rozwój norm dotyczących systemów zapewnienia jakosci.doc

Rozwój norm dotyczących
              systemów
              zapewnienia jakości

1963               MH-Q-9858A U.S. Military

1969               A.Q.A.P. NATO

1970               10 C.F.R.50 US.Fed. Reg.

1971               A.N.S.I.-N45-2 American Std.
1971               A.S.M.E Boiler Code Mech Engin.
1973               DefStan 05-21 U.K. Modif
1975__C.S.A.Z.29^_ Canadian Std.
1975               A.S. 1821/22/23 Australian Std.
J979_JB.S. 5750__ British Std.
1979               A.N.S.I.-A.S.Q.C Zl-15 Generic Std.
1985               C.S.A.Z299 (w nowelizacji)
1985               A.S. 1821/22/23 (w nowelizacji)
1987               I.S.O. 9000 Series
1987               B.S.5750 (w nowelizacji)
1987               A.S. 3900 Series KLONY
1987               N.Z.S. 9000 Series
              Okołol20 innych

l. Znaczenie jakości we współczesnym świecie

1 1 Pojęcie i istota jakości

Pojęcie jakości wprowadzone zostało po raz pierwszy do filozofii przez Platona. On to określił ją jako pewien stopień doskonałości Później Arystoteles kontynuując rozważania nad tym pojęciem zaliczył je do jednej z kategorii, które umożliwiają podział wszystkich pojęć na grupy logiczne takie jak między innymi czas, miejsce, ilość, substancja

Jakość pod względem etymologicznym pochodzi od łacińskiego słowa qualitas, które zostało wprowadzone przez Cycerona Słowo to określa własność, właściwość przymiotu. W wielu językach słowo to zachowało swoje pierwotne brzmienie, zbliżone do łacińskiego pierwowzoru (np w języku angielskim - quality, w języku francuskim - qualite, w języku niemieckim die Qualitat) Także w języku polskim istnieje słowo kwalifikować, które oznacza zaliczać na podstawie poznanych cech do określonej kategorii [l, s 20]

Analizując współczesne definicje encyklopedyczne można zauważyć, iż rozpatrują one pojęcie jakości głownie w kategoriach filozoficznych i społecznych. W Encyklopedii Webstera pojęcie jakości określane jest jako

• szczególne właściwości i istotne cechy wewnętrzne przedmiotu,

• stopień doskonałości,

• przeważnie wysoki poziom społeczny (kategoria),

• cecha odróżniająca

W definicji zawartej w Wielkiej Encyklopedii Powszechnej można zauważyć, iż pojęcie jakości analizowane jest również w kilku znaczeniach, z których najważniejsze są

• właściwość, rodzaj, gatunek, wartość,

• cecha lub zespół cech przedmiotu odróżniające go od innych przedmiotów,

• cecha lub zespół cech istotnych ze względu na pewne stosunki oddziaływania, związki danego zjawiska z otoczeniem oraz ze względu na jego wewnętrzną strukturę.

Definicja zawarta w Encyklopedii Ekonomicznej odnosi się z kolei do sfery rozważań materialnych, a więc jakości produktu, poprzez którą rozumie się właściwości wyrobu określane przede wszystkim z punktu widzenia właściwości chemicznych, fizycznych oraz wartości użytkowej. Definicja ta rozpatruje zatem pojęcie jakości z punktu widzenia technicznego i ekonomicznego, z nieco mniejszym akcentem na społeczny aspekt zagadnienia.

Szczególnie godne uwagi są definicje jakości w ujęciu wieloaspektowym przytaczane przez „guru jakości" - J.M. Jurana,  A.V. Feigenbauma, W.E. Deminga i Ph. Crosby'ego.

Juran przytacza szereg definicji jakości w swojej książce „Quality Control Handbook". Na przykład „Jakość - stopień, w jakim klasa wyrobu ma potencjalną zdolność zapewnienia satysfakcji konsumentom w ogóle (w tym znaczeniu jest ona niekiedy utożsamiana z gatunkiem)" [l, s. 21].

Feigenbaum pod pojęciem jakości rozumie się zbiorczą charakterystykę produktu i serwisu z uwzględnieniem marketingu, projektu, wykonania i utrzymania, która powoduje, że dany produkt i serwis spełniają oczekiwania użytkownika.

Deming uważa, że jakość można zdefiniować jako przewidywany stopień jednorodności i niezawodności przy możliwie niskich kosztach i dopasowania do wymagań rynku.

Zdaniem Crosby'ego jakość to zgodność z wymaganiami.

W ostatnich latach w literaturze przedmiotu przytacza się często rozważania D.A. Gavina, który definiował jakość poprzez osiem wymiarów. Są to:

1. Użyteczność.

2. Niezawodność.

3. Praktyczność

4. Zgodność z wymaganiami.

5. Trwałość.

6. Osobliwość.

7. Estetyczność.

8. Postrzeganie jakości - związane ściśle z marką produktu i reputacją dostawcy (producenta, dystrybutora) [19].

Śledząc zmiany definicji jakości zawartej w normie terminologicznej ISO 8402 [21] zauważyć można stopniowe rozszerzanie się zakresu pojęciowego. Definicja obowiązująca do 1994 roku określała jakość jako zespól właściwości i charakterystyk liczbowych wyrobu, które wpływają na ich zdolność do zaspokojenia potrzeb. Kolejna definicja, która obowiązywała do 1996 roku, określała jakość jako ogół cech i właściwości wyrobu lub usługi decydujących o zdolności wyrobów lub usługi do zaspakajania stwierdzonych i przewidywanych potrzeb. Najnowsza norma definiuje jakość jako ogół właściwości obiektu wiążących się z jego zdolnością do zaspakajania stwierdzonych i przewidywanych potrzeb.

Obecnie obowiązująca definicja wydaje się być relatywnie bardzo szerokim określeniem pojęcia jakości w porównaniu z definicją sprzed 1994 roku i definicją obowiązującą w standardach ISO do 1996 roku. Pod pojęciem obiekt rozumie się w nowej definicji to, co może być odrębnie opisane i rozpatrywane. Obiektem może być na przykład:

• działanie lub proces;

• wyrób (produkt materialny lub usługa);

• organizacja, system lub osoba;

• kombinacja wyżej wymienionych elementów.

W definiowaniu jakości produktu z punktu widzenia producenta obecne tendencje zwracają szczególną uwagę na dwa zasadnicze elementy. Pierwszy z nich związany jest z zyskownością, drugi natomiast z rynkową konkurencyjnością.

Jakość produktu powinna być określana we wszystkich fazach jego życia, a więc w fazie projektowania, fazie wytwarzania oraz w fazie eksploatacji.

W fazie projektowania jakość określana jest głównie przez dokumentację opracowaną przez konstruktorów, projektantów, architektów oraz specyfikacje jakościowe dostawców dotyczące materiałów, maszyn i urządzeń, może być także podana w formie gotowej przez klienta. Wymienione elementy są niezbędne w celu określenia warunków technicznych i przygotowania procesów produkcyjnych.

W fazie wytwarzania jakość specyfikowana jest przede wszystkim przez normy techniczne, określające parametry, które należy przestrzegać podczas monitorowania przebiegu zmienności procesu oraz weryfikacji podczas badań i kontroli wyrobów w poszczególnych etapach procesów.

W fazie eksploatacji jakość specyfikowana jest przeważnie przez dokumentację dotyczącą instalowania, eksploatacji oraz serwisu produktu. W fazie tej następuje również sprzężenie zwrotne informacji od klienta, który może sygnalizować swoje uwagi związane z odczuciami na temat produktu (czy produkt spełnił jego wymagania i potrzeby całkowicie, częściowo czy nie spełnił ich wcale). Informacje te są bardzo przydatne w celu modyfikacji cccii jakoś...