ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ

TEMAT:

                            Stan krajowych małych i średnich przedsiębiorstw

                            w zakresie jakości

1

              Współcześnie w zakresie realizacji procesów wy­twórczych, jak i usługowych, coraz większe zna­czenie mają przedsiębior­stwa małej i średniej wiel­kości. Przyjmują one i re­alizują szereg funkcji poddostawców, bądź także są dostawcami finalnymi.

              Przedsiębiorstwa małe i średnie stają się powoli dominującą grupą przedsiębiorstw w skali kraju, przy czym ich możliwości techniczne, organizacyjne i finansowe są jednak znacznie mniejsze w porównaniu z przedsiębiorstwami dużymi.

              Przedsiębiorstwa te, biorąc pod uwagę uwarunkowania gospodarki wolnorynkowej, muszą spełniać tak­że określone wymagania jakościowe w zakresie procesów projektowania, wytwarzania, normy itp.

              Powyższe wymagania w zakresie zapewnienia jako­ści zawarte w normach ISO serii 9000, zarządzania śro­dowiskiem (norma ISO 14001), są już spełnione przez większość takich przedsiębiorstw w państwach Unii Eu­ropejskiej, a biorąc pod uwagę docelową konieczność sprzężenia naszej gospodarki z gospodarką państw Unii Euro­pejskiej - również winny być możliwie  szybko  spełniane przez krajowe przedsiębiorstwa tej wielkości.

              Opracowanie i wdrożenie sy­stemu zapewnienia jakości w tych przedsiębiorstwach podle­ga takim samym zasadom, jak w przedsiębiorstwach o więk­szej wielkości. Natomiast dokumentacja opisująca sy­stem zapewnienia jakości, jak i system organizacji - z uwagi na małą wielkość analizowanych przedsiębiorstw, winna być bar­dziej zwartą, adekwatną do peł­nionych funkcji zarządzania działalnością organizacji.

              W pracy przedstawiono wyniki ba­dań poświęconych aktualnemu sta­nowi problematyki jakościowej w krajowych przedsiębiorstwach malej i średniej wielkości.

PROCES WDRAŻANIA SYSTEMU ZAPEWNIENIA JAKOŚCI ZGODNIE Z NORMAMI ISO SERII 9000

              Analiza procesu wdrażania syste­mów zapewnienia jakości była już przedmiotem szeregu badań i analiz.

              Przyjmuje się, że kolejność postępowania w trakcie tego procesu powinna zasadniczo przebiegać w czte­rech etapach, a to:

ü     diagnoza stanu istniejącego;

ü     proces ustawicznego szkolenia w zakresie proble­matyki jakościowej;

ü     budowa systemu wraz z opracowaniem dokumen­tacji systemowej;

ü     wdrażania systemu, jego badanie w trakcie auditów wewnętrznych i certyfikacja.

              I tak diagnoza systemu winna odpowiedzieć na pyta­nie-w jakim stadium pod względem systemu zapewnie­nia jakości znajduje się analizowane przedsiębiorstwo i jaki model systemu będzie modelem optymalnym. Nale­ży przy tym uwzględnić fakt, iż normy ISO serii 9000 podlegają ciągłej nowelizacji i rozwojowi (rys. 1).

Rys. 1. Rozwój norm ISO serii 9000

              Podjęcie decyzji o opracowaniu i wdrożeniu systemu zapewnienia jakości inicjuje jednocześnie proces usta­wicznego szkolenia w zakresie problematyki jakościo­wej całej załogi przedsiębiorstwa.

              Należy przy tym podkreślić, że budowa systemu zapew­nienia jakości zgodnie z normami ISO serii 9000 jest przed­sięwzięciem żmudnym i pracochłonnym. Z reguły wymaga ona reorganizacji struktury organizacyjnej przedsiębior­stwa, wprowadzenia do Zarządu Centrum Zarządzania Ja­kością oraz opracowania dokumentacji opisującej system zapewnienia jakości w układzie hierarchicznym (rys. 2).

              Z dotychczasowych doświadczeń wynika, iż general­nie ten etap tworzenia systemu powinien być tworzony si­łami własnymi z ewentualną pomocą konsultantów.

              Etap IV to wdrożenie zbudowanego systemu, jego analiza i weryfikacja na drodze auditów wewnętrznych, które winny być realizowane siłami własnymi, jak i z pomocą zewnętrzną oraz w przypadku stwierdzenia spełnienia wymagań zawartych w przyjętym modelu normy ISO serii 9000 - poddania się procesowi certyfi­kacji.  Powyższe znajduje potwierdzenie w praktyce.

Rys. 2.              Piramida dokumentacji.

              Przeprowadzone badania obejmowały analizę stanu i program działania krajowych przedsiębiorstw malej i średniej wielkości - w odniesieniu dla spełnienia wyma­gań Unii Europejskiej w zakresie jakości.

              Dla uzyskania wymienionych danych posłużono się metodą ankietyzacji. Opracowana dla potrzeb badania ankieta obejmowała oprócz formalnych danych o przed­siębiorstwie, m.in. takie dane, jak:

ü     liczbę osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie,

ü     wykształcenie personelu i jego znajomość proble­matyki jakości z uwzględnieniem nowej filozofii jakości,

ü     pytania z zakresu wyboru i wdrażania norm ISO serii 9000, ISO 14001 i filozofii TQM,

ü     obecność w strukturze przedsiębiorstw laborato­riów badawczych lub pomiarowych,

ü     udział kadry i pracowników w procesie wdrażania systemu jakości,

ü     wyboru jednostki certyfikującej,

ü     innych zagadnień.

WYNIKI BADAŃ l ICH ANALIZA

              Zakres ankietowanych przedsiębiorstw małej i śre­dniej wielkości obejmował wszystkie województwa w kraju, przy czym nie uzyskano odpowiedzi z 16 województw.

              Ankietowane przedsiębiorstwa reprezentowane były głównie przez branże: produkcyjną (61%), usługową (20%) i handlową (19%)

Ich wielkość pod względem zatrudnienia w stosunki do analizowanej populacji przedstawiono na rysunku 4 W badanej populacji dominującą grupę stanowiły przedsiębiorstwa zatrudniające od l do 250 osób. Resztę ankietowanych przedsiębiorstw stanowiły przedsiębior­stwa zatrudniające ponad 250 osób (35%).

Z danych wynika, iż tylko część z ankietowanych przedsiębiorstw (32 przedsiębiorstwa), poza posiadającymi już certyfi­katy (19 przedsiębiorstw), zamierza wdrożyć lub wdra­ża u siebie przyjęty model systemu zapewnienia jakości zgodnie z normą ISO 9001 lub ISO 9002. Jest to nie­znacznie powyżej polowy przedsiębiorstw, które podda­ły się ankietyzacji i świadczy o niedostatecznej wiedzy tych przedsiębiorstw w zakresie nowej filozofii jakości, jak i o przewidywanych trudnościach natury obiektyw­nej o ewentualnym procesie budowy i wdrażania syste­mu zapewnienia jakości. Wśród przedsiębiorstw posia­dających już certyfikaty systemu zapewnienia jakości -certyfikaty były w większości uzyskane w jednostkach zagranicznych.

Tabelka              Wykaz jednostek, które certyfikowały system zapewnienia jakości

                            w ankietowanych przedsiębiorstwach

              Przeprowadzone badania znajomości problematyki ja­kościowej wśród kadry kierowniczej zgodnie z nową filo­zofią jakości - wykazały, że brak znajomości tej proble­matyki występuje wśród około 1/4 respondentów. Największą znajomością tej problematyki charakteryzo­wała się kadra kierownicza przedsiębiorstw produkcyj­nych. Znacznie mniejszą i porównywalnie kadra przedsiębiorstw handlowych i usługowych.

...