METODY POBIERANIA PRÓBEK DO CELÓW URZĘDOWEJ KONTROLI.pdf

ZAŁĄCZNIK Nr 5

METODY POBIERANIA PRÓBEK DO CELÓW URZĘDOWEJ KONTROLI

ZAWARTOŚCI CYNY W ŚRODKACH SPOŻYWCZYCH W OPAKOWANIACH

METALOWYCH ORAZ PRZYGOTOWYWANIE PRÓBEK I KRYTERIA WYBORU

METOD ANALITYCZNYCH STOSOWANYCH DO OZNACZANIA ZAWARTOŚCI

CYNY

I. METODY POBIERANIA PRÓBEK DO CELÓW URZĘDOWEJ KONTROLI

ZAWARTOŚCI CYNY W ŚRODKACH SPOŻYWCZYCH W OPAKOWANIACH

METALOWYCH

1. Cel i zakres

Próbki przeznaczone do urzędowej kontroli zawartości cyny w środkach spożywczych w

opakowaniach metalowych powinny być pobierane zgodnie z opisanymi poniżej zasadami.

Otrzymane w ten sposób próbki zbiorcze uważa się za reprezentatywne dla partii. Ocena

zgodności partii powinna być dokonana przez porównanie wyników uzyskanych dla

zbadanych próbek laboratoryjnych z maksymalnymi dopuszczalnymi poziomami przyjętymi

w rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 242/2004 z dnia 12 lutego 2004 r. zmieniającym

rozporządzenie (WE) nr 466/2001 w odniesieniu do cyny nieorganicznej w żywności.

2. Definicje

Partia: możliwa do zidentyfikowania ilość środka spożywczego, dostarczona w jednym

terminie, dla której urzędowo stwierdzono, że posiada te same wspólne cechy

jak: pochodzenie, odmiana, rodzaj opakowania, jednostka pakująca, dostawca i

oznakowanie.

Podpartia: część partii wskazana w celu zastosowania metody pobierania próbek na tej

wydzielonej części. Każda część partii musi być fizycznie wyodrębniona i

możliwa do zidentyfikowania.

Próbka pierwotna: ilość materiału pobrana z jednego miejsca partii lub podpartii.

Próbka zbiorcza : próbka otrzymana przez połączenie wszystkich próbek pierwotnych

pobranych z partii lub podpartii.

Próbka laboratoryjna: próbka przeznaczona dla laboratorium.

3. Postanowienia ogólne

3.1. Personel

Próbki powinny być pobierane przez upoważniony i wykwalifikowany personel.

3.2. Materiał

Z każdej partii, podlegającej badaniu, należy pobrać odrębne próbki.

3.3. Wymagane środki ostrożności

W trakcie pobierania próbek i przygotowywania próbek laboratoryjnych należy podjąć

środki ostrożności zapobiegające wszelkim zmianom, które mogą mieć wpływ na

zawartość cyny, niekorzystnie oddziaływać na wynik oznaczenia analitycznego lub

spowodować, że próbki zbiorcze nie będą reprezentatywne.

3.4. Próbki pierwotne

W miarę możliwości próbki pierwotne powinny być pobierane z różnych miejsc partii

lub podpartii. Odstępstwo od tej zasady należy odnotować w protokole.

3.5. Przygotowaniepróbkizbiorczej

Próbka zbiorcza powstaje przez połączenie i dokładne wymieszanie wszystkich próbek

pierwotnych. Jest homogenizowana w laboratorium.

3.6. Kontrpróbki

Kontrpróbki służące do sprawdzenia zgodności z przepisami, dla potrzeb obrotu

handlowego i arbitrażu wyodrębnia się z ujednorodnionej próbki zbiorczej, jeżeli nie

koliduje to z przepisami państw członkowskich w zakresie pobierania próbek.

3.7. Pakowanie i transport próbek

Każdą próbkę należy umieścić w czystym pojemniku wykonanym z chemicznie

obojętnego materiału, zapewniającym odpowiednią ochronę przed zanieczyszczeniem

oraz przed uszkodzeniem w czasie transportu. Należy podjąć wszelkie niezbędne

środki ostrożności w celu uniknięcia zmian w składzie próbek, jakie mogłyby wystąpić

podczas transportu lub przechowywania.

3.8. Pieczętowanie i etykietowanie próbek

Każdą próbkę przeznaczoną do urzędowej kontroli zamyka się i pieczętuje w miejscu

pobrania próbek oraz etykietuje w sposób umożliwiający jej identyfikację zgodnie z

obowiązującymi przepisami. Dla każdej pobranej próbki zbiorczej sporządza się

protokół umożliwiający jednoznaczną identyfikację każdej partii, w którym podaje się

datę oraz miejsce pobrania próbek wraz ze wszystkimi informacjami, istotnymi dla

wykonania analizy.

4. Planypobieraniapróbek

Zastosowana metoda pobierania próbek powinna gwarantować, że próbka zbiorcza jest

reprezentatywna dla kontrolowanej partii.

4.1. Liczbapróbekpierwotnych

Minimalna liczba próbek pierwotnych, które należy pobrać z danej partii, powinna być

zgodna z tabelą 1. Próbki pierwotne pobrane z każdej puszki powinny mieć zbliżoną

masę i dawać w sumie próbkę zbiorczą (zgodnie z pkt 3.5).

Tabela 1

Liczba puszek (próbek pierwotnych), które należy pobrać w celu utworzenia próbki zbiorczej

Liczba puszek - w partii lub podpartii

Liczba puszek, które należy pobrać

1-25

co najmniej 1 puszkę

26-100

co najmniej 2 puszki

> 100

5 puszek

Uwaga:

maksymalne dopuszczalne poziomy odnoszą się do zawartości każdego opakowania, ale w celu

ułatwienia badania niezbędne jest stosowanie próbek zbiorczych. Jeżeli wynik oznaczenia zawartości

cyny w próbce zbiorczej jest niższy, ale bliski maksymalnej dopuszczalnej zawartości i jeżeli istnieje

obawa, że w poszczególnych opakowaniach poziom ten może być przekroczony, może być konieczne

przeprowadzenie dalszych badań.

4.2. Pobieranie próbek z obrotu

Pobieranie próbek środków spożywczych znajdujących się w obrocie powinno być

zgodne, o ile to możliwe, z powyższymi zasadami. Jeżeli nie jest to możliwe, mogą

zostać zastosowane inne obowiązujące procedury pobierania próbek z obrotu

handlowego, pod warunkiem, że zapewniają one reprezentatywność próbek dla

badanej partii.

5. Zgodność partii lub podpartii ze specyfikacją

Laboratorium kontrolne bada próbkę laboratoryjną pobraną w celu sprawdzenia zgodności z

przepisami, wykonując co najmniej dwie niezależne analizy i obliczając średnią z

uzyskanych wyników.

Partia lub podpartia zostaje przyjęta, jeżeli średnia wartość uzyskanych wyników nie

przekracza odpowiedniego maksymalnego dopuszczalnego poziomu określonego w

rozporządzeniu nr 466/2001, biorąc pod uwagę niepewność wyniku i poprawkę na odzysk.

Partia lub podpartia jest niezgodna z wymaganiami (określonymi w rozporządzeniu nr

466/2001), jeżeli średnia wartość uzyskanych wyników bez wątpienia przekracza

odpowiedni maksymalny dopuszczalny poziom zanieczyszczenia, przy uwzględnieniu

niepewności wyniku i poprawki na odzysk.

II. PRZYGOTOWYWANIE PRÓBEK I KRYTERIA WYBORU METOD

ANALITYCZNYCH STOSOWANYCH DO OZNACZANIA ZAWARTOŚCI CYNY W

ŚRODKACH SPOŻYWCZYCH W OPAKOWANIACH METALOWYCH

1. Środki ostrożności i ogólne wymagania dotyczące cyny

Podstawowym wymaganiem jest uzyskanie reprezentatywnej i jednorodnej próbki

laboratoryjnej bez wprowadzenia wtórnych zanieczyszczeń.

Analityk powinien zapewnić, że próbki nie zostaną zanieczyszczone podczas ich

przygotowywania do analizy. Gdziekolwiek to możliwe, urządzenia kontaktujące się z

próbką powinny być wykonane z materiałów obojętnych, np. tworzyw sztucznych takich jak

polipropylen, PTFE i in., i powinny zostać umyte w kwasie w celu zminimalizowania ryzyka

zanieczyszczenia. Ostrza tnące mogą być wykonane ze stali nierdzewnej wysokiej jakości.

Wszystkie próbki otrzymane przez laboratorium zostają użyte do przygotowania materiału

badanego. Jedynie bardzo dokładnie ujednorodnione próbki dają reprezentatywne wyniki.

Istnieje wiele odpowiednich specjalnych procedur przygotowania próbek, które mogą zostać

zastosowane. Za zadowalające uznano procedury opisane w normie PN-EN 13804:2003

Artykuły żywnościowe. Oznaczanie pierwiastków śladowych. Kryteria sprawności, zasady

ogólne i przygotowywanie próbek, ale inne mogą być równie odpowiednie.

2. Postępowanie z otrzymaną próbką w laboratorium

Całkowitą próbkę zbiorczą należy dokładnie zmielić (jeżeli jest to wskazane) oraz dokładnie

wymieszać, stosując sprawdzoną procedurę, prowadzącą do pełnego ujednorodnienia.

3. Wydzieleniekontrpróbek

Kontrpróbki służące do sprawdzenia zgodności z przepisami, dla potrzeb obrotu handlowego

i arbitrażu należy pobrać z ujednorodnionej próbki zbiorczej, jeżeli nie koliduje to z

przepisami państw członkowskich w zakresie pobierania próbek.

4. Metody analiz stosowane przez laboratorium i wymagania dotyczące ich kontroli w

laboratorium

s r , gdzie x

jest średnią z wyników uzyskanych przez wszystkie laboratoria dla

wszystkich próbek;

R - odtwarzalność; wartość, której z prawdopodobieństwem 95 % nie przekracza

wartość bezwzględna różnicy między dwoma pojedynczymi wynikami

badania otrzymanymi w spełnionych warunkach odtwarzalności (tj. dla

identycznego materiału, tą samą metodą, otrzymane w różnych

laboratoriach, przez różnych wykonawców, przy użyciu różnego

wyposażenia, w dłuższym przedziale czasu), R = 2,8 x s R ;

s R - odchylenie standardowe, obliczane na podstawie wyników badania

uzyskanych w spełnionych warunkach odtwarzalności;

RSD R - względne odchylenie standardowe odtwarzalności, obliczone na podstawie

wyników otrzymanych w warunkach odtwarzalności ( )

100

]

s r ;

HORRAT r - współczynnik HORRAT dla powtarzalności; uzyskane RSD r podzielone

przez wartość RSD r oszacowaną na podstawie równania Horwitza przy

założeniu, że r = 0,66R;

HORRAT R - współczynnik HORRAT dla odtwarzalności; uzyskane RSD R podzielone

przez wartość RSD R oszacowaną na podstawie równania Horwitza;

U - niepewność rozszerzona, wyznaczana przy zastosowaniu współczynnika

rozszerzenia k = 2, dla poziomu ufności około 95 %.

4.2. Wymagania ogólne

Metody analizy stosowane do celów kontroli żywności muszą być zgodne z

wymaganiami określonymi w pkt 1 i 2 załącznika nr III do rozporządzenia (WE) nr

882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie

kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem

paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu

zwierząt (Dz. Urz. UE L 191 z 30.04.2004, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie

specjalne, Rozdz. 3, t. 45, str. 200).

4.3. Wymagania szczegółowe

Na poziomie Wspólnoty nie zalecono dotąd określonych metod oznaczania zawartości

cyny w środkach spożywczych w opakowaniach metalowych. Laboratoria mogą

stosować każdą metodę zwalidowaną, pod warunkiem, że spełnia ona kryteria wyboru

podane w tabeli 2. Walidacja powinna (o ile to możliwe) obejmować analizę

certyfikowanego materiału odniesienia.

100

]

[

4.1. Definicje

Poniżej podano szereg najczęściej używanych definicji, które powinno stosować

laboratorium:

r - powtarzalność, wartość, której z prawdopodobieństwem 95 % nie przekracza

wartość bezwzględna różnicy między dwoma pojedynczymi wynikami

badania otrzymanymi w spełnionych warunkach powtarzalności (tj. ta sama

próbka, ta sama metoda, to samo laboratorium, ten sam wykonawca, przy

użyciu tego samego wyposażenia, w krótkich odstępach czasu), r = 2,8 x s r ;

s r - odchylenie standardowe, obliczane na podstawie wyników badania

otrzymanych w spełnionych warunkach powtarzalności;

RSD r - względne odchylenie standardowe powtarzalności, obliczone na podstawie

wyników otrzymanych w warunkach powtarzalności ( )

[

Tabela 2

Kryteria wyboru dla metod analizy cyny

Parametr charakterystyki

Wartość/Uwagi

Zakres stosowania

Środki spożywcze wymienione w rozporządzeniu Komisji

(WE) Nr 242/2004 z dnia 12 lutego 2004 r. zmieniającym

rozporządzenie (WE) nr 466/2001 w odniesieniu do cyny

nieorganicznej w żywności

Granica wykrywalności

Nie więcej niż 5 mg/kg

Granica oznaczalności

Nie więcej niż 10 mg/kg

Precyzja

Wartości HORRAT r lub HORRAT R , uzyskane w

międzylaboratoryjnych badaniach porównawczych w celu

walidacji, powinny być poniżej 1,5

Odzysk %

80 - 105 (jak określono w międzylaboratoryjnych badaniach

porównawczych)

Specyficzność

Metoda wolna od interferencji matrycy i interferencji

spektralnych

4.3.1. Kryteria wyboru - niepewność

Podejście uwzględniające niepewność wyniku może być również zastosowane

do oszacowania, czy dana metoda analizy jest odpowiednia do stosowania w

laboratorium. Metoda stosowana w laboratorium powinna umożliwić

otrzymywanie wyników mieszczących się w zakresie maksymalnej

niepewności standardowej.

Maksymalną niepewność standardową można obliczyć, stosując następujący

wzór:

U f

[

( ) ( ) ]

gdzie:

Uf - maksymalna niepewność standardowa,

LOD - granica wykrywalności metody,

C -

stężenie.

LOD

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: