Biomedyczne podstawy rozwoju – 27.02.2013 r. WYKŁAD 2
Czynniki determinujące rozwój w okresie prenatalnym (poza genetycznymi)
· właściwości śródmacicznego środowiska matki i jej metabolizm np. palenie papierosów, przez ciężarną lub spożywanie alkoholu przez ciężarną
· wiek rodziców
· kolejność ciąży
· gra hormonalna ( hormony płciowe i tarczycy decydują o prawidłowości wielu procesów)
Czynniki egzogenne:
o wpływy biogeograficzne (klimat, zasoby wodno-mineralne, fauna, flora)
o wpływy społeczno – ekonomiczne (modyfikatory kulturowe: wykształcenie, kultura rodziców, bodźce emocjonalne, żywienie, nawyki pro – i anty społeczne, tradycje, zwyczaje środowiskowe)
O dynamice wzrastania najbardziej decyduje żywienie !!
Podsumowanie: Przebieg rozwoju dziecka określają trzy mechanizmy:
u determinacji (czynniki genetyczne)
u stymulacji (hormonalny)
u modyfikacji (środowisko)
Ostatecznym wyrazem adaptabilności jest przede wszystkim sprawność funkcjonalna organizmu a nie tylko wielkości i wymiary ciała.
ETAPY ROZWOJU CZŁOWIEKA:
W pediatrii występuje następujący podział:
- Okres wewnątrzłonowy (śródmaciczny, prenatalny), który wynosi ok. 280 dni i dzieli się na:
§ fazę zarodkową (do 8 tygodnia)
§ fazę płodową od. 8 tygodnia do końca ciąży (38 – 42 tydzień ciąży)
- Okres zewnątrzłonowy ( postnatalny):
§ okres noworodkowy (do 28 dnia życia)
§ niemowlęcy – do ukończenia pierwszego roku życia
§ wczesnego dzieciństwa – 2 – 3 r.ż
§ okres przedszkolny – od 4 do 6 r.ż
§ okres młodszego wieku szkolnego od 7 do 10/12 r.ż ( do wystąpienia pierwszych objawów dojrzewania płciowego)
§ dojrzewania płciowego: u dziewcząt ok.10-15 r,ż
u chłopców ok. 12-17 r.ż
§ okres młodzieńcy od ok. 20-25 r.ż
§ okres dorosłości – do ok. 50 roku życia
§ okres starzenia się i starości – od ok. 50 roku życia
OKRES PRENATALNY:
Czas najszybszego tempa rozwoju w ontogenezie – szczególnie pierwsze 22 tygodnie życia.
Zapłodniona komórka jajowa waży ok. 0,005 mg
Noworodek waży ok. 3,5 kg
Zapotrzebowanie kaloryczne płodu wynosi ok. 100kcal/kg/24h
Zapotrzebowanie energetyczne matki w ciąży wzrasta o 300 kcal
Czynniki wzrostu płodu:
v Somatomedyny płodowe ( IGF1 IGF2)
v Płodowe hormony tarczycy ( T4, T3 oraz TSH, TRH – niezbędne do rozwoju tarczycy)
v Hormony przysadki (hGH)
v Nadnerczowy czynniki wzrostu (NGF)
v Epidermalny czynnik wzrostu (EGF)
v Inne czynniki wzrostu ( TGF – alfa, TGF – beta)
v Czynniki wiążące heparyny
v Płytkowy czynnik wzrostu ( PDGF – stymuluje wzrost łożyska)
v Nerupeptydy (regulują m.in. Ca, Na)
Rozwój płodowy:
Pierwsze 2 miesiące – okres kształtowania się narządów ( 7-8 tydzień różnicuje płeć)
Okres pierwszych 6 tygodni – szczególnie ważny dla prawidłowego rozwoju płodu i przyszłości dziecka
Okres postnatalny
DZIECKO NIE JEST MINIATURĄ DOROSŁEGO CZŁOWIEKA
Noworodek donoszony urodzony między 38-42 tygodniem ciąży.
Długość: 50 – 52 cm
Masa: 3 – 3,5 kg
Wcześniak – dziecko urodzone powyżej 22 a przed końcem 37 tygodnia ciąży z masą ciała 501 – 2500g
Ciąża zakończona powyżej 42 tygodnia – uznawana za przenoszoną
Noworodki z ciąż bliźniaczych rodzą się zazwyczaj przedwcześnie i ważą poniżej 2500g – nie jest ona fizjologicznie normalna u człowieka
Miarą dojrzałości dla noworodka jest przede wszystkim:
ü Rozwój funkcji oddychania
ü Sprawność mechanizmów termoregulacyjnych
ü Rozwój ,,neurologiczny”
Noworodki z małą masą urodzeniową ciała (MUMC):
Ø 2500 – 1501g – mała masa urodzeniowa ciała (LBW)
Ø 1500 – 1001g – bardzo mała masa urodzeniowa ciała (VLBW)
Ø 1000 – 751g – skrajnie mała masa urodzeniowa ciała (ELBW)
Ø 750 – 500g – niewiarygodnie mała masa urodzeniowa ciała (ILBW)
Noworodek z małą urodzeniową masą ciała to dziecko ryzyka.
Bardzo mała urodzeniowa mała masa ciała ( Beligere 2000)
· Trudności w nauce – 49%
· MPD – 12%
· Upośledzenie umysłowe – 11%
· Mnogie zaburzenia – 7%
· Zaburzenia widzenia – 4%
· Zaburzenia słuchu – 3%
OKRES NIEMOWLĘCY:
Niemowlę rośnie nierównomiernie:
· Przyrost masy ciała w 1 miesiącu ok. 600g
· Przyrost masy ciała w 2 miesiącu ok. 800-900g
Tempo przyrostu co miesiąc stopniowo maleje:
· 5 miesiąc podwaja masę
· Ok. 12 miesiąc potraja urodzeniową masę
Przyrost długości ciała – 1 r.ż – 23-25 cm
Przyrost masy ciała – 1 r.ż – ok. 7kg
6 m-c życia- pierwsze zęby mleczne
12 m-c życia – 6 zębów mlecznych
ROZWÓJ RUCHOWY:
· 3 miesiąc życia – unosi głowę w pozycji leżącej na wznak
· 5-6 m.ż – siada
· Ok. 9 m.ż – postawa pionowa
· Ok. 12 m.ż pierwsze samodzielne kroki
Tempo rozwoju niemowlęcia jest wynikiem szybkiego rozwoju mózgowia i integracji układu nerwowego z układem ruchu
Im młodsze niemowlę tym większe zagrożenie zakażeń i reakcji alergicznych
Systematyczna ocena rozwoju niemowlęcia to podstawowy element oceniający stan jego zdrowia
pedspec2012