R.D. Golianek – Troisty kosmos O świecie bohaterów Czarodziejskiego fletu Mozarta
1. Symbolika liczby :
- trzykrotny sygnał ogłaszający początek prób
- 3 bemole w zasadniczej tonacji Es-dur
- 3 Damy Dworu Królowej Nocy
- wędrówce od świata Królowej u społeczności Sanastra towarzyszą Taminowi i Papagenowi Trzej Chłopcy
- 3 pary bohaterów reprezentujący różny status społeczny – rozdzielenie 3 światów jako samodzielne elementy tworzące nadrzędną całość – zasugma Mozarta i Schikanedera
2. Archetypiczni Władcy:
- Sarastro i Królowa Nocy – najwyższa kasta królewska, Głowna para bohaterów
- Królowa Nocy – ciemność, uosobienie kobiecości, skrajna zmysłowość, emocjonalizm
- Sarastro – dzień, jasność, przeciwieństwo Królowej Nocy, racjonalizm, brak uczuć, Sarastro deklarując miłość do Paminy ma na myśli chłodną kalkulację, a nie poryw serca
- Pojawieniu się Królowej Nocy towarzyszą grzmoty, jej magiczna ekspresja poraża otoczenie i budzi grozę, żywioł kobiecy realizuje się w szybkich tempach, eksponowaniu skrajnie wysokich rejestrów głosu sopranowego, koloratura – odpowiednie przyporządkowanie tej postaci – postać grająca ma dysponować wyśmienitą techniką koloraturową i nienaganną intonacją, szerokim wolumenem głosu co stanowi warunek konieczny spiętrzonego dramatyzmu w muzyce wokalnej
- podobnie jak w Królowej Nocy – cierpiąca Matka i kokietująca Kobieta w I arii oraz Demon Zemsty w arii z aktu II
- Królowa Nocy – archetypiczny charakter postaci bo nie było jeszcze idealnej odtwórczyni tej roli, dwa typy ekspresji:
a. uruchamiane podkłady techniczne głosu: czysta i selektywna koloratura, starannie wypunktowane dźwięki w staccato, dokładna intonacja – niedoskonałość zachwycającego wokalizowania uznać trzeba za rezygnację z dążenia do udramatyzowania – zwężony głos, opanowany
b. efekt dramatyzowania – demonizm, skrajny emocjonalizm – otwarty głos, spory wolumen
- to albo to, coś kosztem czegoś
- Sarastro wychodzi na scenę majestatycznie i w otoczeniu dworu lub kapłanów, Władca Dnia
- naturalny, prostota partii wokalnych, brak wirtuozerii
- domena mężczyzny – powściągliwy racjonalizm, spokój gwarantem bezpieczeństwa i trwałości świata
- łączone przebiegi głosów, wymagające głosu wyrównanego pod względem barwy i wolumenu
- napisana niezwykle nisko, wymagająca nośnego głosu basowego o aksamitnym zabarwieniu – zapewnienie kontrastu wobec Królowej
3. Idealistyczni kochankowie:
- Pamina – Tamino (dzieci rodów królewskich) – podobne imiona, sugestia, że są sobie przeznaczeni
- Pamina dowiaduje się o ojcu w finale aktu II, a Tamino ojciec tylko zdawkowo, w ten sposób jego ojcem duchowym staje się Sarastro, oboje później przechodzą na jego stronę – przewartościowanie wymowy moralizatorskiej dzieła – klęska Królowej
- miłość charakter świadomy, Tamino zakochuje się w Paminie widząc jej portret, rozumiejąc stopniowo ideę miłości
- Pamina nie widzi nawet jego portretu, życie bez ukochanego nie ma sensu, myśli o samobójstwie jak matka
- Tamino okazując jej chłodną obojętność – klęska idei miłości
- później Pamina w pomocy Sarastra i Tamina pokonując przeciwności losu przyjęta zostaje do Królestwa dnia – dla obojga tam miłość, oznaczająca sferę idealną
- nie ma kontrastu muzycznego między kochankami, ich partie wokalne silnym rysem lirycznym naznaczone, subtelne frazowanie, łączenie dźwięków – legato, umiarkowane tempa, szlachetna barwa głosu, wyrównanie rejestrów – ujednolicenie pod względem brzmienia i wolumenu dźwięków wysokich i niskich w całej partii wokalnej
4. Ludzie natury:
- trzecia para bohaterów: Papagena i Papageno – liczą się działania wynikające z instynktu samozachowawczego i zachowania gatunku, a świadomość bohaterów mocno uwarunkowana fizjologią – brak filozofowania np. brak Papageny dla Papagena to przeciwieństwo miłości Tamino i Paminy, niemożność zaspokojenia silnie rozbudzonych potrzeb seksualnych – hedonista
- Papageno – Człowiek Natury, zwrotkowe piosenki o melodiach wyrażających związek z twórczością popularną lub ludową, brak wyrafinowanej techniki belcantowej w śpiewie scenicznym, konsekwencja podobieństw imion
- słynny fragment pa-pa-pa… moment erotycznego magnetyzmu, trudności w oddaniu takich emocji przez ykonwaców, jedyny odcinek w partyturze gdzie Papagena śpiewa, uznaje się, że ma ona charakter epizodyczny pod względem wokalnym
- troisty kosmos – o władze nie warto walczyć, emocje niechybne prowadzą do zguby, prawdziwe wartości znajdują się w świecie ideałów racjonalistycznych, pozostających w zgodzie i akceptacji praw natury – podstawowe założenia epoki oświecenia
amadeusz33