Leki neurologiczne.pdf

Prof. dr hab. farm. Barbara Filipek

Padaczki

• Najcz ę stsze przewlekłe schorzenia OUN

(0,5-1% populacji, w Polsce ok. 400 000 osób).

LEKI NEUROLOGICZNE

• Napadowo wyst ę puj ą ce, przewlekle nawracaj ą ce

schorzenia, które polegaj ą na podwy Ŝ szonej pobudliwo ś ci

neuronów o ś rodkowych, objawiaj ą ce si ę :

– nieprawidłowymi reakcjami motorycznymi (drgawki toniczne,

toniczno-kloniczne, kurcze, stereotypie)

– i/lub zaburzeniami ś wiadomo ś ci, albo utrat ą ś wiadomo ś ci (np.

du Ŝ a padaczka),

– jak równie Ŝ niekiedy tak Ŝ e nasilonymi reakcjami wegetatywnymi.

Katedra Farmakodynamiki

Pracownia Wst ę pnych Bada ń Farmakologicznych

Collegium Medicum UJ

Padaczki - patofizjologia

• Napady wywołane s ą spontaniczn ą i synchroniczn ą

depolaryzacj ą labilnych grup neuronów (ognisko,

czynno ś ciowa jednostka padaczkowa) lub synchroniczn ą salw ą

bod ź ców eferentnych w mózgu.

• Jako przyczyny bierze si ę pod uwag ę :

– Uszkodzenia mózgu we wczesnym dzieci ń stwie

– Wstrz ą s mózgu

– Blizny glejowe

– Guzy mózgu

– Zatrucia i zapalenia mózgu

– Czynniki genetyczne

– Infekcje gor ą czkowe (drgawki gor ą czkowe) u dzieci

– Niedotlenienie, hipoglikemia, mocznica

– Leki (np. enfluran, sole litu, teofilina

-aminomasłowego (GABA)

• Rola aminokwasów pobudzaj ą cych

• Kwas glutaminowy

• Kwas asparaginowy

• Rola kwasu

Padaczki - klasyfikacja

1. Uogólnione (drgawkowe lub bez drgawek)

A. Napady wyłączeń świadomości

• Tylko z zaburzeniami świadomości

• Z niewielką składową kloniczną

• Ze składową atoniczną

• Ze składową toniczną

• Z automatyzmami

• Ze składowymi wegetatywnymi

• Nietypowe napady wyłączeń

B. Miokloniczne

C. Kloniczne

D. Toniczne

E. Kloniczno-toniczne

F. Atoniczne

2. Napady cz ęś ciowe (ogniskowe)

A. Napady cz ęś ciowe proste (bez zaburze ń ś wiadomo ś ci)

– Z objawami ruchowymi

– Z objawami wegetatywnymi

– Z objawami czuciowymi

– Z objawami psychicznymi

B. Napady cz ęś ciowe zło Ŝ one z zaburzeniami ś wiadomo ś ci

– Z objawami ruchowymi

– Z objawami wegetatywnymi

– Z objawami czuciowymi

– Z objawami psychicznymi

C. Napady cz ęś ciowe wtórnie uogólnione

3. Napady niesklasyfikowane

Padaczki

• Du Ŝ e napady uogólnione ( grand mal )

– Objawy prodromalne (bóle głowy, ogólna niedyspozycja,

osłabienie, niepokój, depresja),

– Aura (omamy wzrokowe i słuchowe, ogniskowe objawy

motoryczne i czuciowe - kurcze, mrowienia),

– Faza drgawek tonicznych (czasami krzyk, utrata

ś wiadomo ś ci, chory pada na ziemi ę - urazy, okaleczenia

j ę zyka, piana z ust, oddawanie moczu, stolca, sen)

– Faza drgawek klonicznych z uogólnionymi skurczami

mi ęś ni (sen z gł ę bokim oddechem, blado ś ci ą i zw ęŜ eniem

ź renic).

• Status epilepticus – napady padaczkowe wyst ę puj ą

jedne po drugim, w odst ę pach mniejszych ni Ŝ 1 godz.

• Małe napady uogólnione (petit mal)

– zaburzenia ś wiadomo ś ci bez objawów

motorycznych i wegetatywnych

• Utrata ś wiadomo ś ci na kilka sekund do pół minuty

• Pacjent nieruchomieje i nie reaguje na bod ź ce

• Cz ę sto dr Ŝ enia powiek

• Napady ogniskowe (lokalizacja ogniska w płacie

czołowym lub ciemieniowym).

Leki przeciwpadaczkowe

Podział chemiczny leków przeciwpadaczkowych

Podstawa wła ś ciwej farmakoterapii

• Barbiturany - fenobarbital (Luminal), metylofenobarbital

(Prominal), benzobarbital (Benzonal)

• Pochodne pirymidyny – primidon (Mizodin)

• Pochodne hydantoiny – difenylohydantoina (Phenytoinum),

mefenytoina, fosfenytoina (Cerebryx)

• Pochodne iminostylbenu – karbamazepina (Amizepin, Tegretol),

okskarbazepina (Trileptal)

• Pochodne benzodiazepiny – diazepam (Relanium), klonazepam

(Clonazepanum), klobazam (Firisium), klorazepat, lorazepam,

nitrazepam

• Pochodne kwasu walproinowego - kwas walproinowy ( Vupral,

Depakine, Convulex)

Poprawne rozpoznanie padaczki

Analiza kliniczna celem rozpoznania ewentualnych schorze ń

post ę puj ą cych OUN (np. guzy mózgu, defekty metaboliczne)

Klasyfikacja wyst ę puj ą cych napadów padaczkowych,

ewentualnie zespołu padaczkowego

Odpowiedni dobór leku przeciwpadaczkowego

Kontrola poziomu leku przeciwpadaczkowego w surowicy

(monitorowanie st ęŜ enia leku)

Podział chemiczny leków przeciwpadaczkowych

Mechanizmy działania leków

przeciwpadaczkowych

• Oksazolidynodiony – trimetadion (Trioksal), parametadion

(Paradione)

• Imidy kwasu bursztynowego – etosuksymid (Ronton, Zorontin)

• Pochodne acetylomocznika – acetazolamid, sultiam (Ospolot)

• Analogi GABA – kwas g-winyloaminomasłowy (Vigabatrin),

gabapentin

• Prekursor GABA – progabid

• Pochodna kwasu nipekotynowego - tiagabina

• Pochodne fenylotriazyny – lamotrygina (Lamictal)

• Dikarbaminian – felbamat

• Monosacharyd - topiramat

• Pochodna pirolidyn-2-onu – lewetyracetam (Keppra)

• Nasilenie efektów GABA-ergicznych

– Wiązanie ze swoistym miejscem w obrębie kompleksu

receptora GABA-A, aktywacja kanału dla jonów Cl,

wzmoŜenie ich napływu do wnętrza komórki, hiperpolaryzacja

(barbiturany, benzodiazepiny)

– Hamowanie transaminazy GABA (GABA-T), głównego

enzymu degradującego GABA (kwas walproinowy i jego sole,

wigabatrin)

– Hamowanie wychwytu zwrotnego GABA - tiagabina

– Prekursor GABA – Progabid

– Hormony (glikokortykosteroidy; u dzieci)

Mechanizmy działania leków przeciwpadaczkowych

Podział leków przeciwpadaczkowych w zale Ŝ no ś ci od

rodzaju padaczki

• Blokowanie napi ę ciowozale Ŝ nych kanałów sodowych

– Karbamazepina i okskarbamazepina

– Kwas walproinowy

– Fenytoina i poch.

– Lamotrigina

• Zapobieganie uwalnianiu aminokwasów pobudzaj ą cych

(lamotrygina, topiramat), zahamowanie glutaminergicznego

przekazywania pobudzenia w receptorach NMDA (felbamat)

• Zapobieganie wnikaniu depolaryzuj ą cemu jonów Ca 2+ (imidy

kwasu bursztynowego)

• Hamowanie mózgowej anhydrazy, zwi ę kszenie st ęŜ enia CO

w OUN, wzrost GABA w mózgu (acetazolamid)

1. Napady uogólnione

• Napady du Ŝ e ( grand mal, drgawki kloniczno-toniczne)

• Barbiturany

• Pochodne pirymidyny

• Pochodne hydantoiny

• Pochodne

iminostylbenu

• Pochodne

benzodiazepiny

• Pochodne kwasu

walproinowego

• Analogi GABA

• Prekursor GABA

• Pochodna kwasu nipekotynowego

• Pochodne fenylotriazyny

• Monosacharyd

• Pochdne acetylomocznika

Podział leków przeciwpadaczkowych w zale Ŝ no ś ci od

rodzaju padaczki

Działanie niepo Ŝą dane leków p/padaczkowych

1. Napady uogólnione

• Napady małe ( petit mal, napady miokloniczne, kloniczne)

• Pochodne benzodiazepiny

• Pochodne kwasu walproinowego

• Imidy kwasu bursztynowego

• Oksazolidynodiony

• Pochodne acetylomocznika

2. Napady ogniskowe

• Pochodne benzodiazepiny

• Pochodne kwasu walproinowego

• Pochodne hydantoiny

• Pochodne iminostilbenu

• Pochodne acetylomocznika

• Poch. kwasu barbiturowego, poch. pirymidyny :

senność, obniŜenie funkcji poznawczych.

• Poch. hydantoiny : oczopląs, niezborność ruchowa, zawroty

głowy i zaburzenia psychiczne, zaburzenia Ŝołądkowo-jelitowe,

przerost dziąseł, przerost układu chłonnego, zwłóknienie płuc.

• Poch. benzodiazepin : senność, niezborność ruchowanlub

hipotonia mięśniowa

• Poch. iminostylbenu : zmiany skórne, zawroty głowy,

oczopląs, uszkodzenie szpiku, Ŝółtaczka, zaburzenia widzenia.

Działanie niepo Ŝą dane leków p/padaczkowych

• Kwas walproinowy i poch .: zaburzenia Ŝołądkowo-

jelitowe, przyrost masy ciała, łysienie, drŜenia

mięśniowe, hepatopatia, odwracalne zaburzenia

miesiączkowania, czasami u dzieci zespół Reye’a.

• Imidy kwasu bursztynowego : nudności, wymioty,

bóle głowy, brak łaknienia, przejściowo senność, rzadko

cięŜkie uszkodzenie szpiku kostnego, zmiany skórne,

odczyny toczniowe, psychozy.

• Pochodne oksazolidynodionu : zaburzenia

widzenia, światłowstręt, uszkodzenie szpiku (leukopenia,

niedokrwistość)

• Pochodne acetylomocznika : zakwaszenie ustroju

• Felbamat : jadłowstręt, chudnięcie, bezsenność, nudności, bóle

głowy, rzadko niedokrwistość aplastyczna, uszkodzenie wątroby.

• Lamotrygina : wysypki, drŜenia, nudności, ataksja, zawroty i bóle

głowy, przyrost masy ciała, rzadko zespół Stevensa-Johnsona.

• Topiramat: zawroty głowy, senność, zaburzenia orientacji,

ataksja, jadłowstręt.

• Gabapentyna : zawroty głowy, osłabienie, omdlenia, nudności,

ataksja

Padaczka lekooporna – kryteria rozpoznania

Istnieje kilka definicji:

• Brak zadowalaj ą cej kontroli napadów za pomoc ą ś rodków

dost ę pnych lekarzowi pierwszego kontaktu lub neurologowi.

• Chory z padaczk ą lekooporn ą to pacjent, który z powodu

wyst ę puj ą cych napadów, działa ń niepo Ŝą danych leków i/lub

problemów psychosocjalnych nie mo Ŝ e prowadzi ć trybu Ŝ ycia,

jaki byłby mo Ŝ liwy, gdyby nie chorował na padaczk ę .

• Przynajmniej jeden napad w ci ą gu ka Ŝ dych dwóch miesi ę cy w

ci ą gu pierwszych 5 lat od rozpocz ę cia leczenia, a w dłu Ŝ szym

okresie czasu przynajmniej jeden napad w roku.

• Wyst ę powanie co najmniej jednego napadu uogólnionego na

dwa miesi ą ce lub cz ęś ciowo zło Ŝ onego jeden raz na miesi ą c

w ci ą gu 6 miesi ę cy (definicja ta pozwala określić skuteczność

nowego leku p/padaczkowego w stosunkowo krótkim czasie).

• Utrzymywanie si ę napadów po przeprowadzeniu dwóch

kuracji LPP w dawkach maksymalnie tolerowanych.

• Utrzymywanie si ę napadów pomimo stosowanych

maksymalnie tolerowanych dawek LPP w monoterapii lub w

politerapii.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: