróżnić dobro od zła, dobro kształci wolę dziecka.

b)       Piękno - (moralne, duszy), prawidłowy rozwój emocjonalny jest wtedy kiedy dziecko jest otoczone „pięknem”. Człowiek jest wrażliwy na piękno, szlachetny.

c)       Prawda- kształci, doskonali intelekt, człowiek dąży do prawdy.

d)       Wykształcenie

e)       Duchowość człowieka

Są to wartości  uniwersalne, takie które przetrwały wiele lat, to te, którymi powinniśmy się kierować  ustalając cele nauczania.

Wartości i przekonania człowieka stanowią jego ideały.

Cele nauczania- dotyczą uczniów i opisują zmiany jakie chcemy w nich uzyskać charakteryzując stan końcowy.

Cele nauczania określa się w dydaktyce jako zamierzone wartości uczniów. W skład tych właściwości wchodzą wiadomości, umiejętności, nawyki, postawy. To zamierzony wynik nauczania.

Rodzaje celów:

A.      Ogólne:

v      wskazują kierunki dążeń pedagogicznych (kształtowanie dumy narodowej, szacunku dla ludzi starszych)

v      jest to wychowanie w kierunku pomocy

B.      Operacyjne:

v      -są bardziej sprecyzowane

v      -stanowią dokładny opis wyników, które maja być uzyskane

v      -są formułowane jako zamierzone osiągnięcia

v      -cel ogólny rozkładany jest na cel operacyjny

v      -cele operacyjne są łatwe do osiągnięcia

Dlaczego operacjonalizujemy cele ogólne?

~         -dlatego, że łatwo je sprawdzić

~         -dlatego, że łączą cele z materiałem nauczania

Klasyfikacja celów nauczania (wyróżniamy 2 ujęcia):

I.        Ujęcie tradycyjne- przedstawia się charakterystykę jednego lub więcej celów nie stosując żadnej klasyfikacji(np. szkoła herbartowska)

II.      Ujęcie opisowe- W. Okoń wyróżnia dwie strony:

v      rzeczową:

a)       są to wiadomości, umiejętności, nawyki

b)       to przede wszystkim poznawanie świata w społeczeństwie, technice, sztuce

c)       to przygotowanie uczniów do działalności praktycznej

d)       to kształtowanie u uczniów nawykowych przekonań i poglądów

v      osobowościową:

a)       to poznawanie samego siebie, rozwijanie sprawności umysłowych, zdolności poznawczych(myślenie, wyobraźnię, pamięć, uwagę, zdolności obserwacyjne)

b)       to kształtowanie potrzeb, motywacji, zainteresowań, zamiłowań

c)       to wdrażanie do samoedukacji (samokształcenia)

d)       to potrzeby duchowe, intelektualne

e)       to rozwijanie motywacji

7.       Na czym polega opcjonalizacja celów nauczania? Przedstaw na dowolnym przykładzie.

OPERACJONALIZACJA- to zamiana celów ogólnych na cele operacyjne. W toku operacjonalizacji cele ogólne ulegają następującym zmianom:

1.Cele są jasno sprecyzowane (tzn. pozbawione luźnych wyrażeń)

2.Cele są konkretne (potrafię coś zrobić, wyliczyć)

3.Cele są uszczegółowione

4.Cele są upodmiotowane (tzn. dotyczą konkretnego dziecka)

Dlaczego operacjonalizujemy cele ogólne?

-dlatego, że łatwo je sprawdzić

-dlatego, że łączą cele z materiałem nauczania

8.       Omów taksonomię nauczania ABC B. Nirmierki.

Zaproponowana przez B. Niemierkę taksonomia obejmuje dwa poziomy i cztery kategorie.