W jezyku wloskim sa dwa rodzaje � meski i zenski oraz dwie liczby � pojedyncza i mnoga.
Deklinacja rzeczownik�w i przymiotnik�w jest bardzo regularna, wiekszosc z nich ma konc�wki:
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Rodzaj meski -o -i
Rodzaj zenski -a -e
Rzeczowniki zakonczone na -e przybieraja w liczbie mnogiej konc�wke -i.
Rodzaj meski -e -i
Rodzaj zenski -e -i
Pewna grupa sl�w ma tez rodzaj "sprzeczny z konc�wka". Takie rzeczowniki w rodzaju zenskim maja jednak liczbe mnoga na -i, nie zas -e.
Rodzaj meski -a -i
Rodzaj zenski -o -i
Rodzajnik [edytuj]
Rodzajnik w jezyku wloskim wystepuje w dw�ch formach: okreslony (determinativo) i nieokreslony (indeterminativo).
* Rodzajnik okreslony:
o Rodzaj meski:
Liczba pojedyncza Liczba mnoga Stosowanie
il i przed sp�lgloska
lo gli gdy wyraz zaczyna sie na: gn, ps, pn, s + sp�lgloska, j, x, y, z
l' gli przed wyrazami zaczynajacymi sie na samogloske
Przyklady:
* il cane � pies; i cani � psy
* lo specchio � lustro; gli specchi � lustra
* l'elefante � slon; gli elefanti � slonie
* Rodzaj zenski:
la le przed sp�lgloska
l' le przed wyrazami zaczynajacymi sie na samogloske
* la casa � dom; le case � domy
* l'amica � przyjaci�lka; le amiche � przyjaci�lki
* Rodzajnik nieokreslony:
Liczba pojedyncza Stosowanie
un przed sp�lgloska, przed samogloska
uno gdy wyraz zaczyna sie na: gn, ps, s + sp�lgloska, z
* un fiore � kwiat
* un amico � przyjaciel
una przed sp�lgloska
un' przed samogloska
* una donna � kobieta
* un'amica � przyjaci�lka
Rzeczownik [edytuj]
Rzeczownik okresla osoby, miejsca lub przedmioty, a takze inne rzeczy abstrakcyjne, koncepcje czy stany wlasne, jak np.: l'idea � pomysl; l'amore � milosc.
W jezyku wloskim rzeczowniki sa okreslonego rodzaju � zenskiego lub meskiego. Rzeczownik taki jest zazwyczaj poprzedzony odpowiednim dla siebie rodzajnikiem.
* Rodzaj meski:
Rodzajnik Konc�wka Przyklad
un / il / lo / l' -o/-e un gatto - kot; il padre - ojciec
una / la / l' -a/-e una donna � kobieta; la madre � matka
* Wyjatki:
Istnieja r�wniez takie rzeczowniki zakonczone na o, kt�re sa rodzaju zenskiego, a takze zakonczone na a � wystepujace w rodzaju meskim. Rodzaj meski:
* il sistema � system
* il problema � problem
* il poeta � poeta
* il pianista � pianista
Rodzaj zenski:
* la mano � reka
* la mela � jablko
* la radio � radio
* la dinamo � dynamo
Niekt�re rzeczowniki w jezyku polskim sa rodzaju meskiego, zas we wloskim zenskiego i na odwr�t. Przykladem moze byc np.: il pesce � ryba (rodz. meski we wloskim, rodz. zenski w polskim); la pioggia � deszcz (rodz. zenski we wloskim, rodz. meski w polskim).
* Odmiana przez przypadki
W jezyku wloskim w przeciwienstwie do jezyka polskiego nie ma tematu i konc�wki. Aby odmienic rzeczownik przez przypadki nalezy przed nim postawic odpowiedni przyimek, np.:
* il padre � ojciec
* di padre � ojca
* a padre � ojcu
* il padre � ojca
* con padre � z ojcem
* sul padre � o ojcu
* padre! � ojcze!
Czasownik [edytuj]
Czasowniki w jezyki wloskim, podobnie jak w polskim, zmieniaja forme w zaleznosci od tego, w jakiej osobie zostaly uzyte.
Koniugacje [edytuj]
Istnieja 3 grupy koniugacyjne czasownik�w, r�zniace sie konc�wka bezokolicznika. Sa to:
1. grupa zakonczonych na -are (np. cantare � spiewac)
2. grupa zakonczonych na -ere (np. scrivere � pisac)
3. grupa zakonczonych na -ire (np. partire � wyjezdzac)
Dzielimy III koniugacje (-ire) na "III a" (np. sentire) i "III b" (np. finire), gdyz sa pewne r�znice.
* tu senti
* tu finisci
Istnieje r�wniez pewna liczba czasownik�w nieregularnych.
I - ARE: cantare II - ERE: vedere III a - IRE: sentire III b - IRE: finire
io canto io vedo io sento io finisco
tu canti tu vedi tu senti tu finisci
lui, lei, Lei canta lui, lei, Lei vede lui, lei, Lei sente lui, lei, Lei finisce
noi cantiamo noi vediamo noi sentiamo noi finiamo
voi cantate voi vedete voi sentite voi finite
loro cantano loro vedono loro sentono loro finiscono
Czasowniki posilkowe [edytuj]
Opr�cz wymienionych wyzej, w jezyku wloskim wystepuja jeszcze tzw. czasowniki posilkowe (verbi ausiliari). Sa to tylko 2 czasowniki: essere � byc oraz avere � miec. Uzywane jako czasowniki posilkowe nie maja swojego zwyklego znaczenia, a sluza wtedy jako operatory do ustalenia czasu jakiego chcemy uzyc.
Przysl�wek [edytuj]
Przysl�wki klasyfikujemy na kilka grup w zaleznosci od tego jakie maja znaczenie:
Gli avverbi di modo [edytuj]
Przysl�wki sposobu, odpowiadaja na pytanie come? i maja zazwyczaj konc�wke -mente np.: breve � breve � brevemente (jak? kr�tko).
Przyklad:
* Mi parli brevemente delle sue esperienze professionali � Opowiedz mi kr�tko o twoich doswiadczeniach zawodowych.
Tworzenie przysl�wka w zaleznosci od konc�wki przymiotnika -re/-le:
* regolare � regolare � regolarmente (jak? regularnie)
* facile � facile � facilmente (jak? latwo)
* Il ratto bianco � regolarmente impiegato in laboratorio per sperimentazioni scientifiche. � Bialy szczur jest regularnie wykorzystywany w laboratoriach do eksperyment�w naukowych.
* Puoi tradurre questo testo facilmente. � Mozesz z latwoscia przetlumaczyc ten tekst.
* Przysl�wki nieregularne:
o buono � buona � bene (jak? dobrze)
o cattivo � cattiva � male (jak? zle)
o pari � pari � parimenti (jak? tak samo)
* Przyklady:
o Come stai? Sto molto bene. � Jak sie masz? Bardzo dobrze. (Sto male � Zle sie czuje).
* Przysl�wki odprzymiotnikowe:
o forte � forte (jak? silnie, glosno)
o piano � piano (jak? wolno)
o certo � certo (jak? pewnie, oczywiscie)
o Parla forte! � M�w glosno!
o Camminavano piano � Szli wolno
Gli avverbi di quantit� [edytuj]
Przysl�wki ilosci, odpowiadaja na pytanie quanto?
* molto � wiele, duzo
* un po' � troche
* poco � malo
* Molte grazie � dziekuje bardzo
Gli avverbi di tempo [edytuj]
Przysl�wki czasu, odpowiadaja na pytanie quando?
* sempre � zawsze; ciagle
* spesso � czesto
* solitamente � zazwyczaj
* raramente � rzadko
* mai � nigdy
Gli avverbi di luogo [edytuj]
Przysl�wki miejsca, odpowiadaja na pytanie dove?, da dove?
* sopra � nad
* sotto � pod
* vicino � blisko
* lontano � daleko
* l�, l� � tam
* qua, qui � tutaj, tu
Gli avverbi di affermazione [edytuj]
Przysl�wki potwierdzenia
* s� � tak
* gi� � juz
* certo � oczywiscie, pewnie
* appunto � wlasnie
* sicuro � pewnie
Gli avverbi di negazione [edytuj]
Przysl�wki negacji
* no, non � nie
* n� � ani
* neanche � nawet nie
* mica � wcale, w og�le
Gli avverbi di dubbio [edytuj]
Przysl�wki wyrazajace watpliwosc
* forse � byc moze
* magari � gdyby tylko
* probabilmente � prawdopodobnie
* se mai � ewentualnie
* quasi � prawie
Gli avverbi di similitudine [edytuj]
Przysl�wki podobienstwa
* come � jak
* cos� � taki sam, taki jak
Czasy [edytuj]
We wloskim istnieje 8 czas�w trybu indicativo (oznajmujacego):
Futuro semplice � przyszly prosty [edytuj]
Uzywany do wyrazenia:
* czynnosci, stan�w, kt�re wydarza sie w przyszlosci,
o Przyklady:
+ Io andr� al mercato � p�jde do sklepu.
+ Domani sar� a Roma � jutro bede w Rzymie.
* przypuszczen,
o Przyklad:
+ Il mio amico avr� ventidue anni � m�j przyjaciel pewnie ma dwadziescia dwa lata.
* rozkazu,
+ Farai qualcosa � zr�b cos.
Odmiana niekt�rych czasownik�w regularnych:
Grupa I - are
arrivare (przyjezdzac) Grupa II - ere
prendere (brac) Grupa III - ire
finire (konczyc)
io arriver� prender� finir�
tu arriverai prenderai finirai
lui
lei
Lei arriver� prender� finir�
noi arriveremo prenderemo finiremo
voi arriverete prenderete finirete
loro arriveranno ...
chesmaster123