pedagogika emancypacyjna.doc

            Pedagogika emancypacyjna

Emancypacja- z łac. Emancipatio, oznaczało instytucję prawa rzymskiego umożliwiającą formalne wyzwolenie syna(także wnuka i kobiety) spod władzy ojcowskiej.

·          Oznaczało także odejście z własności i dotyczyło zarówno ludzi jak i rzeczy

·          Dzięki emancypacji możliwe było osiągnięcie samodzielności za życia ojca (forma wydziedziczenia zażycia, mogła być karą)

Dzisiaj termin emancypacji oznacza:

·          Uwolnienie się od niezależności, ucisku, przesądów

·          Równouprawnienie, usamodzielnienie, uniezależnienie

v       Emancypować- znaczy; „dokonywać emancypacji”, czyli wyzwalać, oswobadzać, usamodzielniać.

v       Emancypować się- to „zdobywać niezależność”, wyzwalać się, usamodzielniać się.

Dużą rolę odegrała szkoła frankfurcka dokonując kolejnego rozwoju emancypacji, a także zerwała z dawną filozofią krytykując np.: tezę o dyktaturze proletariatu w równej mierze co instytucje rozwiniętych państw kapitalistycznych.

5 charakteryzujących myśli szkoły frankfurckiej:

1. Zwrot ku człowiekowi: podstawą takiego zwrotu były pisma „młodego Marksa”, w których obraz człowieka jest o wiele bogatszy niż w marksizmie-leninizmie. Człowiek jest twórczą i wolną osobą, odpowiedzialną za swoje życie ,człowiekowi należy się szczęście i wolność.
2. Krytyka: szkoła zgodnie krytykowała istniejącą rzeczywistość jako nieludzką i postulowała o jej radykalne przekształcenie.                                                                                  

·          „teoria krytyczna”- odzwierciedlała przekonanie filozofów o schorzeniu całej cywilizacji i o potrzebie jej globalnego przekształcenia.

3. Demokratyzacja: nierówności między ludźmi mają podłoże społeczne, nie chodzi tylko o nierówności klasowe, ale także między kobietą a mężczyzną, uczniem a nauczycielem.
4. Krytyka technologii: również technologia zniewala człowieka . problemem społeczeństwa może być nadmiar dóbr, a nie niedostatek.
5. Rewolucja: szkoła frankfurcka uważa, iż z jednej strony rewolucja jest konieczna, z drugiej zaś uświadamia sobie, że zanikł radykalny antagonizm.

Wybrani przedstawiciele pedagogiki emancypacyjnej:

I.                  PAULO FREIRE -Brazylijczyk     (1921-1977)     

·          Ukończył studia prawnicze, uprawniające go do nauczania w szkole średniej

·          Prawnik związków zawodowych, który stworzył zręby własnego programu alfabetyzacji dorosłych (kurs 30 h), gdyż kolonialna świadomość społeczeństwa i brak wykształcenia ograniczały rozwój zarówno jednostki jak i społeczeństwa

·          Wypędzony z Brazylii, mieszkał w Chile, następnie w Genewie gdzie podjął pracę dla Światowej Rady Kościołów

·          Po 15 latach powrócił do Brazylii, a od 1985r był honorowym przewodniczącym Międzynarodowego Stowarzyszenia Oświaty Dorosłych

·          Główny nurt krytyki Freirego opiera się na niezgodzie na strukturę społeczeństwa, w którym garstka uciskających panuje nad rzeszą uciskanych

·          „bankowe pojęcie wiedzy”- przelewanie przez mądrego, z założenia, nauczyciela, do pustej, z założenia, głowy ucznia biernej wiedzy do zapamiętania i odtwarzania na życzenie nauczyciela

·          „budzenie świadomości”- jedna z centralnych kategorii filozofii edukacji Freirego

·          Celem jest: aspekt humanizujący; aspekt procesu edukowania, uświadamiania, nadawania znaczeń i podejmowania zmian

II.               IVAN ILLICH- Austriak      (1926-2002)

·          Wygnany z kraju z całą rodziną z powodu żydowskiego pochodzenia matki

·          Władał biegle kilkunastoma językami

·          Przyjął święcenia kapłańskie w kościele rzymskokatolickim

·          Wyjechał do Nowego Jorku i został wikariuszem w irlandzko-puentorykańskiej parafii i zauważył liczne przenoszenia się ludzi do parafii irlandzkiej. Przyczyną tego było negatywne nastawienie katolików amerykańskich do napływających imigrantów

·          W swych krytycznych artykułach na temat Kościoła i społeczeństwa amerykańskiego atakował narzucanie amerykańskich wartości emigrantom osiedlającym się w USA, a także oskarżał Kościół o nieuczciwość , brak wierności chrześcijańskim wartościom, biurokrację i szowinizm

·          Założył w Puerto Rico Instytut Komunikacji Interkulturalnej

·          Po wygnaniu założył nowy instytut Cuernaveca w Meksyku- kształtujący misjonarzy

·          Był przeciwny misjom młodych ludzi

·          Po kolejnych zarzutach i wezwaniu przez papieża zrezygnował ze służby kapłańskiej

·          Podczas dyskusji z przyjacielem zrodził się późniejszy temat seminarium w Cuernaveca: „Alternatywy edukacji”. Dzięki temu seminarium stało się sławne wśród pedagogów

·          Krytykował szkołę m.in. dlatego, że nie akceptował nadmiernego rozwoju jakichkolwiek instytucji, zarzucając im, że wtedy ich działanie jest szkodliwe dla człowieka

·          Propagował z jednej strony likwidację rozrośniętych instytucji, a z drugiej strony każdemu człowiekowi samoograniczenie się, zmniejszenie swoich potrzeb i budowanie małych wspólnot bazowych, które nazywał „konwiwalnymi”(z łac. convivere- żyć z)

III.           NOAM CHOMSKY- Amerykanin     (ur.1928r)

·          Profesor lingwistyki

·          Wybitny językoznawca, twórca generatywnej koncepcji gramatyki ( uczenie się języka przez człowieka jest uwarunkowane genetycznie, a dziecko ma wrodzoną zdolność rozumienia formalnych zasad uniwersalnych)

·          Otrzymał Nagrodę Kito- odpowiednik Nagrody Nobla dla nauk humanistycznych

·          Radykalny krytyk edukacji w USA, dla niego edukacja jest jednym z narzędzi klasy panującej do utrzymania społeczeństwa w uległości

·          Główny nurt jego krytyki politycznej dotyczy tworzenia przez demokratyczne państwa iluzji i mitów społecznych

·          Szkoła przekazuje zakłamane informacje

·          „edukacja oswajająca”- oznacza taki system oświaty, który dostosowuje jednostki do np. doktryn

·          Nabywanie „paczkowanej” wiedzy w szkole

·          Winą obarcza także nauczycieli, powinni oni mówić prawdę, a nie kłamać

·          Klasa wykształcona to „klasa specjalistów” decydująca o wszystkim, a reszta to „stado” potrzebne tylko podczas wyborów

·          Stara się mobilizować człowieka do większej odpowiedzialności i aktywności w tworzeniu swojego życia, swojej społeczności swojego państwa, ucieleśnienie ideału demokracji

Krytyka pedagogiki emancypacyjnej

·          Utopijny optymizm pedagogiczny: Utopijny, bo osadzony na wierze, że większy obszar wolności człowieka i społeczeństwa będzie równoznaczny z postępem w perspektywie indywidualnej i historycznej

·          Nie da się raz na zawsze wyzwolić, gdyż wyzwolenie się z jednej zależności prowadzi nieuchronnie do popadnięcia w inną zależność

·          Celem jest: droga do emancypacji, a nie emancypacja sama w sobie