- estrogeny
- gestageny
W praktyce klinicznej stosuje się 3 rodzaje leków:
1. Naturalne estrogeny z grupy estronu, estradiolu i estriolu – tzw. estrogeny skaningowe
2. Syntetyczne pochodne estradiolu – etynyloestradiol, mestranol, chinestrol
3. Niesteroidowe syntetyczne preparaty o właściwościach estrogenowych
Fitoestrogeny: występują w:
sasance łąkowej, jaskółczym zielu, wierzbie polskiej
Działanie estrogenów:
- pobudzenie perystaltyki jajowodu = ułatwiony transport
- ↑ wydzielania śluzu – wodojasny śluz szyjkowy bogaty w mukopolisacharydy
- ↑ kurczliwości i odbudowy błony śluzowej macicy przez stymulację białek
- ↑ podścieliska i ↑ ilości mitoz w podścielisku
- złuszczanie nabłonka pochwy i jej odpowiedni turgor
Estrogeny działają na receptory zlokalizowane w:
- sutku
- skórze, tkance tłuszczowej
- naczyniach krwionośnych, komórkach endotelialnych aorty
- przysadce, podwzgórzu
- osteoblastach, osteoklastach
Katecholoestrogeny:
- bardzo krótki okres półtrwania
- mediatory na poziomie OUN, regulatory sprzężeń zwrotnych
Obniżają stężenie CH całk. i LDL
Brak estrogenów = osteoporoza; osteoporoza menopauzalna = typu I
jajnik
nadnercza
łożysko
estrogeny
++
+
+++
progesteron
+ / -
androgeny
kortykosterydy
-
- (?)
Estrogeny naturalne:
- pochodzenie naturalne, dobrze tolerowane przez ustrój, wykazują najbardziej fizjologiczne działanie
- wskazania:
o objawy naczynioruchowe występujące w okresie menopauzy
o atroficzne zapalenie pochwy
o osteoporoza
o hipoestrogenizm spowodowany hipogonadyzmem, kastracją lub pierwotną niewydolnością jajnika
o profilaktyka choroby wieńcowej
o zaburzenia miesiączkowania
17-b-estradiol: w dawce 2mg, metabolizowany w ścianie jelita (częściowo)
estron: słabe działanie estrogenne
estriol: nie ulega konwersji do estradiolu
Metody antykoncepcji:
1. metoda cykliczna – „pigułka”
2. metoda sekwencyjna – dwufazowa
3. metoda ciągłego stosowania samych gestagenów, tzw. minipigułka
4. metoda tabletki po stosunku (0,6-0,75mg norgestrelu)
5. okresowe wstrzyknięcia
6. inne
- „Trinordiol 21”(z przewagą estrogenną) – trójfazowy, nisko dozowany, dopasowany do naturalnej czynności hormonalnej
o wskazania:
§ hirsutyzm, trądzik, łojotok, łysienie androgenne,
§ niedorozwój macicy i sutka,
§ rzadkie cykle ze skąpymi krwawieniami
o działania niepożądane:
§ ↑ apetytu i masy ciała
§ depresja, znużenie
§ infekcje grzybicze
§ ↓ popędu
- „Steridil 30” (z przewagą gestagenną) – jednofazowy
§ nadmierna sekrecja szyjkowa
§ mięśniaki, zapalenie błony śluzowej macicy
§ zwyrodnienie włóknisto-torbielowate sutka
§ zespół przedmiesiączkowy
§ obfite miesiączki
§ zapomnienie o regularnym braniu pigułek
§ jednoczesne przyjmowanie barbituranów, leków przeciwpadaczkowych, przeciwbólowych i przeciwreumatycznych
- „Minulet” – terapia jednofazowa, nisko dozowana
o wysoka skuteczność regulacji cyklu
o dobra tolerancja
o równowaga hormonalna
o brak wzrostu masy ciała
o korzystny wpływ na metabolizm lipidów
- dobra kontrola cyklu
- możliwość leczenia takich zaburzeń miesiączkowania, jak: nieregularność, bolesność, obfite krwawienie
- zapobieganie niedokrwistości
- ↓ długości i obfitości krwawienia
- ↑ ilości białek transportujących żelazo
- ↓ ryzyka łagodnych chorób sutka (50-70%)
estriole: Ortho-Gynest, Ovestin
estradiol: Progenova
plastry Systen 50
Ryzyko HTZ:
- nowotwory endometrium
- rak sutka
- ↑ częstości kamicy żółciowej
- zaostrzenie nadciśnienia
- ↑ częstości choroby zakrzepowej
- nieprawidłowe krwawienia z macicy
Korzyści:
- zapobieganie osteoporozie
- zmniejszenie objawów wypadowych
Progesteron:
- śluz gęsty, nieprzenikalny dla plemników
- działanie antyestrogenne
- nie wchłania się z przewodu pokarmowego
- podajemy w formie żelu i linguetek
Leki androgenne:
- Diane 35
§ trądzik, łojotok
§ hirsutyzm – łagodne postacie
§ łysienie androgenne
o przeciwwskazania:
§ oczekiwanie na zajście w ciążę
§ karmienie piersią
§ zaburzenia czynności wątroby
§ cukrzyca
§ anemia sierpowata
§ nowotwory sutka, endometrium
§ idiopatyczna cholestaza ciężarnych
- Androcur – lek przeciwandrogenny
§ ♂ tłumienie popędu
§ ♀ ciężkie objawy androgenizacji
§ nieprawidłowe owłosienie, ciężka postać trądziku i łojotoku
§ u dzieci – przedwczesne dojrzewanie
- Proviron 25 – lek androgenny
§ ↓ wydolności (osłabienie pamięci, zaburzenia libido, potencji, snu, depresje) w wieku starszym i średnim
§ hipogonadyzm
§ niepłodności – oligospermia, niewydolność komórek Leydiga
§ rak prostaty
§ guzy wątroby
1
pyrka1984